Elektron biznesdagi tovar va xizmatlarning xususiyatlari 1

Elektron hukumat 
Elektron hukumat — Barcha ham „ichki“, ham „tashqi“ 
aloqalar va jarayonlar majmuasi bo'lib, tegishli axborot-
kommunikatsiya texnologiyalari bilan quvvatlanib va 
taʼminlanib turadigan hukumat.
Kommunikatsiya tarmoqlari (shu jumladan Internet) orqali 
axborotga ishlov berish, uni uzatish va tarqatishni elektron 
vositalari asosida davlat boshqaruvini tashkil qilishni, davlat 
hokimiyati organlarini barcha boʻgʻinlari tomonidan 
fuqarolarning barcha toifalariga elektron vositalar bilan 
xizmatlar koʻrsatish, oʻsha vositalar yordamida fuqarolarga 
davlat organlarining faoliyati haqida axborot berish.
Elektron hukumat” tushunchasi 1990-yillarning boshida paydo 
boʻlgan, lekin amaliyotga soʻnggi yilardan boshlab tatbiq qilina 
boshladi. Elektron hukumatni ishlab chiqish bilan birinchi galda 
AQSh va Angliya, hamda Italiya, Norvegiya, Singapur, 
Avstraliya va ayrim boshqa davlatlar (Fransiya, Germaniya, 
Katar, BAA va boshqalar) shugʻullandilar. 
 
 
 

---

Elektron tijoratning paydo bo’lishining shart-sharoitlari. 
Elektron tijoratning paydo bo‘lishi uchun iqtisodiy va texnik shartlar 
mavjud bo‘lgan. Iqtisodiy shart-sharoitlar XX asr ishlab chiqarishdagi 
texnologik operatsiyalarni bajarish uchun meyoriy vaqtni 
qisqartirishga doimiy hatti-harakatlar bilan tavsiflangan:

XX asrning I-chi choragida - ommaviy ishlab chiqarish tamoyillarini 
joriy etish 

XX asrning II-chi choragida - ishlab chiqarishni kengaytirilgan 
mexanizatsiyalash;

XX asrning III-chi choragida - ishlab chiqarishni avtomatlashtirish;

XX asrning IV-choragida – mahsulotlarni loyihalashtirishi va ishlab 
chiqarilishini moslashuvchan avtomatlashtirilgan tarzda boshqarish. 
 Shunday qilib, o‘tgan asrda mehnat unumdorligining keskin o‘sishi 
kuzatildi, bu esa ijtimoiylashtirilgan mahsulot tannarxidagi ijtimoiy 
mehnat xarajatlarning ulushini sezilarli darajada kamaytirdi. Ammo, 
oxirgi iste‘molchi ushbu yutuqlarni to‘liq his qilmadi.
Tijorat siklining asosiy bosqichlari: 

tovarlar va xizmatlar bozorini o‘rganish; 

tovarlar va xizmatlarning xususiyatlarini boshqarish; 

tovar va xizmatlarning xususiyatlari to‘g‘risida bozorni xabardor 
qilish; 

tovar va xizmatlarning belgilangan xususiyatlaridan foydalanishga 
bozorni tayyorlash; 

tovarlar va xizmatlarga buyurtmalarni qabul qilish, qayta ishlash va 
bajarish;

tovar oqimlari va ombor zaxiralarini optimallashtirish; 

mijozlar va etkazib beruvchilar bilan o‘zaro hisob-kitoblar;

sotishdan keyingi xizmat. Shunday qilib, iqtisodiy shart-sharoitlar 
tijorat tsikllarida yuzaga keladigan xarajatlarni kamaytirish va ularni 
ishlab chiqarish tsikllarini 16 avtomatlashtirish natijasida erishilgan 
standartlarga yaqinlashtirishning ob‘ektiv zaruratda edi.

---