Elektronlar va sxemalar mustaqil ish

OʻZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT
TEXNOLOGIYALARI VA
KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
ELEKTRONLAR VA SXEMALAR
MUSTAQIL ISH
KIF CAE009
Bajardi: Akramov Ulug`bek
Tekshirdi: Saidov K
Ko‘p qatlamli yarimo‘tkazgich asboblar
* Dinistor tuzilishi

* Tiristor tuzilishi

* Simistor tuzilishi

* Boshqariluvchi to‘g‘rilagichlar


Umumiy ma`lumot
VAXida m anfiy differensial qarshilik mavjud bo‘lgan, uch va undan ortiq p-n
o ‘tishlarga ega ko‘p qatlam li yarim o‘tkazgich asbob tiristor deb ataladi. Tiristorning VAXida tok ortishi bilan kuchlanish kam ayadigan AB soha mavjud (1-rasm).
Tiristor ishlaganda ikkita m uvozanat holatda b o ‘lishi m um kin. Berk holatda tiristor katta qarshilikka ega va undan kichik tok oqadi. Ochiq holatda tiristor qarshiligi kichik va undan katta tok oqadi.
Shundan yarim o‘tkazgich asbobning
nomi (tira — eshik) qo‘yilgan. Tiristorlar radiolokatsiyada, radioaloqa qurilm alarida, avtom atikada m anfiy o ‘tkazuvchanlikka ega yarim o‘tkazgich asbob sifatida ham da tok boshqaruvchi kalitlar, energiya o ‘zgartgichlarning bo‘sag'aviy elementlari sifatida yoki boshlang‘ich holatda energiya iste’mol qilmaydigan asbob — triggerlar sifatida keng ishlatiladi. Tiristorlar chiqishlari soniga qarab diodli (dinistor), triodli (trinistor) va tetrodli tiristorlarga bo‘linadi va to`rt qatlamli p-n-p-n tuzilmadan mos ravishda chiqarilgan ikki, uch va to ‘rt chiqishga ega bo'ladi. Tuzilma chekkasidagi p qatlam anod (A), n qatlam esa katod (K) deb nom lanadi.
Anod va katod orasidagi n- va p-sohalar baza deb ataladi, ularga o'rnatilgan elektrodlar esa boshqaruvchi elektrodlar deb ataladi. Diodli va triodli tiristorlar tokni faqat bir tomonlam a o‘tkazadi. Bu o 'z navbatida , tiristorlar ning o'z garuvchan tokni boshqarish imkoniyatini cheklaydi. O 'zgaruvchan tok zanjirlarida ikki tom onlam a kalit sifatida simistor (sim m etrik tiristor) ishlatiladi. Sim istor triak deb ham ataladi. Simistor p-n-p-n-p tuzilmaga va bir yoki ikki boshqaruvchi elektrodga ega.