Elektron tijoratnining maqsadi va vazifasi

Elektron tijorat tizimini asosiy ko‘rinishlari va ularning qo‘llanilish

ko‘lami
Hozirgi elektron tijorat yuritishning turli xil andozalari qariyb barcha mamlakatlarda, iqtisodiyotning turli sohalarida, turli xil hajmdagi korxonalarda shuningdek davlat muassasalari va turli darajadagi vakolatli qonun chiqaruvchi va ijro etuvchi hokimiyat organlarida tarqalmoqda. Bu andozalarning umumiy -qabul qilingan tasnifi asosiga shartli ravishda mahsulot etkazib beruvchi va xaridor deb nomlash mumkin bo’lgan elektron tijoratning o’zaro aloqador tomonlari turlari qo’yilgan. Bu tavsifning mazmuni shundan iboratki, elektron tijoratni yuritish andozalari mahsulot etkazib beruvchi va xaridorlarning aniq turlariga qarab farqlanadi.
Elektron tijorat yuritishning andozalari.
Mahsulot (tovar) etkazib beruvchi va xaridorlar turkumiga quyidagilar kiradi:
Davlat (Government). Korxona (Business).
Mijoz, iste‘molchi (Consumer). Hamkor (Partner).
Korxona xodimi (Executive, emploee).
Andoza belgilanishi mahsulot etkazib beruvchi va xaridor nomlanishidan tuziladi. Misol: Ingliz tilida (Business to business) yoki o’zbek tilida (korxona- korxona) Business to consumer-korxona-iste‘molchi. Andozaning qisqartirilgan belgilanishi sotuvchi va xaridorning ingliz tilidagi nomlari bosh xarfidan tuziladi va ular o’rtasida ―2ǁ raqam qo’yiladi. Hozirgi vaqtda iqtisodiy rivojlangan
mamlakatda turli xil darajada quyidagi andozalardan foydalaniladi: B2B, B2S, V2R, V2E, S2B.S2S, V2G, G2R, G2V: (davlat - korxona) va R2G (hamkor - davlat).
Elektron tijorat andozalar tasnifi.
Iqtisodning davlat sektori. Iqtisodning korporativ (xususiy) sektori: Yirik biznes; B2B; V2R; V2E; B2S.
SHimoliy Amerika, G’arbiy Evropa va Rossiya mamlakatlarida hozirgi paytda eng keng tarqalgan elektron tijorat yuritish andozalari quyidagilar:
B2B - korxona - korxona B2S - korxona - iste‘molchi
S2S - iste‘molchi - iste‘molchi S2B - iste‘molchi -korxona
"Korxona -korxona" andozasi xususiyatlari.
"Ideal" holatda B2B andoza bo’yicha elektron tijorat yuritish tadbirkorlarning avtomatik o’zaro aloqadorligini ko’zda tutadi. Xorijda B2B andozasi 40 yil oldin paydo bo’lgan va keng tarqalgan. B2B andozasidan foydalanishning ikki ko’rinishi bor:
Birinchidan: ikki yoki undan ortiq korxonalar o’zaro turli xil shartnomalar tuzadi. Misol: korxonalar Internet orqali shartnoma tuzishda o’z takliflarini yuborishlari, hisob varaqalarini qabul qilishlari va to’lovlarni amalga oshirishlari mumkin.
Ikkinchidan: B2B sektorida elektron tijorat yuritishning rivojlangan tizimlarining o’ziga xos xususiyati bo’lib, korporativ axborot tizimlari bilan integratsiya hisoblanadi. SHunday qilib, istiqbolda, nafaqat xarid va sotuv jarayonining avtomatlashuvi, balki korxona boshqaruvining kompleks avtomatlashuvi masalalari echimi ham ta‘minlanadi.