Elektr xavfsizligi bo'yicha xodimlarga talablar reja

ELEKTR XAVFSIZLIGI BO'YICHA XODIMLARGA TALABLAR

Reja:

1. 
   Elektr quwati bilan ishlashdagi xavf - xatarlar
   
2. 
   Nazorat choralari
   
3. 
   Qo'shimcha ma'lumotlar
   

1 Elektr quvvati bilan ishlashdagi xavf- xatarlar
Kirish
Elektr quwati ishlatilishi, keng qulay va samarali lekin potentsiallar yordamida energiya uzatilishi bu xavfli usul xisoblanadi. U har bir mamlakatdagi zavodda, ustaxonalarda, ofislarda va labaratoriyalarda ishlatiladi. Har qanday elektr energiyasida potentsillar bo'lganligi uchun u o'lim bilan bog'liq xavfli bo'lishi mumkin. Elektr energiyasini ishlatilishi kop yillar davomida qonun hujjatlarida tartibga solinadi va nazorat qilinadi. Bu qonun hujjatlar standartlari elektr asbob -uskunalarida foydalanish tizimlash, ta'mirlash, o'rnatish doirasida jarohat xavfni kamaytirish maqsadida nazorat qilinadi. Odamlar eng kichik va eng katta elektr o'rnatishlarni amalga oshirish uchun vakolatli bo'lishi zarur. Yangi tizimlarni o'rnatishda, dizaynni o'zgartirishda va unga bog'liq bo'lgan uskunalarni foydalanishda yuqori malakali mutaxassislarning maslahatlari kerak bo'ladi.
Buyuk Britaniyada 8% elektr toki urishi oqibati o'lim bilan tugaydi. O'tgan bir necha yillar davomida 1000 ga yaqin elektrga bog'liq baxtsiz hodisalar, har yilli taxminan 25 kishi jarohatlanishi olim bilan tugaydi. Eng yirik baxtsiz hodisalar aksariyati ishlab chiqarish, qurilish, qishloq ho'jaligi, tog' - kon kommunal xizmatlarini yetqazib berishda sodir bo'ladi.
Bu bobda asosan (220/240V) kuchlanish ta'sirida bo'ladigan 3ta yirik xavfli hodisalar - elektr portlashlar, elektr yong'inlar, elektr tok urishi muhokama qilinadi.

1-rasm. Elektr kuchlanishdan ehtiyot bo'lish belgisi
Kuchlanish (V), tok (I) va qarshilik (R) Om qonuniga deb nomlanuvchi quyidagi formula bilan bog'liq:
V = I x r (volt) Quwat esa
P = V x I (watt) formula orqali aniqlanadi.
Asosiy elektr quvvatini o'lchas tamoyillari.
Sodda qilib aytganda, elektr quwati mettalardagi elektronlarni bir joy dan boshqa bir joyga uzatish imkonini beradi. Metallardan o'tayotgan tok konduktor deyiladi. Elektronlar - elektr toki harakati yoki oqimi deb ataladi. Elektr tokini -2 xil shakli bor o'zgarmaydigan va doimiy. Doimiy tok - simlarning bir uchidan oxirgi uchigacha bo'ladigan elektronlar oqimini o'z ichigga oladi. Bu tok turi asosan batarekalar, dinamo va shunga o'xshash qurilmalar bilan cheklangan. Bir qatordagi toklarning (AC) magnit generatori o'zgarishi kabelardagi elektronlarning qutibi yarim burilishiga sabab bo'ladi, aksincha, energiya elektron oqimlarga uzatilganda konduktordagi uzun elektron oqimlariga uzatiladi.
Elektr harakatini solishtirishning oson tamoyillaridan biri quvurdagi suvning tepadan pastgan qarab harkatlanishi tushuniladi. Konduktordagi oqib o'tadigan tok oqimi amperda(A) o'lchanadi, bu jarayon quvurlardagi suv oqimini oqib o'tishga o'xshaydi. Ba'zan kichik oqimlar milliamperda o'lchanadi (mA).
Katta bosim quvur bo'ylab tushib borilsa, konduktordagi suv tezligi ortadi va shunga o'xshash elektr quvati "bosim farqi" konduktorga tushib borilsa, elektr quwati ko'payadi. Elektr "bosim farqi" va potentsiallar voltda (V) o'lchanadi.