Elektromantaj ishlari Mavzu: Bir va uch fazoli divikatilni o`rganish Reja: 1

Elektromantaj ishlari
Mavzu:Bir va uch fazoli divikatilni o`rganish
Reja:
1
2
3
Uch fazali elektr taʼminoti tizimi — bu oʻzgaruvchan tokning koʻp fazali tizimlarining alohida holatidir. Bunda umumiy manba tomonidan yaratilgan bir xil chastotali sinusoidal EMFlar vaqt oʻtishi bilan bir-biriga nisbatan maʼlum bir faza burchagi bilan siljiydi. Uch fazali tizimda bu burchak 2p/3 (120 °) ga teng^[1].[
Elektr energetika sohasida 1 faza yoki 3 faza degan tushunchalar (atama) mavjud. Aslida „fazalar“ oʻtkazgichlar deb ataladi. Uch fazali tizimlarda kesish burchagi 120° darajada boʻladi. Fazali oʻtkazgichlar lotin harflarida L, raqamli indeksli 1 … 3 yoki A, B va C bilan belgilanadi^[2].

Faza simlarning umumiy belgilari:
Rossiya, Yevropa Ittifoqi (1000V dan yuqori)	Rossiya, Yevropa Ittifoqi (1000V dan past)	Germaniya	Daniya
A	L1	L1	R
B	L2	L2	S
C	L3	L3	T

Yulduzli ulanishga ega simmetrik uch fazali zanjir
1000 voltgacha boʻlgan tarmoqlarda fazali oʻtkazgichlarga qoʻshimcha ravishda neytral sim ishlatiladi (N — „neytral“ yoki „nol“). Yuklama yuqori boʻlgan joylarda (xonadon, fabrika, kasalxona, magazin, v.b) 1 fazali tarmoqning kuchi yetmaydi, shuning uchun 3 fazali tarmoqdan foydalaniladi^[3].

• 
  Elektr energiyasini uzoq masofalarga tejamkorlik bilan uzatish.
  
• 
  3 fazali transformatorlarning kamroq material sarfi.
  
• 
  Elektr kabellarining kamroq moddiy isteʼmoli, chunki bir xil quvvat sarfi bilan fazalardagi oqimlar kamayadi (bir fazali davrlarga nisbatan).
  
• 
  Tizim balansi. Bu xususiyat eng muhimlaridan biri hisoblanadi, chunki muvozanatsiz tizimda elektr stantsiyasida notekis mexanik yuk mavjud boʻlib, uning xizmat muddatini sezilarli darajada qisqartiradi.
  
• 
  Elektr dvigateli va boshqa bir qator elektr qurilmalarining ishlashi uchun zarur boʻlgan dumaloq aylanadigan magnit maydonni osongina olish qobiliyati. 3 fazali oqim motorlari (asenkron va sinxron) doimiy toʻlqinli motorlarga qaraganda oddiy, bir yoki 2 fazali va yuqori samaradorlikka ega.
  
• 
  Bir oʻrnatishda ikkita ish kuchlanishini olish imkoniyati — faza va chiziqli va „yulduz“ yoki „uchburchak“ ga ulanganda ikkita quvvat darajasi.
  
• 
  Har xil fazalar bilan ishlaydigan uchta lampani (yoki lampalar guruhini) bitta yoritgichga joylashtirish orqali yoritgichlarning lyuminestsent lampalardagi miltillash va stroboskopik taʼsirini keskin kamaytirish imkoniyati.
  

Ushbu afzalliklarga koʻra, bugungi kunda elektr sanoatida uch fazali tizimlar eng keng tarqalgan^[4].


Yulduzcha]
Agar isteʼmolchining Za, Zb, Zc qarshiliklari bir- biriga teng boʻlsa, unda bunday yuk nosimmetrik deyiladi.^[5]
Uch fazali tarmoqlarda neytral simning yonishi (uzilishi) oqibatlari[]


Uch fazali tizimda nosimmetrik yuk bilan isteʼmolchini chiziqli kuchlanish bilan taʼminlash, neytral sim yoʻq boʻlganda ham mumkin. Shunga qaramay, yukni fazali kuchlanish bilan taʼminlashda, fazalardagi yuk qatʼiy nosimmetrik boʻlmaganda, neytral simning mavjudligi majburiydir. Agar u buzilib qolsa yoki qarshilik sezilarli darajada oshgan boʻlsa (yomon aloqa) fazaviy nomutanosiblik deb ataladigan narsa yuzaga keladi, buning natijasida fazaviy kuchlanish uchun moʻljallangan ulangan yuk noldan chiziqli (oʻziga xos) oraliqda oʻzboshimchalik bilan kuchlanish ostida boʻlishi mumkin. Qiymat neytral simning uzilishida fazalar boʻyicha yukning taqsimlanishiga bogʻliq. Koʻpincha bu muvaffaqiyatsizlikka sabab boʻladi, koʻp qavatli uylarda maishiy elektronika, bu yongʻinga olib kelishi mumkin. Past kuchlanish ham uskunaning ishdan chiqishiga olib kelishi mumkin^[6]