Elektron tijorat quyidagi global toifalarga kiradi:
onlayn savdo
elektron ma'lumotlar almashinuvi (chunki zamonaviy dunyoda qiymat jihatidan eng muhim manbalardan biri bu axborotdir)
elektron bank va sug'urta xizmatlari
pul o'tkazmalari va elektron pullar
elektron marketing (foydalanuvchi ma'lumotlarini to'plash tizimlari, elektron kataloglar, ma'lumotnomalar, byulletenlar)
Bugungi kunda deyarli har bir mavjud tijorat tashkiloti (hatto eng kichigi) ham o'z veb-saytiga ega.
Bu tashkilot, xizmatlar haqidagi asosiy ma'lumotlar, tez-tez so'raladigan savollarga javoblar, aloqa ma'lumotlari bo'lgan doimiy axborot sayti bo'lishi mumkin. Yoki bo'lishi mumkin.
Bularning barchasi tashkilotning o'ziga xos xususiyatlariga, uning ko'lami va maqsadlariga bog'liq. Shuningdek, ushbu yo'nalish o'zlarini tarmoq tadbirkorlari sifatida sinab ko'rishga qaror qilgan yakka tartibdagi tadbirkorlar uchun katta imkoniyatdir.
Zamonaviy dunyoda tobora ko'proq jarayonlar avtomatlashtirilmoqda, shuning uchun shubhasiz Internet-biznesning ushbu sohasi muvaffaqiyatli rivojlanib boraveradi. Tarmoq savdosining afzalliklari va kamchiliklari haqida sizga ko'proq ma'lumot beramiz.
Foyda
1) Asosiy afzallik - bu katta moliyaviy investitsiyalar va xarajatlarni talab qilmasdan, jahon bozoriga chiqish qobiliyatidir. Ushbu savdo turiga cheklovlar jug'rofiy jihatdan aniqlanmagan. Bu iste'molchilarga global tanlovni amalga oshirish, kerakli ma'lumotlarni olish va joylashuvidan qat'iy nazar barcha potentsial etkazib beruvchilarning takliflarini taqqoslash imkonini beradi.
2) Yakuniy iste'molchi bilan to'g'ridan-to'g'ri aloqa tufayli, onlayn tadbirkor vositachilar tarmog'ini qisqartiradi, ba'zida ularni butunlay yo'q qiladi. Bu ishlab chiqaruvchi yoki xizmat ko'rsatuvchi provayder va oxirgi foydalanuvchi o'rtasida to'g'ridan-to'g'ri kanal yaratadi, bu bizga maqsadli bozorning individual imtiyozlariga javob beradigan mahsulotlar va xizmatlarni taklif qilishimizga imkon beradi.
3) Elektron tijorat etkazib beruvchilarga o'z mijozlariga yaqinroq bo'lishga imkon beradi, bu esa kompaniyalarning samaradorligi va raqobatbardoshligini oshirishga olib keladi. Natijada, iste'molchi xizmat sifatining yaxshilanishiga olib keladi, bu esa yaqinlikka, shuningdek sotishdan oldin va keyin qo'llab-quvvatlashga imkon beradi. Elektron tijoratning ushbu yangi shakllari tufayli endi iste'molchilar kuniga 24 soat virtual do'konlarga ega bo'lmoqdalar.
4) Kam xarajatlar, odatda elektron tijorat bilan bog'liq bo'lgan yana bir muhim ustunlikdir. Muayyan ish jarayoni qanchalik sodda va qulay bo'lsa, uning muvaffaqiyat qozonish ehtimoli shuncha katta bo'ladi. Bu tranzaktsiya xarajatlari va, albatta, mijozlarga to'lanadigan narxlarning sezilarli darajada pasayishiga olib keladi.
Kamchiliklari
Elektron tijorat bilan bog'liq asosiy kamchiliklar quyidagilar.
1) Axborot-kommunikatsiya texnologiyalariga kuchli bog'liqlik. Bu masala ayniqsa Rossiya bozori uchun dolzarbdir. Hamma chekka hududlarda ham Internet-tijoratni rivojlantirishga hissa qo'shadigan yuqori tezlikdagi Internet mavjud emas;
2) Milliy va xalqaro miqyosda yangi elektron tijorat faoliyatini muvofiqlashtiruvchi qonunchilikning yo'qligi. Bunga elektron tijorat firibgarligining yuqori foizi va unga qarshi kurashishning samarali usullarining etishmasligi kiradi.
3) Barcha iste'molchilar ham elektron tijoratga moyil emas. Ko'pgina xaridorlar uchun mahsulotga "teginish" va vizual baholash qobiliyati muayyan mahsulotni sotib olishda hal qiluvchi omil hisoblanadi. Sotib olingan buyumning sifatini to'liq anglay olmaslik elektron tijoratni rivojlanishiga to'sqinlik qiluvchi asosiy omil hisoblanadi.
4) Onlayn tranzaktsiyalarni amalga oshirishda foydalanuvchi maxfiyligi va xavfsizligini yo'qotish. Xavfsizlik texnologiyalarining rivojlanishi bilan ushbu omilning xavfi sezilarli darajada kamayadi. Shunga qaramay, Internet orqali to'lashda pulingizni yo'qotish, uni biron bir do'konda sotuvchiga topshirish bilan yo'qotishdan ko'ra osonroqdir.
5) Tovarlarni etkazib berish bilan bog'liq muammolar tahdidi, deklaratsiyani qaytarish va hk.
Elektron tijorat raqamlarda
Elektron tijoratning paydo bo'lishi muammosiz 1998 yilda boshlangan. Bugungi kunda, deyarli 20 yildan so'ng, onlayn savdolarning umumiy aylanmasi 2,36 trln. Dollarni tashkil etdi. Barcha mamlakatlar orasida Internet savdosi bo'yicha birinchi o'rin, shubhasiz, Xitoy. Rossiya faqatgina 9-o'rinda, bu esa ushbu sohada rivojlanish istiqbollari borligini anglatadi.
Elektron tijorat shartli ravishda 14 turga bo'lingan. Biz eng keng tarqalgan va qiziqarli bo'lganlarni ajratib olamiz va ular haqida batafsilroq gaplashamiz.
B2B - dekodlashda qisqartma "biznesdan biznesga" degan ma'noni anglatadi.
B2C - "iste'molchi uchun biznes"
C2C - "Mijozlar bilan munosabatlar"
C2B - "Iste'molchilar va savdo tashkilotlari o'rtasidagi munosabatlar"
B2A - "Biznes boshqaruvi"
C2A - "Iste'molchilarni boshqarish"
Business to Business (B2B)
Elektron tijoratning ushbu turida ikkala ishtirokchi ham tijorat korxonalari. Natijada, B2B elektron tijoratining ko'lami va qiymati juda katta bo'lishi mumkin. Bunday modelning misoli sifatida quyidagi vaziyatni tasvirlash mumkin: smartfon ishlab chiqaruvchi kompaniya o'z mahsulotlarini sotish uchun ulgurji sotuvchilarni qidirmoqda.
Shunday qilib, ushbu sxemada tovarlar keyinchalik ularni oxirgi iste'molchilarga qayta sotish uchun sotiladi. B2B tizimining asosiy maqsadi kompaniyalar o'rtasidagi onlayn hamkorlik samaradorligini oshirishdir.
Har qanday biznes modeli savdo aloqalari amalga oshiriladigan o'z platformasi bilan tavsiflanadi. B2B sxemasi uchun bunday saytlar birjalar, kim oshdi savdolari va kataloglardir.
Katalog yordamida siz sotib olingan mahsulotning xususiyatlari va xususiyatlari haqida maksimal ma'lumot olishingiz mumkin. Shuningdek, xaridorlar mahsulotlarni narxlari, etkazib berish shartlari va shartlari, taqrizlari va boshqalar bo'yicha taqqoslashlari mumkin.
Bunday axborotning shaffofligi mijozni tanlashni bir necha bor osonlashtirishi mumkin. Ko'pincha, kataloglar arzon tovarlar sotiladigan joylarda tuziladi, ularga talabni oldindan aytib berish mumkin va ularning narxi deyarli o'zgarishsiz qoladi.
Kim oshdi savdosi odatda noyob turdagi mahsulotlar uchun o'tkaziladi. Masalan, ular noyob narsalar, ixtisoslashtirilgan texnik uskunalar va boshqalar bo'lishi mumkin. Bu erda narxlar hech qachon o'rnatilmaydi va kim oshdi savdosi paytida yuzaga keladi.
G'aznachilik haqida tushuncha
Mamlakatdagj mavjud moliyaviy tizimning tahlili byudjet mablag'larining kelib tushishi va sarflanishini hisobga olishning etarlicha tezkor emasligini, ulardan maqsadli foydalanish nazorati, ajratilgan mablag'laning oxirgi oluvchiga etib borguncha bo'lgan vaqning uzoqligi, turli darajadagi byudjetlarning bajarilishida moliyaviy organla orasidagi o'zaro aloqaning sustligi kabilarni ko'rsatadi. 1993 yildagi moliya tizimini rivojlanishi mamlakat iqtisodiyotida yuz berayotgan va islohotlarnilig bahosidan kelib chiqib, O'zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi kollegiyasi Moliya vazirligi apparati va mahalliy moliya organlari oldiga kelgusi istiqbol uchun quyidagi ustun vazifalarni belgilab berdi:
1.byudjetlararo munosabatlarni mukanmallashtirish va moliya va soliq crganlari koordinatsiyalaini kuchaytirish
2.byudjetlarning daromad bazalari, soliqlar yig'imini oshirish soliq yig'ish va uning to'liqligini la'minlasmusullarinl mukamma)lashtirish hisobiga ko' paytirish;
3.mablag'larni ijtimoiy siyosati amalga oshirish va ijtimoiy qatlamlarni byudjetning barcha darajalari bilan o'z vaqida va to'liq moliyalashni ta'minlashga yo'naltirish;
4.davlatning qimmatli qog'ozla bozorini, ularning muomala muddatlari uzoqligini hisobga Olgan holda faollashtirish va bozorlaga norezidentlarni jalb etish, bozor geoyafiyasini kengaytirish;
5.valyutali-moliyaviy operatsiyalar samarxiorligini oshirish va milliy valyutani mustahkamlash.
Bu masalalarni hal qilish uchun "O'zbekiston Respublikasining g'aznachiligi haqida Nizom" ishlab chiqildi (2007 yilda O'zbekiston Respublikasi hukumati tomonidan tasdiqlangan) va yangi moliyaviy organ — g'aznachilik tashkil etish haqida qaror qabul qilindi.Avtomalashtirilgan va g'aznachilik orginlarida avtomalashtirilgan axborot texnalogiyalarini tashkil etish (shakllantirish).G'aznachilik organlari (G'.O) mehnat samaradorligini oshirishning sharoitlaridan biri ular barcha darajadagi axborot ta'minotida isticbolli va samarali tizim yaratish hisoblanadi. Axborot majmuini ishlab chiqish yagona metadalogik asosida olib borilib, Nafaqaf miqdoriy ko'rsatkichlar — soliq to'lovlar soni, davlat byudjetdan mablag' oluvchilar soni, balki hududlarning jami moliyaviy va komunikatsicn infrastrukturasi rivojlanishiga ham hisobga ouvchi o'xshash loyhaviy echimlardan foydalaniladi.
G'unachilik orginlarining majmui ban tizimi bilan uyg'unlikda nafaqat g'aznachilik orginlari tomonidan davlat byudjeti funktsional ijrosini ta'siqlashga qodir, balki bu jayonda turli darajadagl moliyaviy orginlar va boshqaruv muassasalari, bank va soliq tizimining o'zaro samarali munosabatlashuvini tashkil etish ham mo'ljallangan. Bunday majsuali yaratish negiziga yuqori texnalogiyali operatsion tizimlar, ma 'lumotla bazasini boshqarish tizimlari (MBBT) va shovqindan, noqonuniy kirishdan himoyalangal telekomunikatsion tizimlarni qo'llash asosidagi markazlashga va taqsimlangal qarorlar texnalogiyasi yotadi: texnalogiyani qo'llash va rivojlantirish, uning asosida korporativ tizimlar yaratish murakkab himoyalangan infarmatsion-texnik majmualaning o'zaro vedometvenniy harkatlanish muammosini hal etishga imkon beradi.
Davlat g'aznachilik orginlarining axborot majmuasini yaratishdan asosiy maqsad davlat byudjet ijrosi samarxlorligini sezilarli oshirish hisoblanadi. Bu Davlat g'aznachilik orginlariga cheklangan personal bilan tizim oldiga qo'yilgan vazifalarning jam hajmini aniq, samarali ca tezkor hal etishga imkon beradi.
Davlat byudjet daromadlarining aniq va tezkor hisobi;
Davlat byudjet, Davlat sub'ektlari byudjeti va barcha darajadagi mahalliy byudjetla o'rtasidagi o'zaro munosabat;
Davlat byudjet mablag'larini yakuniY oluvchigacha aniq va tez etkazish;
Byudjet mablag'larridan oqilona va maqsadli foydalmish ustidan joriy to'liq tezkor va kesik nazorat;
Davlat byudjeti ijrosini tezkor va 0b 'ektiv tahlili va daromad tushishi hamda ixtiyoriy berilgan davr uchun harajatlarni prognozlash;
Davlat ichki qarzlari va boshqalarni boshqarish va unga xizmat ko'rsatish.
G'aznachilikda axborot texnalogiyalarini tashkil «ishning ikki sxemasi mavjud:
-davlat byudjeti mablag'larini oluvchilarning shaxsiy hisoblarini va O'zR banki yd(i uning vakolatli agentlari xarajatlarining yag)na Joriy hisobi bilan hisob-kitolarni yuritish bilan;
-mintaqada yagona samarali qimmatli qog'ozlar bozori va bunday bozorning markaziy — markaziy régistrator, depozitariy, hisob-kitob-kpiring markaziy tashkil etiSh va O'zR Moliya vazirligi topshirig'igaio%a mintaqaviy qimmatli qog'ozlar bozorida davlat gimmatli qozozlar emitenti funktsiyasini bajarish.
G'aznachilikda axborot texnalogiyalarini tashkil etishning ikkala sxemasi iJobiy va salbiy jihatlarga ega.
Birinchi holda tizimning qimmatli cpg'ozlar bozorini rivojlangan infrastrukturasi avtonomlikka, uning muassasalararo munosabatlar muammosidm nisbatan nustaqilligiga trishtldi. Ikkinchi yo'nalish bo'yicha echimda g'aznachilik orginlarining ishni ko'p Jihatlardan bir necha muassasalar sa'y-harakatlarini muvofiqlashtirishning umumiy tashkiliy-huquqiy xarkateriga ega va bunday ishlashi uchun havfsiz sharoit ta'minlanadi.
G'aznachilik organlarida avtomatlashtirilgan axborot texnalogiyalarini yarätishning bosh maqsad davlat byudjeti ijrosi samaradorligini amalga oshirish hisoblanadi.
Shunga bog'liq ravishda G'aznachilikning tizimiga quyidagi talablar
-G'aznachilik orginlari tizimi oldiga qo'yimlgan vazifalarning jami hajmini cheklangan personal bilan tezkor, aniq va samarali hal etish;
-davlat byudjet daromadlari hisobi bo'yicha vazifalzni tezkor, aniq va ishonchli hal etish;
-davlat byudjet, »archa darajadagi ahalliy byudjetlar o'rtasidagi o'zaro munosabatni tashkil etish
-Davlat byudjet mablag'larining yakuniy oluvchigacha tez va aniq etkazish;
-byudjet mablag'laridan oqilona va maqsadli foydalanish ustidan joriy, to'liq, tezkor va qattiq nazoratni ta'minlash;
-davlat byudjeti ijrosining tezkor va ob'ektiv tahlilini ta'minlash va byudjetga daromadla"ushishi hamda ixtiyoriy berilgan davr uchun pirovard xarajatlarni prognozlash;
-davlat ichki qârzinfboshqarish va unga xizmat ko'rsatish;
-O'zbekistonda amalda bo'lgan qonunchilik analiyoti va 0'zR Moliya vazirligining me'yoriy talablarina munosib bo'lishi;
-vakolatli orginlar talablarigan muvofiqlikda konfen&ntsiya va maxfiy axborotlarga xizmatlar ko'rsăish;
-birlamchi izmatlarsvae uning elektrm nusxasi yuridik vorisiyligini, shuningdek, ularning ishyuritsh va boshqlar haqidagi yo'riqnomalar va qonunlar bilan aniqlanuvchi tartibot mavjudligining barcha davri mobaynida saqlanganligini ta'minlash.
G'aznachilik orginning avtomailashtirilgan asosiy maqsadlariga uni shakllantirish jaryonida qator talablarni bajarish bilan erishish mumkin: Davlat byudjeti ijrosiga ,xizmąț giluycbi axborot tizimi detallashuv darajasi bo'yicha hisoblaliring tuzîlmasi bilan muqobil bo'lgan avtomatlashtirilgan buxgalterlik hisobi bazada qurilishi lozim. Davlat byudjeti ijrosining buxgalterlik hisobi byudjet tasnifining jami maqyosida, jumladał, byudjet mablag'larini yakuniy oluvchilari kesimida analitik jihatdan olib borilishi Iozim.
Bunday tanoyil axborot majmuining registirida davlat byudjetining ixtiyoriy darajada fąktni holatini operativ va ishonchli aks ettirishga imkon beradi.G'aznachilikning axborot tizimi an 'anaviy bank operatsiyalari bilan bo'lgani kabi elektron bank hisob-kitoblari tizimi bilm ham ishlashga moslashtirilgan bo'lishi lozim.
Shuningdek, avlat va mahalliy byudjet ijrosining axborot tizimlari bilan 0'zaro faol munoSabatnl cp'llab huvvatlashJ talab etiladi. Majmua bilan qorishiq tizimlar byudjeŕAIjŔŔKing to'liq masshtabli, avtomatlashgan va operativ buxgalterlik hisobiga asoslangan, birlamchi hujjatlar, jumladan, bank tizimidagi to'lov hujjatlarni qayta ishlashda axborotlarni bir martada shakllantirishni ko'zda tutishi lozim (bu axbcrotlarni ikkilanchi kiritishda ma'lumotlar nomuvofiqligi va satollklăni istesno etadi).
Operatsim kvartal yô'il mobaynida byudjet ijrosining asosiy jarayonlarini muvofiqlashtirish va sinxronlash, turli daajadagi byudjetlar ijrosini bajaruvchi orginlarning yagona texnalogik axborot — kommunikatsion tizimini shakllantirish.
U yoki bu qorishiq muassasaviy tizimiga kiruvchi axborotlarni ularning o'zaro munosabatlashuv jarayonida ishonchliligi — noqonuniy kirishdan yagona texnalogiyalash v elektron imzoni himoyalashda yagona texnalogiyani qo'llash.
-G'aznachilikda avtomatlashgan axborot texnalogiyalarini shakllantirish va joriy etishda butun tizimni yoki uning yadrosini bo'lgani kabi, boshqa tizimlar joriy ishga tunuman tegmagm holda aholida avtomatlashgan ish joylarini va ish joylaridagi alohida vazifalarni modifikatsiya o'tkazilishiga imkon beruvchi texnalogik va metodik qarorlarni qo'llash.
G'aznachifikning avtomatlashgm axborot tizimi uchun sanab o'tilgan talablardan va bu tizimni qurish shartlaridan kelib chiqib, avtomatlashgan axborot texnalogiyalarining ikki arxitekturasi foydalaliladi.
"Terminal" yuqori mahsuldor meynfreym (mainframe)
markazlashgan hisoblash majmuasi va lokal hamda masofaviy, jumladan, intellektual terminallar tizimini qo'llash asosida.
2. "Mijoz-server" — bo'lim tashkilotlar ko'lamidagi lokal hisoblash tarmoqlarida ma'lumotlar bazasf bilan jamoaviy yuqori mahsuldor mehnatni tashkil etish asosida.
Meynfreym dan foydalanib teminal arxitekturasida axborot tizimini yaratish sezilarli darajada tarixiy an'analarga ega. Xorijda va mamlakatimizda yaqin vaqtgacha bunday majmualar yuqori samarali elektron-hisoblash mashinalari
negizidan keng foydalanilgan.,Bunday tizimning afzalligi axborot tizimida mavjud barcha axborotlarning markazlashgan ko'p oqimli va ko'p vazifali qayta ishlanish hisoblanadi. Bu qimmatbaho hisoblash resurslaidan foydalanish va markaziy mashinalar yuqori maxsuldorligini optimallashtirishga imkon beradi. Meyfreyda ishlashda har ibr foydalanuvchi va har bir jarayonga qo'yilgan vazifalarni hal etishga imkon beruvchi axborot resurslar majmuasi ajratiladi. Foydalanuvchi mashina Bilan meynfreym bazasida hisoblash majmuasiga tegishli bo'lgan axborot
kiritish-chiqarish tezkor qurilmalari yordamida ham, majmuaning markaziy mashinasiga ulangan terminallarda ishlash vositasida ham muomala qilish mumkin. Meynfreymlar operatsion tizimi ishlashi baqarorligi, xotira resruslaridan foydalanish himoyalanganligi va samaradorligi, markaziy professori (bir yoki bir nechta) va axborot kiritish-chiqarish periferiya qurilmalari bilan ajralib turadi. Ushbu arxitektur boshidanoq taqsimlash tartibida bir vaqtda bir nechta (yoki) ko'plab turli vazifaIarni samarali yechishga yo'naltirilgan. Shuning uchun axborotlarni himoyalash vositalari va to'xtalishlardan himoya rivojlangan
Do'stlaringiz bilan baham: | 
