Elektron biznesdagi tovar va xizmatlarning xususiyatlari 1

Elektron tijoratda axborot xavfsizligini ta’minlash
 
Elektron tijoratning iqtisodiy xavfsizligini ta’minlash 
muammosini hal qilish birinchi navbatda unda qo‘llanayotgan 
axborot texnologiyalarining himoyasi bilan bog‘liq, ya’ni 
axborot xavfsizligini ta’minlash masalalari bilan. Kompleks 
axborot xavfsizligini ta’minlash doirasida, avvalam bor, o‘z 
ichiga navbatdagilarni oluvchi elektron biznes xavfsizligi 
sohasidagi asosiy muammolarni ajratish lozim: 

aloqa kanallari orqali uzatilayotganda ma’lumotlarni 
himoyalashni; 

kompyuter tizimlari, ma’lumotlar bazalari va elektron hujjat 
aylanishni himoyalashni; 

ma’lumotni uzoq vaqt davomida elektron ko‘rinishda 
saqlanishini ta’minlashni; 

tranzaksiyalar xavfsizligini ta’minlashni, tijorat ma’lumotini 
maxfiyligini, 
autentifikatsiyani, intellektual mulkning himoyasini. 
Xavflarga qarshi turli texnologiyalarga asoslangan bir qator 
usullardan foydalaniladi, bular:

shifrlash – ma’lumotlarni o‘qilishi yoki o‘zgartirilishiga 
to‘sqinlik qilish uchun kodlash;

jo‘natuvchi va oluvchi shaxsining haqqoniyligini 
tekshiruvchi elektron imzolar;

elektron kalitlardan foydalanadigan stealthtexnologiyalar; 
 

brandmauerlar, virtual va xususiy tarmoqlar. 

---

Korporativ axborot xavfsizligi
Korxonaning korporativ xavfsizligi juda keng tushuncha 
bo`lib, u ko'p jihatlarni o'z ichiga oladi. Korporativ 
axborot xavfsizligi asoslari bir korporatsiyasi asosida 
tashkil etilishi yoki unga a'zo tashkilot, bitta butun holatda 
bo'lishi mumkin. Axborot xavfsizligining bunday predmeti 
tashkilot, qadriyatlar, xolding tuzilmasi, jamoat 
tashkilotlari ehtiyojlariga mos ravishda ishlab chiqilgan, 
o'ziga yarasha yirik kompaniya bo'lishi mumkin. Axborot 
xavfsizligining odatiy tuzilishidan asosiy farq - bu 
xodimlarning yoki korporatsiya a'zolarining ma'lumotlar 
himoyasini ta'minlashdagi rolining oshishi. 
Xo'jalik yurituvchi subyektlar birlashmasi sifatida 
korporatsiyaning o'ziga xos xususiyati ko'plab tizimlar va 
turli darajadagi mahalliy korporativ tarmoqlarning 
mavjudligi bo'lib, ular uchun yagona xavfsizlik qoidalari 
va usullarini ishlab chiqish zarur. Vazifa katta miqdordagi 
kuchlarni, resurslarni - inson, vaqt,moliyaviy yo'naltirishni 
talab qiladi va har doim ham muvaffaqiyatli hal etilmaydi. 
Faqatgina inson omiliga tayanish, kompaniyaning yagona
qiymati sifatida axborot xavfsizligi tushunchasini yaratish 
xatarlarni 70 foizga bartaraf etishi mumkin.

---