Elektr yuritmani ishga tushirish, to’xtatish vaqtini va optimal uzatish sonini aniqlash

Elektr yuritmani ishga tushirish, to’xtatish vaqtini va optimal uzatish sonini aniqlash

Ishning maqsadi: Elektr yuritmani ishga tushirish, to’xtatish vaqtini va optimal uzatish sonini hisoblashni o’rganish.

Elektr yuritmalarni ishga tushirish vaqti:

To’xtatish vaqti:

Agar J ni GD² bilan ni bilan almashtirilsa:
;
Bu yerda: - Momentning o’rtacha miqdori Nm.
M_s - statik moment
- statik momentga muvofik tezlik mikdori.
- tezlikning boshlingich mikdori.
Optimal uzatish soni quyidagi formula bilan topiladi:

bu yerda: - statik momenti Nm.
- yuritkichning momenti Nm_.
- ishchi mexanizm inertsiya momenti. kgm²
- yuritkich rotorning inertsiya momenti kgm².
Formuladagi musbat ishorasi ishga tushirish jarayonida, manfiy ishorasi tormozlash jarayonida qo’yiladi.
Misol.Chizmada (1-rasm) kinematik sxemasi keltirilgan ko’tarish qurilmasining yukni ko’tarishda ishga tushish va to’xtash vaqti aniqlansin.
Dastlabki ma’lumotlar:
-keltirilgan ekvivalent inertsiya momenti;
ω_s=70 -burchak tezlik;
M_st=138.9 -statik moment;
M₁=1.33M_s= -chegaraviy moment;
M₂=1,1M_s= -chegaraviy moment;
Ishga tushish vaqti:


To’xtatish vaqti

1-misol. Parallel qo’zg’atishli o’zgarmas tok dvigatelini ishga tushirish qarshiliklarini hisoblash.
Buni amalga oshirish uchun 3- amaliy mashg’ulotda keltirilgan P – 72 rusumli yuritgichining pasport ko’rsatkichlari va qurilgan tabiiy mexanik tavsifidan foydalaniladi.
n ordinata o’qining nuqtasidan abtsissa o’qiga parallel chiziq o’tkaziladi.
Chegaraviy momentlar aniqlaniladi.


bu yerda deb nomlanadi.
Ishga tushirish diagrammasi quyidagi tartibda quriladi. Abtsissa o’qida va chegaraviy momentlar belgilab olinadi va ulardan o’tkazilgan gorizontal chiziq bilan kesishguncha, vertikal M₁ va M₂ chiziqlar o’tkaziladi.So’ng 255 Nm dan ordinata oqidagi 792 ayl/min gacha og’ma to’g’ri chiziq o’tkaziladi.Bu og’ma chiziqning M₂ vertikal bilan kesishgan nuqtasidan M vertikalgacha gorizontal chiziq o’tkaziladi.Bu gorizontal chiziqning M₁ vertikal bilan kesishgan nuqtasidan, yana ordinata o’qidagi 792 Nm gacha og’ma to’g’ri chiziq chiziladi.Bu og’ma chiziqning M₂ vertikal bilan kesishgan nuqtasidan M₁ vetikalgacha gorizontal chiziq o’tkaziladi.Bu gorizontal chiziqning M₁ vertikal bilan kesishgan nuqtasidan yana ordinata o’qidagi 792 Nm gacha og’ma to’g’ri chiziq o’tkaziladi.SHu tariqa chiziqlar o’tkaziladi.Oxirgi gorizontal chiziq tabiiy mexanik tavsif bilan M₁ vertikal kesishgan nuqtasidan o’tishi lozim.Pog’onalar soni 4 ta bo’ldi.M₂ vertikaldagi kesishgan nuqtalarni tegishli b,d,f,h,k,l harflar bilan belgilanadi (13-rasm).bd masofa o’lchanadi,bd=4 mm
Tabiiy elektromexanik tavsif ma’lum rusumli yuritgichning pasportida keltirilgan ko’rsatgichlarning nominal miqdorlariga va universal tavsiflarga (4-rasm) asosan quriladi.
Bu ko’rsatgichlar:
- nominal quvvat kVt
- nominal kuchlanish V
- nominal tok A
- nominal aylanish tezligi
- yuritkich chulg’amlarining qarshiligi Om
Tabiiy elektromexanik tavsifning grafigi koordinatalar tizimining I kvadrantasida joylashtiriladi. Abtsissa o’qida tok I ning va ordinata o’qida aylanish tezligi n ning qiymatlari keltiriladi. Tabiiy tavsif grafigi eksponenta shaklidagi egri chiziq bo’ladi. Bu grafikni chizish uchun 1-jadval tuziladi va universal tavsifdan foydalanib to’ldiriladi.
1-jadval

I*	0,2	0,4	0,6	0,8	1	1,2	1,4	1,6	1,8	2	2,2	2,4	2,6
I,A
M, Hm

Universal tavsifdan foydalanib, I tokning, M momentning va n aylanish tezliklarining absolyut qiymatlari quyidagi tartibda topiladi.
Abtsissa o’qida keltirilgan tokning har bir nisbiy miqdorlaridan (I_*=0,2: 0,4: 0,6 va x.k) avval tokning absolyut mikdorlari ifoda orkali topiladi va jadvalga kiritiladi.

2-rasm.Ketma-ket qo’zg’atishli o’zgarmas tok yuritgichlari universal tavsifi.

Keyin M momentning va n aylanish tezligining grafiklarida tokning shu nisbiy qiymatlarining har biriga mos keluvchi nuqtalar va bu nuqtalardan ordinata o’qida keltirilgan moment M_*, aylanish tezligi n_* larning nisbiy qiymatlari aniqlanadi.

Momentning nominal qiymati M_n (2) ga asosan topiladi. Bularga asosan momentning absolyut miqdorlari M=M_n M_* va aylanish tezligining absolyut miqdorlari n=n_nn_* ifodalar orqali topilib jadvalga kiritiladi.
Jadvalda keltirilgan qiymatlardan foydalanib, koordinatalar tizimida va tavsiflar grafigi quriladi. (3-rasm).
Qurilgan grafiklar tahlil qilinib, yuritgichning xususiyatlari haqida xulosa qilinadi.

3-rasm. Ketma-ket qo’zg’atishli o’zgarmas tok yuritgichlarining tabiiy elektromaxanik va mexanik tavsifi

1-misol.Parallel qo’zg’atishli o’zgarmas tok dvigatelining tabiiy mexanik tavsifini qurish.

Dvigatel rusumi P – 72
P_n = 10 kVt nominal quvvati
U_n = 110 V nominal kuchlanish
I_n = 113 A nominal tok
n_n = 750 ayl./min nominal tezligi
R_ya = 0,0515 Om yakor qarshiligi

Birinchi nuqta koordinatalari:

va

Ikkinchi nuqta koordinatalari:

va
Natijada tabiiy mexanik tavsif kuriladi.(4rasm)
4-rasm. P-72 parallel kuzgatishli uzgarmas tok yuritgichining kurilgan tabiiy mexanik tavsifi

2
-misol.Ketma-ket qo’zg’atishli o’zgarmas tok dvigatelining tabiiy mexanik tavsifini qurish.

Dvigatel rusumi D – 32
P_n = 12 kVt nominal quvvati
U_n = 22 0 V nominal kuchlanish
I_n = 69 A nominal tok
n_n = 625 ayl./min nominal tezligi
R_dv. = 0,38 Om dvigatel qarshiligi

Universal mexanik tavsiflardan foydalanib jadval to’ldiriladi.

I*	0,2	0,4	0,6	0,8	1	1,2	1,4	1,6	1,8	2
I1, A	13,8	27,6	41,4	55,2	69	82,8	96,6	110,4	124,2	138
M, Nm	20,4	54,3	88,3	127,3	169,7	210,4	260	312,3	373,3	441,2
n, ayl/min	∞	1080	810	756	675	621	580,5	540	493	479

Jadvaldagi qiymatlar quydagi ifodalarga asosan aniqlanadi:

Tok I₁ = I_* ∙ I_n = 0,2 ∙ 69 = 13,8 A;
Moment M₁ = M_* ∙ M_n = 0,12 ∙ 169,7 = 20,4 Nm;
Tezlik n₁ = n_* ∙ n_n = ∞ ∙ 675 = ∞
;
I₂ = 0,4 ∙ 69 = 27,6 A; I₃ = 0,6 ∙ 69 = 41,4 A;
M₂ = 0,32 ∙ 169,7 = 54,3 Nm; M₃ = 0,52 ∙ 169,7 = 88,3 Nm;
n₂ = 1,6 ∙ 675 = 1080 ayl./min; n₃ = 1,3 ∙ 675 = 810 ayl./min;
I₄ = 0,8 ∙ 69 = 55,2 A; I₅ = 1∙ 69 = 69 A;
M₄ = 0,75 ∙ 169,7 = 127,3 Nm; M₅ = 1 ∙ 169,7 = 169,7Nm;
n₄ = 1,12 ∙ 675 = 756 ayl./min; n₅ = 1 ∙ 675 = 675 ayl./min;
I₆ = 1,2 ∙ 69 = 82,8 A; I₇ = 1,4 ∙ 69 = 96,6 A;
M₆ = 1,24 ∙ 169,7 = 210,4 Nm; M₇ = 1,53 ∙ 169,7 = 260 Nm;
n₆ = 0,92 ∙ 675 = 621 ayl./min; n₇ = 0,86 ∙ 675 = 580,5 ayl./min;
I₈ = 1,6 ∙ 69 = 110,4 A; I₉ = 1,8 ∙ 69 = 124,7 A;
M₈ = 1,84 ∙ 169,7 = 312,3 Nm; M₉ = 2,2 ∙ 169,7 = 373,3Nm;
N₈ = 0,8 ∙ 675 = 540 ayl./min; n₉ = 0,73 ∙ 675 = 493 ayl./min;
I₁₀ = 2 ∙ 69 = 138 A;
M₁₀ = 2,6 ∙ 169,7 = 441,2 Nm;
N₁₀ = 0,71 ∙ 675 = 479 ayl./min; Jadval natijasida tabiiy elektromexanik va mexanik tavsiflar quriladi.(5-rasm)



5-rasm. D-32 rusumli ketma-ket kuzgatishli uzgarmas tok yuritgichining kurilgan tabiiy elektrmexanik va mexanik tavsiflari.