«elektronika vaavtomatika» fakulteti «Ishlab chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirish» kafedrasi

Funksional sxema tasnifi

Barabanli quritgichdan qurigan yani ortacha 1% mahsulot sovutish bolimida sovutiladi. Dastlab mahsulot sarfi ya’ni FT(1-1) pozitsiyada mahsulot sarfini unifikatsiyalangan signal chiqaradi va sarfni rostlaydi. FT(2-1) 3 pozitsiyada unifikatsiyalangan signal chiqaryapti va 2-4 ijro qurilmasi orqali 4 pozitsiyada rostlanyapti. TT(3-1) kaliy xlorid xloridni chiqishdagi temperaturasini 5-pozitsiyada ko’rsatadi va unifikatsiyalangan. PT(4-1) 6 pozitsiyada bosimni ko’rsatadi va unifikatsiyalangan signal chiqaradi.

Nazorat qilish va rostlash vositalari spesifikatsiyasi

Pozit- siyasi. No	O’lchana- yotgan kattalik.	O’lchana- yotgan muhit.	Qurilma o’rnatil-gan joy.	Apparat va qurilmalarning nomi va xa- rakteristikasi.	Tipi.	So-ni.	Ishlab chiqaruv-chi tashkilot.	izox
1-1	Kirayotgan gazni sarfini unifikatsiyalangan signal chiqaradi	Quvurdagi kaliy sarfi	joyida	Elektron sath o’lchgich. Tem: -25..+150 C^o Bosim: 0.8 bar. Elektrsignal 4-20 MA	ELS-R1	1	C3AO
1-3	-\\-	-\\-	-\\-	Membra-prujinali ijro mehanizmi D=200mm	MIM	1	< Prikar-pat prom armatura. >
2-1	Kirayotgan gazni sarfini unifikatsiyalangan signal chiqaradi	Quvurdagi kaliy sarfi	joyida	Elektron sath o’lchgich. Tem: -25..+150 C^o Bosim: 0.8 bar. Elektrsignal 4-20 MA	ELS-R1	1	C3AO
2-3	-\\-	-\\-	-\\-	Membra-prujinali ijro mehanizmi D=200mm	MIM	1	< Prikar-pat prom armatura. >
1-2	Kirayotgan gazni sarfini unifikatsiyalangan signal chiqaradi va rostlaydi	Quvurdagi kaliy sarfi	joyida	Elektron sath o’lchgich. Tem: -25..+150 C^o Bosim: 0.8 bar. Elektrsignal 4-20 MA	ELS-R1	1	C3AO
2-2	Kirayotgan gazni sarfini unifikatsiyalangan signal chiqaradi va rostlaydi	Quvurdagi kaliy sarfi	joyida	Elektron sath o’lchgich. Tem: -25..+150 C^o Bosim: 0.8 bar. Elektrsignal 4-20 MA	ELS-R1	1	C3AO
3-1	Sovutish bo’limidagi tempiraturani unifikatsiyalangan signal orqali uzatadi.	temperaturasi: 240-250 C^o	joyida	Elektr harorat sensori. Termal qarshilik:pt100. Hart signali: 4-20 MA. Pitaniya 24 V Tempera diapazoni: -50..+250 C^o	TT-12.340	1	EMISS
4-1	Sovutish bo’limida bosim o’lchaydi va nazorat qiladi	EMISS PBF haroratda: 60 va bosimi: 1.6 MP	joyida	Difmanometr elektr signal jo’natadi. bosim o’lchagich Tem. (-40C^o+120C^o). 24 V. Bosim 4MPa gacha. Elektrsignal 4-20 MA	EMISS-BAR133 (flankseyli)	1	EMISS

Prinsipial elektr ta’minot sxemasi tavsifi

Taminot shchitlari bilan taminot manbalarini o’zaro joylashishiga qarab avtomatlashtirish Sistemalarining elektr ta’minoti turliga ulaymiz METRAN 604 4 ta liniya blok pitaniyaga bo’lib beradi va 4 ta ulagich va 4 saqlagich qatnashadi bunda biz FT(1-1) nazorat qilamiz, FT(2-1) 2-3 klapin orqali rostlaymiz 1-3 va 2-3 klapinlarga tok beramiz EMISS-MASS 260 markali kuchlanishi 24 V quvvati 0,43 W dan 4 ga ko’paytiramiz bular joyida o’rnatilgan. Metran 604 dan yana bitta olamiz TT(3-1) va PT(4-1) nazorat qilamiz va quvvati 1,5 W dan 2 ga kopaytiramiz keyin FY(1-2) va FY(2-2) lar TT-12 markali bo’ladi. Kuchlanishi 24 V quvvati 1,5 W ya’ni 2 ga ko’paytiriladi o’rnatilishi joyida.

Xulosa

Xozirgi vaqtda juda ko’p darajada rivojlangan kimyo sanoati ishlab chikarish korxonalari, kaliy ishlab chiqarish zavodlarida ishlab chiqarishning barcha texnologik jarayonlarni umumlashtiruvchi va uni ratsional boshkarish, ishlab chiqarish turidan boshqasiga oson o’ta oladigan yetakchi, keng va chukur bilim saviyasiga ega bo‘lgan mutaxassislar tayorlashga da’vat etmoqda.

Keng qamrovli ishlab chiqarish sanoati rivojlanayotgan bir davrda ularni optimal va hattoki maksimal darajada boshqarish ishlab chiqarish samaradorligini oshirish talabi qo’yilishi hech kimga yangilik emas.
Kurs loyihamda DKZ da kaliy xloridni quritish jarayoninini avtomatlashtirish jarayonini masalasi ko’rib chiqilgan. Kaliy xloridni nam xolatdan quritib olish uchun bir qancha jarayonlar tashkil etildi va yuqori xaroratda (800-900 ⁰S), yuqori bosimda (500 kPa) o’tadi, shu sababli kaliy xloridni quritish jarayonini zamonaviy o’lchovchi va rostlovchi qurilmalar yordamida avtomatlashtirib funktsional sxemasi tuzildi. O’lchovchi qurilmalar va rostlagichlar-kontrollerlar tanalandi. Men bu kurs loyihasini qilish jarayonida, Dehqonobod kaliy ishlab chiqarish zavodida yani kaliy xloridni quritish avtomatlashtirish jarayoni tushdi va u jarayonni men to’liq o’rgandim deb hisoblayman. Bu jarayonda yani kaliy xlorid barabanli quritish qurilmasiga keladi. Shu ondan texnologik jarayon boshlandi.Kaliy xlorid, qizdiriladi chunchi u nam mahsulot hisoblanadi kerakli miqorgacha va bu sikl namlik kamayguncha davom etadi. Yuqorida texnologik jarayonga tasnifini keltirib o’tganman. Keyingi bosqichda men kaliy xloridni barabandagi funksional sxemasini yaratdim. Unda bir nechta klapinlar, har xil datchiklar ya’ni bosim, sarf va temperatura o’lchaydigan datchiklar kiritdim va texnologik jarayonni chizmasini chizib datchik va klapinlarga pozitsiya berdim.
Keyingi jarayonda men nazorat qilish va rostlash spesifikatsiyasini yaratdim.
Unda klapinlar va datchiklar pozitsiyasi bo’yicha xarakteristikasini, o’lchash, aniqlash diapazoni, rusumi hamda islab chiqarilgan korhonalari tasnifini ham kiritdim. Shuningdek ohirgi bosqichda men prinsipial elektr ta’minot sxemasi yaratdim. Unda elektr yordamida ishlaydigan datchiklarni elektr sxemasi ya’ni elektr taminoti chiziladi. Bu sxemada datchiklarni rusimi, kuchlanishi, quvvatini va tasnifini kiritib blokpitaniya va saqlagichlardan foydalandim. Men bu jarayonni yetarlicha o’rgandin va umumiy texnologik jarayonni loyihasini yaratdim.

Foydalanilgan adabiyotlar

1. Yusupbekov N.R., Muxamedov B.I., G‘ulomov SH.M. Texnologik jarayonlarni nazorat qilish va avtomatlashtirish. Oliy o‘quv yurti talabalari uchun darslik. – Toshkent: Fan, 2010. – 502 s.

2. Yusupbekov N.R., Muxamedov B.I., G‘ulomov SH.M. Texnologik jarayonlarni boshqarish sistemalari. Oliy o‘quv yurti talabalari uchun darslik. – Toshkent: O‘qituvchi, 1997.- 704 s.
3. Ivanova G.V. Avtomatlashtirish texnologicheskix jarayonov osnovnыx ximicheskix proizvodstv. Metodicheskie materialы po kurs leksiy. S.Peterburgskiy GTU, 2003.
4. Klim Yu.M. Tipovыe elementы sistem avtomaticheskogo upravleniya. Uchebnik dlya studentov uchrejdeniy srednego professionalnogo obrazovaniya. -M.: FORUM: INFRA-M, 2004. -384 s.
5. Avtomaticheskoe upravlenie v ximicheskoy promыshlennosti: Uchebnik dlya vuzov./pod red. Ye.G.Dudnikova.-M.:Ximiya, 1987.- 368s.
6. Molchanov N.A. Ekspluatatsiya parovыx kotlov, sosudov i gruzopod’emnыx mashin. Kiev: Texnika, 1967. 786 s.
7. www.natlib.uz
8. www.aim.uz