Электр қурилмаларини эксплуатация қилишда хавфсизлик техникаси қоидаларини тасдиқлаш тўҒрисида

14-боб. Электр узатиш ҳаво линиялари
1-§. Таянчлардаги ишлар
313. ҲЛнинг симларини ва таянчларини демонтаж қилиш, шунингдек, таянч элементларини алмаштириш бўйича ишлар иш раҳбари иштирокида технологик карта ёки иш бажариш лойиҳаси асосида бажарилиши шарт.
314. Таянчга чиқиш ва унда ишлашга фақат таянчнинг етарлича мустаҳкам ва чидамли эканлигига ишонч ҳосил қилинганда рухсат этилади. Таянчлар мустаҳкам турганига шубҳа туғилган тақдирда (таянчларнинг ерга мўлжалдан кам чуқурликда кўмилганлиги, тупроқнинг юмшоқ ва майдалиги, ёғочларнинг чириганлиги, бетондаги дарзлар ва ҳоказолар) уларни маҳкамлаш зарурияти ва усулларини иш раҳбари ёки иш бажарувчи иш жойида аниқлайди.
Таянчларни тортқилар ёрдамида маҳкамлаш ишлари таянч устига чиқмасдан, яъни телескопик минора ёки бошқа одамларни кўтаришга мўлжалланган механизмларни бевосита таянч ёнига ўpнатиб ёки бу ишлар таянчларга кўтарилмасдан ўpнатиладиган махсус мустаҳкамлаш тузилмаларидан фойдаланиб амалга оширилиши керак.
Таянч мустаҳкамлангандан кейингина унга кўтaрилишга рухсат этилади.
315. Сим ва тросларни бир томонлама тортишга мўлжалланмаган таянчлар вақтинча шундай тортилиши керак бўлганда, улар ағдарилиб тушмаслиги учун олдиндан маҳкамланган бўлиши шарт.
Таянчларни олдиндан маҳкамламасдан туриб уларга осилган симларнинг бутунлигини узиш ва оралиқ таянчлардаги сим боғичларини бўшатиш тақиқланади.
316. Таянчга чиқишга қуйидаги бригада аъзоларига рухсат этилади:
III гуруҳга мансуб бўлса — таянчнинг юқорисигача барча турдаги ишларни бажариш учун;
II гуруҳга мансуб бўлса — ўчирилган ҲЛнинг таянчларида юқорисигача чиқиб бажариладиган ишларга, ўчирилмаган ҲЛнинг ток ўтказмайдиган қисмида эса таянчдаги пастки симдан ишлаётган ходимнинг бошигача бўлган масофа 2 м қолгунча бажариладиган ишларга. Таянчларни бўяш бўйича ишлар бундан мустасно (ушбу Қоидаларнинг 328-банди);
I гуруҳга мансуб бўлса — ер сатҳидан 3 м гача (ишлаётган ходимнинг оёғигача) бўлган баландликдаги барча турдаги ишларга.
Баландликда бажариладиган айрим турдаги ишлар ушбу ишларни бажариш учун ушбу Қоидаларда белгиланган электр хавфсизлиги гуруҳига эга бўлган ходимлар томонидан бажарилиши шарт.
317. Ёғоч ва темир-бетон таянчларга кўтарилишда ҳимоя камарининг арқони (занжири) ёғоч таянч орқасидан айлантириб ўтказилиши, темир-бетон ycтyнларда эса таянч орқасидан айлантириб ўтказилиши ёки тирноққа маҳкамланиши керак.
Штирли изоляторли бурчак таянчларга ички бурчак томондан чиқиш ва ишлаш тақиқланади.
Таянчларда ишлаганда ҳимоя камаридан фойдаланиб ва тирноқлар (лаз) қўлланилганда уларга таяниб ишлаш шарт.
Таянчнинг асосий тик турган қисмида ишлаганда шундай жойлашиш керакки, бунда кучланиш остида бўлган энг яқин симлар кўринадиган бўлиши зарур.
318. Таянчнинг деталларини алмаштириш жараёнида унинг қулаши ёки қўзғалишининг олди олиниши шарт.
319. П ва АП турдаги бир ва икки тиргакли таянчлар тиргакларини алмаштиришда бир йўла таянчнинг иккала устунини қазиш тақиқланади. Аввал бир таянчнинг устунидаги тиргак алмаштирилиши, бандаж билан маҳкамланиши ва ер шиббалаб босилиши керак ва ундан кейин иккинчи устундаги тиргакларни алмаштиришга киришиш мумкин. Икки тиргакли таянчлар навбатма-навбат алмаштирилиши керак.
Тиргакларни чиқариш ва тушириш жараёнида котлованда бўлиш тақиқланади.
320. Таянчни йиқитиш ва ўpнатиш усулларини, қийшайиб кетишининг олдини олиш зарурлигини ва мустахкамлаш усулларини иш раҳбари, агар у тайинланмаган бўлса, наряд берувчи белгилайди.
321. Илгакли тортқи ишлатилган тақдирда, улар, албатта, ҳимоя қулфлари билан таъминланиши шарт.
322. Изоляцияловчи осмаларда ишлаганда ушлаб турувчи бир ва кўп занжирли (изоляторларнинг икки ва ундан ортиқ шодалари билан) ва кўп занжирли тортиб турувчи осмалар бўйлаб ҳаракат қилишга рухсат берилади.
Бир занжирли тортиб турувчи изоляцияловчи осмада махсус мосламалар ишлатиб ёки унинг устига ётиб ҳамда тана мувозанатини сақлаш учун оёқларни траверсга илаштириб ишлашга ижозат берилади.
323. Ушлаб турувчи изоляцияловчи осмада ишлаш жараёнида ҳимоя камарининг арқони (занжири) траверсга маҳкамланиши шарт. Агар ҳимоя камарининг осма арқони калталик қилса, белга маҳкамланган иккита хавфсизлик эҳтиёт чораси арқонидан фойдаланиш зарур. Арқоннинг бири траверсга маҳкам боғланади, иккинчисини эса олдиндан траверс орқали ўтказиб, хавфсизлик эҳтиёт чорасини кўрувчи бригада аъзоси ушлаб, керак пайтда қисмлаб тушириб боради.
324. Тортиб турувчи изоляцияловчи осмаларда ишлаганда ҳимоя камарининг арқони траверсга ёки ушбу мақсадга мўлжалланган мосламага маҳкамланиши шарт.
325. Ушлаб ва тортиб турувчи кўп занжирли изоляцияловчи осмаларда ҳимоя камарининг apқoнини изоляторларнинг иш олиб борилмаётган шодаларининг бирига маҳкамлашга ижозат берилади. Ҳимоя камарининг арқонини иш бажарилаётган шодага маҳкамлаш тақиқланади.
326. Изоляцияловчи осмаларнинг ажралиб кетишига олиб келадиган носозликлар аниқланса, иш тўxтатилиши шарт.
327. Сим ва тросларни траверсга кўтариш (ёки тушириш), шунингдек, уларни тортиш жараёнида траверсда ёки траверс остидаги устунларда туриш тақиқланади.
Юк кўтариш схемасини танлашда ва кўтариш блокларини ўpнатишда шундай ҳисоб-китоб қилиш керакки, бунда таянчга шикаст етказадиган куч пайдо бўлмасин.
328. Таянчга кўтарилиб, унинг устки қисмларигача бўяш ишларини II гуруҳга мансуб бригада аъзоси бажариши мyмкин. Таянч бўялганда бўёқнинг симларга ва изоляторларга тегмаслиги чораларини кўриш зарур (масалан, тагликларни ишлатиш).