Elektron pochtadan foydalanish II. Asosiy qism

Elektron pochta manzillari  
To'liq bilish elektron pochta qanday ishlaydi, siz yaratgan bo'lishingiz 
kerak elektron pochta, yuborilgan yoki qabul qilingan xabarlarni saqlash 
imkoniyati uchun hisob sifatida tanilgan, masalan: "Doris.peñ[e-mail]". 
Hisobning qismlari yoki manzili elektron pochta, quyidagicha berilgan: 
1. Mahalliy ism = Doris.peña elektron pochta manzilini istagan kishi 
tomonidan joylashtirilgan 
2. @ Belgisidan keyin u joylashgan joyni anglatadi 
3. Nihoyat 
domen
 unga tegishli bo'lgan = .com 
Hozirgi kunda va texnologik yutuqlar tufayli hisob qaydnomasini olish 
mumkin elektron pochta oson va sodda, hatto universitetlarga yoki o'quv 
markazlariga va kompaniyalarga elektron pochta xabarlarini yaratish huquqi 
beriladi, bu erda xodim o'z nomlarini qo'shadi va deyarli kompaniyaga tegishli. 
 
Sizni qiziqtirishi mumkin:

Word dasturiga Excel jadvalini qanday kiritish 
kerak 
Elektron pochta xabarlarini yaratish uchun foydalanuvchi talablariga javob 
beradigan elektron pochta xabarlarini qo'llab-quvvatlashga qodir bo'lgan 
raqamli kompaniyalar mavjud va ular mutlaqo bepul, ulardan ba'zilari; Yahoo 
pochtasi, 
nuqtai nazar
.com va 
Gmail
, boshqalar qatori. 
Elektron pochta yaratilgandan so'ng, bu borada ko'proq funktsiyalar haqida 
ma'lumot olish vaqti keldi, shuning uchun sizni quyidagi havolaga kirishga va 
bu haqda ko'proq bilib olishga taklif qilamiz. 
elektron pochtani qanday 
arxivlash kerak.
 

---

Elektron pochta xabarlarining ahamiyati  
Elektron pochta xabarlari bilan bog'liq juda muhim narsa - ular jo'natish, qabul 
qilish, saqlash, maxfiylik va boshqarish funktsiyalari, ular mavjud bo'lgan xotira 
hajmi va yordam dasturining cheksizligi. elektron pochtaDarhaqiqat, hozirgi 
paytda, masalan, chaqiruv qog'ozi kabi qonuniy hujjatni yuborish har qanday 
muassasa qoidalariga to'liq mos keladi. 
Faqat parol va foydalanuvchi nomiga ega bo'lgan holda, biz variantlarga 
uyushgan, sodda va shaxsiy usulda kirish imkoniyatiga egamiz. Portativ 
elektron qurilmalarda -ni birlashtirish mumkin elektron pochtabu kelishi 
haqida e'lon qilish uchun tuzilgan bo'lishi mumkin elektron pochta, tarkibini 
kuzatish mumkin. 
Anhanaviy pochtaxizmatibizgamahlumbo’lganvaharbirshaharvamarkazlard 
ajoylashganpochtaaloqasikorxonalariorqaliamalgaoshiriladi. 
Bundajo’natilishirejalashtirilayotganxatmaxsuskonvertgasolinib, 
yuboruvchivaqabulqiluvchiningindeksi, 
manzilivakimgamo’lljallanganligiyoziladi. 
SHumahlumotlargaasoslanganholdapochtakorxonasikelganxatnimarkaziyp 
ochtakorxonasigayuboradivau 
yerdasaralanibtegishlimanzilgaeltibberishnitahminlaydi. Kamchiligishundaki 
yuborilganxabaryokixatmanziluzoqligigaqarabkunlab, oylabborishi, 
bahzihollardaumuman yetibbormasligihammumkin. 
Elektronpochtaxizmativauningafzalliklari. Internet– 
xalqarotarmog’iningasosiniElectronic mail(E-mail)- 
elektronpochtaxizmatitashkilqiladi.Elektronpochtaxuddiodatdagipochtadek 
bo’lib, faqatbundaxatniqog’ozgaemas, 
balkikompg’yuterklaviaturasidanharfvaso’zlarniterib, 
mahlumelektronyozuvko’rinishigakeltiriladi. 
Elektronpochtamaxsusdasturbo’lib, 
uningyordamidaInternettarmog’iorqalidunyoningixtiyoriyjoyidagielektron 
manzilgaxat, hujjat, yahniixtiyoriymahlumotnitezda 
(birnechasoniyavadaqiqalarda) jo’natishvaqabulqilibolishmumkin. 
Elektronpochtaningkamchiligishundaniboratki, 
xatjo’natuvchivaqabulqiluvchiningharikkalasihamfoylanayotgankompg’yut 
erInternettarmog’igaulanganbo’lishizarur. Xabarvapochtaqutisitushunchalari. 
Xabar,umumanolganda, 
foydalanuvchipochtaorqaliyuborishikerakbo’lganmahlumotxisoblanadivaol 

---

dindanboshqadasturda (masalan Word) tayyorlab, 
keyinelektronpochtaorqalijo’natishimaqsadgamuvofiqdir. 
Pochtaserverihamo’ziningmatnterishoynachasigahamegabulib, 
xabarnishuoynadayozishmumkin. Pochtaqutisi – 
bufoydalanuvchiuchunelektronpochtaxizmatinitaqdimetuvchikompg’yuterd 
aqaydqilingannomdir. 
Ushbunomkompg’yuterxotirasidapapkako’rinishidashakllantiriladivauo’zid 
akiruvchivachiquvchixabarlarnivaqtinchaliksaqlaydi. 
Elektronpochtamanzillaridagielektronpochtamanzilibelgisidan (______ @ 
________.__ )oldinkelganyozuvpochtaqutisinominianglatadi. 
Elektronpochtamanzili. Elektronmanzil @ 
belgisibilanajratilganikkiqismdaniborat, yahnimanzilgoh @ foydalanuvchinomi. 
[e-mail], 
[e-mail], buelektronmanzillar “tuit” 
nomliishlatuvchininghttp://mail.tuit.uz, 
http://inbox.uzpochtaserveridajoylashganpochtakutisixisoblanadi. 
Xabarlarniuzatishvaqabulqilish. 
Tashkilqilinganelektronpochtaorqaliboshqaelektronmanzilgaxatjo’natishket 
ma-ketliginiko’ribchiqamiz: dastlab, mail.ru 
Websahifasiishgatushiriladivaekrandahosilbo’lganishchioynaningImyadarc 
hasidafoydalanuvchielektronmanzilivaParolg’darchasidaparolikiritiladivaV 
oytitugmachasibosiladi. 
Komudarchasigaxatjo’natilishikerakbo’lganelektronmanzil, Kopiyadarchasiga, 
agarshuxatboshqamanzilgahamjo’natilishikerakbo’lsa, o’shamanzil, 
Temadarchasigaxatmavzusiyoziladi.Xatmazmunipastkibo’shoynagayozilad 
ivaOtpravitg’tugmachasibosiladi. Agarxatto’g’rijo’natilganbo’lsa, 
uholdaekrandaUspeshnootpravlenmahlumotipaydobo’ladi. 
Foydalanuvchielektronmanzilorqalikompg’yuterxotirasidagiixtiyoriyfayllar 
nihamjo’natishimumkin.BuninguchunPrikrepitg’tugmachasibosiladi.Agarb 
irnechtafaylnijo’natishkerakbo’lsa, qolganfayllarhamshutartibdatanlanadi. 
Foydalanuvchielektronpochtasigakelganxatlarniko’rishiuchunVxodya 
o’iebuyrug’itanlanadi.Ekrandapochtagakelganxatlarro’yxatipaydobo’ladi.U 
ndaxatkimdan, mavzusi, 
pochtagaqachonkelibtushganvafaylo’lchamito’g’risidamahlumotsaqlangan. 
Foydalanuvchixatnio’qishiuchun, 
Temabandidasichqonchaningchaptugmachasibosiladi.Ekrandaxatmazmuni 
paydobo’ladi.Foydalanuvchixatnio’qishivaagarzaruriyatbo’lsaFayl

Pecha 

---

tg’buyrug’iorqaliprinterdachopqilishimumkin. 
Elektronpochtadagikeraksizxatnio’chirishuchundastlabubelgilanadivaUdali 
tg’tugmachasibosiladi. o’chirilganfaylKorzinagaboribtushadi. 
KorzinanitozalashOchistitg’Korzinabuyrug’iorqaliamalgaoshiriladi. 
Xabarlarniko’pchilikkayuborish.Mahlumbirsabablargako’rabirxilm 
azmundagixabarlarnibirnechamanzilyokipochtaqutisigayuborishzaruriyatip 
aydobuladi.SHunda, 
Komudarchasigaxatjo’natilishikerakbo’lganelektronmanzillar“ ; ” (nuqtavergul) 
belgilaribilanajratiladi,masalan: ([e-mail]; [e-mail]; 
vaboshkamanzillar), Kopiyadarchasiga, 
agarshuxatboshqamanzilgahamjo’natilishikerakbo’lsa, o’shamanzil, 
Temadarchasigaxatmavzusiyoziladi. 
Ushbuvazifadanbirorelonyokiyangilikniko’pchillikkabarobaryuborishuchu 
nfoydalaniladi. Xalkaropochtaxizmatlari: mail.ru, gmail.com, yahoo.com. 
Elektronpochtaorqalimahlumotyuborishuchunikkiyo’nalishmavjud, 
bulardanbiribepulelektronpochtaxizmatidebyuritilib, 
undanfoydalanishuchunInternetdamahlumbir Websahifalarimavjuddir. 
Bularmail.ru, yahoo.som, mail.uz, gmail.comvahokazo. Foydalanuvchidastlab, 
pochtamanziligaegabo’lishikerak. 
PochtamanzilinitashkilqilishuchunInternetExplorerdasturiningasosiyoynasi 
gaushbu Websahifalaridanbirichaqiriladivaishgatushiriladi. 
Elektronpochtadanfoydalanishvaelektronxabarlarnialmashishma daniyati. 
Hayotdagietikakabielektronpochtadahametikamavjud.Ularningbahzilarigat 
o’xtalibo’tamiz: - Pochtangiznitez-tezo’qibturing. 
Ko’pchillikfoydalanuvchilaro’zxatlarinifaqatginabo’shvaqtlaridaginao’qiyd 
ilar.Bukorrespondentlarganisbatanbo’lganbehurmatlikdir.Buningoqibatidas 
izjudahammuhimbo’lganaxborotniqo’ldanboyberishingizmumkin.Foydalan 
uvchipochtasinihardoim, o’zvaqtidao’qibborishilozim. − Xatdaalbattasarlavha 
(subject) ko’rsatishzarurdir. Bumijozlarniortiqchaishlardanqutqaradi. − 
Xatingiznioluvchinibilingvahurmatqiling. − Xatnixatosizyozing. 
Grammatikvaorfografikxatolarbilanyozilganxatjo’natuvchito’g’risidayaxsh 
itaassurotqoldirmaydi. − Qisqayozing. 
Elektronpochtadayozayotganxatingiznimazmuniniqisqavaaniqko’rsatabilin g. 
Xatingizdagixatolarvafikrdanchiqibketishlikbirinchio’rindaxatingizniemas, 
balkisizningo’zingiznixarakterlaydi. − 
O’zxatingizniboshqamanzillargako’chirishlikdansaqlaning. 
O’zxatingiznifaqatginashuxattegishlibo’lganmanzillargajo’nating. Aksholda, 

---

xatlarniko’pmanzillargajo’natishhamkorlaringizdayaxshitaassurotuyg’otma 
sligimumkin. − 
Kerakbo’lmagantaqdirdao’zxatingizgajavobvaso’rovlaryo’llamang. 
Kerakbo’lmagantaqdirda «iltimosjavobbering» yoki «iltimosxatnitasdiqlang» 
kabiso’rovlarniyo’llamang. − So’rovlargato’liqjavobbering. 
So’rovlargajavobberishdaqisqa «ha» yoki «yo’q« kabijavobbermang. 
Buholxatoluvchidatushunmovchiliklargaolibkelishi 
Elektron pochta bu pochta xizmatining elektron ko'rinishi hisoblanadi, elektron 
pochta o'z manziliga ega bo'ladi, siz o'z elektron pochtangizga nom berasiz, 
o'sha nom elektron pochta manzili hisoblanadi, elektron pochta quyidagicha 
nomlanadi: [e-mail] 
bu yerda 
1.axborot siz bergan ixtiyoriy nom hisoblanadi. 
2.@ elektron pochta belgisi. 
3.gmail.com elektron pochta serveri nomi. 
sizni elektron pochtangiz orqali jo'natilgan xabarlar elektron pochta serveriga 
kelib tushadi va xabaringiz qabul qilivchiga yetib borgancha o'sha serverda 
saqlanadi, bu degani siz qaysi elektron pochta serveridan foydalansangiz, o'sha 
server bilan ish olib barasiz. 
Elektron pochta qisqartmasi e-mail deyiladi, ushbu nomdagi elektron pochta 
serveri ham bor(@e-mail) u rossiyaga tegishli server hisoblanadi. 
O'zbekistonning ham o'z elektron pochta serveri bor, u @u-mail.com 
hisoblanadi, @u-mail.com serveridan elektron pochta ochish uchun server 
saytiga kirish kerak. 
Eslatma:@e-mail.com va gmail.com serveri elektron pochtasi bilan ishlash 
uchun android telefonlarida e-mail va gmail degan dasturlar bor. 
Android telefonlarida elektron pochta ochish uchun Sozlamalar(Настройки) ga 
kirish kerak, undan keyin Hisob qaydnomalari(Аккоунты) kirib, u yerdan 
elektron pochta ochasiz. 
E-mail haqida tushuncha 

---

_____________________ 
E-mail so`zini internetda ko`p eshitgan lekin, u haqida batafsil ma`lumotga ega 
bo`lmaganlar uchun, boshlang`ich tushuncha. 
Elektron pochta (elektronic mail) Internetda eng ko`p tarqalgan xizmatlardan 
biri. Bu oddiy pochtaga o`xshaydi, faqat jo`natiladigan xabarlar elektron 
ko`rinishda bo`ladi va quyidagi afzalliklarga ega: 
elektron xat masofadan qat`iy nazar bir necha soniyada manzilga yetib boradi. 
Internetda elektron xizmat bepul, foydalanuvchi faqat internetda vaqt o`tkazgani 
yoki trafik (ma’lumot tortgan hajmi) uchun to`laydi. 
elektron xabarlarga boshqa turli fayllarni qo`shish mumkin. Masalan: rasmlar, 
musiqa,video va hokazolar. 
elektron manzillar oddiy pochta manzillariga qaraganda qisqa va aniq. 
kelgan va jo`natilgan xatlarni saqlash, saralash va boshqa xizmatlari mavjud. 
Foydalanuvchiga ma`lumot to`g`ridan-to`g`ri emas, balki oraliq elektron quti 
yordamida yetkaziladi. Elektron quti serverda joy hosil qilib, foydalanuvchi 
pochtasini saqlaydi. Pochtani olish uchun egasi nomi (login) va maxfiy so`zi 
(password) yordamida serverga ulanib, elektron qutidan maktublarini oladi. 
Serverga kirish maxsus kliyent dasturlari (Outlook, The Bat va boshqalari) yoki 
veb brauzerlari orqali amalga oshiriladi. 
Elektron qutini veb brauzerlari orqali bepul ochish va foydalanish quyidagi 
manzillar bo’yicha mumkin: 
1) 
http://gmail.com
 
2) 
http://mail.ru
 
3) 
http://doda.uz
 
4) 
http://inbox.uz
 
Elektron pochta yuborish va qabul qilib olish uchun alohida protokollar mavjud. 
Pochtani yuborish uchun SMTP protokolidan foydalaniladi. Qabul qilib olish 
uchun esa POP3 yoki IMAP protokollari ishlatiladi 
Elektron pochtaga 40 yil to‘ldi 
Roppa-rosa 40 yil avval, 1971 yilning oktabrida birinchi email jo`natilgandi. 
Aynan o‘sha vaqtdan boshlab elektron xabarlar almashishning yangi davri 
boshlandi. 
EMAIL QANDAY PAYDO BO`LGAN? 

---

Ko`plab texnologik yangiliklar singari elektron pochta ham harbiy tadqiqotlar 
mahsuli hisoblanadi. 60-yillar yakunida Rey Tomlinson yangi tadqiqot ustida 
ish olib bordi. Olib borilayotgan ishning mazmun-mohiyati harbiy aloqa 
tarmog`i, internetning ilk shakli — ARPANET bilan bog`liq yangi 
texnologiyani yaratish edi. Rey EHM uchun fayllar uzatish dasturini yozdi. 
Keyinroq fayllarni uzatish sohasida tajribaga ega Tomlinsonga SNDMSG nomli 
dasturni modifikatsiya qilish topshirildi. Amaldagi dasturda oddiy xabarlarni 
o`zaro almashish bitta komputerda amalga oshirilishi mumkin edi, xolos. 
Tomlinsonga yuklatilgan vazifa — xabarlarni bir komputerdan ikkinchisiga 
jo‘natishni ta`minlash edi. Vazifa 1971 yilning oktabrida muvaffaqiyatli 
bajarildi. Yoddan chiqarmaslik kerak, bu davrda komputerlar juda qimmat 
bo`lib, oddiy aholi undan foydalanish imkoniga ega emasdi. 
Bir necha yillar o`tib, Tomlinson The Times jurnaliga bergan intervusida ilk 
xabar qanday ko`rinishda bo‘lganini eslolmasligini aytadi, balki u shunchaki 
harflar yig`indisi, masalan, QWERTY shaklida bo`lgan bo`lishi mumkin. 
Birinchi xatlar almashinuvi amalga oshirilgan ikki komputerning oralig`i bir 
metr edi. Xabar jo`natish uchun juda qisqa masofa, ammo aynan oddiygina shu 
tajriba insoniyat hayotini o`zgartira oldi. 
Elektron pochta ixtirosidan tashqari, Tomlinson @ belgisini ham mashhur qilib 
yubordi. U tarmoqdagi komputer va elektron pochtani qabul qiluvchi uchun 
manzil o‘ylab topdi. Bu ikki turdagi axborotni ajratish uchun u aynan @ 
belgisini tanladi. 
OMMAVIYLASHISHI 
O`sha 1971 yildagi ilk xabardan so‘ng ARPANETda emaildan foydalanish 
ommalasha bordi. Biroq, uning haqiqiy ommalashuvi o`tgan asrning 90-
yillarida World Wide Webning dunyoga kelishi bilan bog‘liq. O`shandan 
boshlab email millionlab insonlar mehnat faoliyatining ajralmas qismiga 
aylandi. 
2001 yili Kaliforniya universiteti qoshidagi axborot tizimlari menejmenti 
maktabi bir kunda o`rtacha 31 milliard elektron xat jo`natilishini ma`lum qildi. 
2008 yilga kelib, bu raqam kuniga 170 milliardga yetdi. Bu — bir soniyada 2 
million email jo`natiladi degani. Elektron xat almashinuvlari miqdori 
kamaygani yo`q. Pingdomning statistikasiga ko`ra, 2010 yilga kelib bir kunda 

---

jo`natiladigan elektron xabarlar soni 294 milliardni tashkil etgan. 
SPAM 
Qulayligiga qaramay, oramizda elektron pochtadan jabr ko`rganlar ham 
topiladi. Asosiy muammo, so‘zsiz, spam bilan bog‘liq. 
Nucleus Researchning 2007 yilgi hisobotiga ko`ra, bitta xodim uchun 
korporativ elektron pochta tashkilotga yiliga 712 dollarga tushgan. Bu xarajat 
ichida xodimning keraksiz xabarlarni o`chirishga ketgan vaqti va antispam 
texnologiyalarining narxi bor. 
Bugunga kelib, spamlarga to`siq qo`yuvchi tizimlar ishlab chiqilgan bo`lsa-da, 
muammo hamon dolzarbligicha qolmoqda. Pingdom ma`lumoticha, 2010 yili 
kuniga 262 mlrd. spam-xabarlar jo`natilgan. Bu bir kunda yuborilgan barcha 
elektron xatlarning 89,1 foizini tashkil etadi. 
The Timesning 2008 yili tarqatgan xabarida xodimlar kuniga o`z pochtalarini 
tekshirish, undagi xabarlarni olish, o`qish uchun kuniga o`rtacha 49 daqiqa 
sarflashi ma`lum qilingan. O`tgan vaqt mobaynida elektron xabarlar soni 
ortganini hisobga olsak, bugunda bu vaqt sarfi yanada oshgani tayin. 
ELEKTRON POCHTANING DAVRI O`TDIMI? 
Messenjerlarning paydo bo`lishi bilan shu savol ham yuzaga keldi. Xabarlar 
almashish dasturlari va ijtimoiy tarmoqlar elektron pochtani yo`qqa chiqarishi 
mumkinmi? 
Jamiyatda so`nggi yillarda yangi tendensiya vujudga keldi: yoshlar muloqot 
uchun pochtadan ko`ra boshqa muqobil usullarni ma`qul ko‘rmoqdalar. 
Masalan, Facebook yoki ICQ messenjer kabilar. ComScore 2010 yili AQShda 
tadqiqot o`tkazdi va 12dan 17 yoshgacha bo`lganlar orasida elektron pochtadan 
foydalanish yiliga 59 foizga kamayganini ma'lum qildi. 
Nima uchun yoshlar elektron pochtadan boshqa uslublarni tanlamoqda? 
Facebook rahbari Mark Sukerberg: Maktab bolalari elektron pochtani 
ishlatmaydi, ular SMSdan foydalanishadi, degan edi. Haqiqatan ham insonlar 
bir-birlari bilan yanada osonroq usulda — SMS yoki messenjerlar vositasida 
muloqot qurishni afzal bilishmoqda. 

---

Facebook kabi yetakchi tarmoqlar aynan muloqotning tezkor usullariga alohida 
e`tibor qaratishapti. Natijada 40 yillik evolyutsion yo`lni bosib o`tgan oddiy 
elektron xabarlar almashinuvi so`nggi yillarda multitizimga aylanib qoldi. 
Esdan chiqarmaslik lozimki, elektron pochta biznesning muhim vositasi 
hisoblanadi va yaqin orada Facebook kabi yoki boshqa bir uslublar uning 
o‘rnini to`liq egallay olmaydi. Agar siz biror kishi bilan biznes-muloqotga 
kirishmoqchi bo`lsangiz, albatta, muloqot uchun ishonchliroq va universal 
hisoblangan elektron pochtani tanlaysiz. Hozircha bu borada hech bir uslub 
elektron pochta bilan to`laligicha raqobatga kirisha olmaydi. 
Elektron pochta. Bepul pochta xizmatlari haqida umumiy ma'lumot
 
Xatlarni olmangmi? Ukraina harflari matndan yo'qoladimi? Pochta 
qutisidagi joy? - Agar bu muammolar sizga tanish bo'lsa, unda ushbu 
maqola siz uchun. 
Ushbu lavozimda men o'z afzalliklari va kamchiliklarini aniqlash uchun 
hamkasblarim, do'stlarim va tanish pochta xizmatlarini qisqacha ko'rib 
chiqishga harakat qildim. Men eng yomon kundan boshlab yetti keng 
ommaviy pochta xizmatlari reytingini berdim.