Elektr ulchash asboblari

Induktsion sitema asboblari.
Iste’molchilar sarflagan elektr energiyani ulchash uchun elektr energiya schyotchiklari ishlatiladi. Uzgarmas tok zanjirlaridagi energiya elektrodinamik schyotchiklar va o‘zgaruvchan hamda uch fazali tok zanjirlaridagi energiya induktsion schyotchiklar yordamida xisoblanadi. Induktsion sistemadagi schyotchikning ishlash printsipi uyurma toklarning aylanuvchi magnit maydoni bilan o‘zaro ta’sirlashishiga asoslangan. Bir fazali induktsion schyotchik ikkita elektromagnit, ko‘zga luvchan alyuminiy disk, reduktor, xisoblash mexanizmi va tormozlovchi magnitlardan iborat. l va 2 elektromagnitlarning magnit sistemasi xavo oraligiga ega bulib, elektromagnit 1 ning galtagi iste’molchi bilan ketma-ket, elektromagnit 2 ning galtagi esa parallel ulanadi. Elektromagnitlarning kutblari orasida aylanuvchi magnit maydoni hosil bo‘ladi. Bu magnit maydonida hosil bo‘ladi. Bu magnit maydonida erkin aylanuvchi alyuminiy disk 6 joylashgan.

Induktsion sitema asboblarida bir-biridan ( burilish burchagiga fark kiluvchi ikki magnit maydoni Ф1 va Ф2 oqimi hosil bo‘ladi, deb faraz qilaylik.

Ф₁ = Ф_m1 sint
Ф₂ = Ф_m2 sin(t-)
Bu okimlar diskda kesilsa unda E1 va E2 e .yu.k shuningdek
I ₁ va I₂ токларнинг o‘zaro ta’sirlashishi natijasida M1 va M2 momentlar hosil bo‘ladi.
М₁ = К ₁ Ф₁I₂ cos(Ф₁I₂) = К ₁ Ф₁I₂ cos(90-)
М₂ = К₂ Ф₂I₁ cos(Ф₂I₁) = К ₂ Ф₂I₁ cos(90-) ёки
М₁ = - К ₁ Ф₁I₂ sin
М₁ = К₂ Ф₂I₁ sin
М₁ ва М₂ momentlar ishoralarining xar xilligidan shuni aytish mumkinki bir moment maydonga tortilsa, ikkinchi moment maydondan kochadi Shuning uchun disk aylanma xarakat kiladi.
Diskda ta’sir etuvchi natijaviy moment M ni topish uchun M1 va M2 momentlarni ko‘shamiz.
Agar uyurmali toklarning magnit oqimi o‘zgarish tezligiga praportsionalligini xisobga olsak I1 va I2 ni bunday yozish mumkin.
I₁=K₁^’ Ф₁f I₂ =K₂^’ Ф₂ f
Natijaviy momentni topsak
М = М₁ + М₂ = K Ф₁ Ф₂f sin yoki
М = K Ф₁ Ф₂f sin (Ф₁Ф₂)
topilgan ifodadan quyidagicha xulosa chiqarish mumkin:induktsion sistema asboblarida aylanuvchi moment hosil qilishuchun bir-biridan (…burchakka siljigan ikki magnit oqimi bulishi shart; induktsion asbobning kursatishi tok chastotasi ( f ) ga boglik; okimlar orasidagi siljish burchagi 900. ga teng bo‘lsamoment eng katta qiymatga teng bulishi kerak.
Odatda elektromagnitlardan I1 va I2 toklar utganda Ф₁ va Ф₂ okimlar hosil bo‘ladi. Shuning uchun formulada F1 va F2 larni I1 va I2 orqali olish maksadga muvofiq bo‘ladi.
М = СI₁I₂f sin (I₁I₂)
bu yerda f- tok chastotasi, C- asbobning konstantasi.
Amalda I1 tok F1 okimni, I2 tok tarmokning U kuchlanishiga praportsional bulgan Ф₂ magnit oqimini uygotgani uchun u quyidagicha yoziladi.
М = С₁ IU cos …= C₁P
Disk 6 tormozlovchi magnit maydonida aylanganda uyurma tok hosil bulib, bu tok o‘sha magnit maydoni bilan o‘zaro ta’sirlashadi, natijada schyotchik diskining aylanish tezligi n ga proportsional bulgan tormozlovchi moment yuzaga keladi:
М_т = С₂n
Uzgarmas nagruzkaga schyotchikning o‘zgarmas aylanish tezligi mos keladi, chunki bunday sharoitda aylantiruvchi va tormozlovchi momentlar teng bo‘ladi:
М = М_т
Demak, C₁P = С₂n
Bundan quyidagi hosil bo‘ladi:
Р = С₂.n / C₁ = Kn
Demak schyotchikning aylanish tezligi iste’molchining quvvatiga proportsional ekan.
Iste’molchining quvvati R bo‘lsat vaqt ichida u sarflangan energiya quyidagiga teng bo‘ladi: W = P t = C n t = C N
Shunday qilib sarflangan energiya schyotchik diskining aylanishlari soni N ga propor-tsional bular ekan. Schyotchik konstantasi deb ataluvchi K koeffitsiyent quyidagiga teng:
K = W / N
K koeffitsiyentning son qiymati, schyotchik diskining aylanishi ichida tarmokda sarflangan energiya miqdoriga teng.