Elektron spektori F2001-guruh Eshqulov Javlonbek elektronlarining effektiv massasi (m 01 m0) va zaryad

• Elektron spektori
• Elektron spektori F2001-guruh Eshqulov Javlonbek

• elektronlarining effektiv massasi (m =0.01 m0) va zaryad

• Elektronning effektiv massasi erkin elektronning me massasiga yaqin, kinetik energiyasi esa (Fermi energiyasi) bir necha elektronvolt. Metallarda de Broyl to‘lqin uzunligi 0.1 -1.0 nm bo‘lganligi uchun ularning o‘lchami elektron xossasiga ta’siri juda kichik kristallitlarda yoki juda yupqa plyonkalarda namoyon bo‘ladi. Biroq elektronlarining effektiv massasi (m =0.01 m0) va zaryad tashuvchi sining energiyasi (E=0.1 eV) juda kichik qiymatga ega bo‘lgan yarimmetall (Bi) va yarimo‘tkazgichlarda, ayniqsa, tor zonali (InSb) birikmasida vaziyat o‘zgaradi. Ular uchun de Broyl to‘lqin uzunligi 100 nm atrofida bo‘ladi. Binobarin, bunday nanomateriallarda elektron xossalarining kvant xarakteri yetarlicha sezilarli bo‘ladi.
• Nanomateriallar o‘lchami eksitonlar, magnonlar, polyaronlar kabi kvazizarralar o‘lchami tartibida bo‘lganda eksiton va magnonlarning g‘alayonlanishi tufayli moddaning optikaviy va magnit xossalarida kvant effektlari kuzatiladi. Atomlararo ta’sir kuchlari katta bo‘lgan metallar va yarimo‘tkazgichlarga nisbatan bog‘lanish kuchlari zaif bo‘lgan molekulyar va Van-der-Vaals kuchlar bilan bog‘langan kristallarning elektron xossalari zarraning o‘lchamiga zaif bog‘lanishda bo‘ladi.
• Nanomateriallar o‘lchami eksitonlar, magnonlar, polyaronlar kabi kvazizarralar o‘lchami tartibida bo‘lganda eksiton va magnonlarning g‘alayonlanishi tufayli moddaning optikaviy va magnit xossalarida kvant effektlari kuzatiladi. Atomlararo ta’sir kuchlari katta bo‘lgan metallar va yarimo‘tkazgichlarga nisbatan bog‘lanish kuchlari zaif bo‘lgan molekulyar va Van-der-Vaals kuchlar bilan bog‘langan kristallarning elektron xossalari zarraning o‘lchamiga zaif bog‘lanishda bo‘ladi.

• Makroskopik kristallarning elektron holatlarining zichligi elektronlarning energiyasiga kvadratik bog‘lanishda bo‘ladi. Shredinger tenglamasining yechimlari elektronlarning lokallashagan (o‘troqlashgan) sohalarining o‘lchamlarining bir, ikki yoki uch
• yo‘nalishda de-Broyl to‘lqini qadar kamayishi Shredinger tenglamasining bunday chegaraviy shartlar uchun yechimlariga ko‘ra, elektron holatlarining zichligining energiyaga bog‘lanish (N(E) = f(E) xarakterining keskin o‘zgarishi sodir bo‘ladi. 1-rasmda ideallashtirilgan bir zonalik yarimo‘tkazgich uchun N(E) bog‘lanishning uch o‘lchamli nanokristalldan nol o‘lchamlisiga o‘tishidagi evolyutsiyasi sxematik ravishda aks ettirilgan. Ushbu sxema N(E) bog‘lanishning uzluksiz o‘zgarishining yakkalangan atomlarning majmuasi uchun, shuningdek, oraliq o‘lchamlar uchun ham xarakterli bo‘lgan.
• Makroskopik kristallarning elektron holatlarining zichligi elektronlarning energiyasiga kvadratik bog‘lanishda bo‘ladi. Shredinger tenglamasining yechimlari elektronlarning lokallashagan (o‘troqlashgan) sohalarining o‘lchamlarining bir, ikki yoki uch yo‘nalishda de-Broyl to‘lqini qadar kamayishi Shredinger tenglamasining bunday chegaraviy shartlar uchun yechimlariga ko‘ra, elektron holatlarining zichligining energiyaga bog‘lanish (N(E) = f(E) xarakterining keskin o‘zgarishi sodir bo‘ladi. 1-rasmda ideallashtirilgan bir zonalik yarimo‘tkazgich uchun N(E) bog‘lanishning uch o‘lchamli nanokristalldan nol o‘lchamlisiga o‘tishidagi evolyutsiyasi sxematik ravishda aks ettirilgan. Ushbu sxema N(E) bog‘lanishning uzluksiz o‘zgarishining yakkalangan atomlarning majmuasi uchun, shuningdek, oraliq o‘lchamlar uchun ham xarakterli bo‘lgan