"Elektrotexnika va Kompyuter muhandisligi" fakulteti Kurs ishi Bajardi: ab-215 guruh talabasi

Foydalanilgan adabiyotlar…………………………………………………34

Kirish
TFQga muvofiq dispetcherlik markazlashtirish peregonlarda avtomatik blokirovkalash, stantsiyalarda elektr markazlashtirish va kod qurilmalaridan iborat qurilmalar majmuasidir. Elektr markazlashtirish (EM) qurilmalarida poyezdlar harakatini boshqarish strelkalarni o’tkazish , stansiya svetoforlarini ochish va yopish buyruqlarini jo’natish va hokazolarni berish orqali amalga oshiriladi. EM ning asosiy funksiyalari, manbadan buyruqlarni (masalan, strelkani boshqarish tugmalari, avtomatik uzib-ulash va qulflash va boshqalar) qabul qiluvchi (mos ravishda, kalit aktuatorining dvigatellari, strelkalarning holatini nazorat qilish uchun chiroqlar va boshqalar) uchun uzatish tizimi sifatida :
-ko’p simli, har bir manbaa buyrug'i bir fizik aloqa kanali orqali qabul qiluvchiga ulanganligi sababli fizik aloqa kanallarining soni boshqaruv va nazorat obyektlari soniga proportsionaldir;
-texnik xarakteristikalari va iqtisodiy jihatlarini ta’sir radiusini chegaralash.
Misol uchun, svetofor chirog’i ipining butunligini nazorat qilish ketma-ketlikda olovli relesi (buyruq qabul qiluvchisi) va chiroq iplarini (buyruqlar manbasi) yoqish orqali amalga oshiriladi. Agar manba va buyruqlar qabul qiluvchisi o'rtasidagi fizik kanal uzunligi nosozlikka moyil bo'lsa, u holda kanal simlari orasidagi izolyatsiyani o'tkazish juda yuqori bo'lishi mumkin, agar chiroq yonsa olovli rele yakorini tashlay olmasligi mumkin. Bu texnik masaladir. Iqtisodiy bahslarga kelsak, manba va qabul qiluvchi buyruqlar orasidagi masofani oshirish, fizik kanalning energiya yo'qolishini kamaytirish kerak, bu simlarning qarshiligini kamaytirishni talab qiladi - bunga ikki barobar sim qo’llash orqali erishiladi.
Uchastkadagi poyezdlar harakatini tashkillashtiruvchi poyezd dispetcheri (ДНЦ) hisoblanadi. Shunga muofiq, ДНЦ EM qurilmalariga buyruqlar berib, poyezdlarning harakatini bevosita boshqaradi. Biroq, bu holatda buyruqlar manbalari va qabul qiluvchilar o'rtasidagi masofa bir necha yuz kilometrni tashkil etadi va EM ning yuqorida ko'rsatilgan xususiyatlari uning ishlamay qolishiga olib keladi. Manbadan obyektga buyruqlar berish muammosini hal qilish uchun kod qurilmalari qo'llaniladi. Kodlash qurilmalari mavjud bo'lganda EM obyektlarini boshqarish strukturasi 1-rasmda keltirilgan. Bu yerda:
1ИК, 2ИК ... nИК - buyruqlar manbalari (masalan, strelka boshqarish tugmalari);
1РИК, 2РИК,...,nРИК- zaxira buyruqlari manbalari;
1К, 2 К,., nК- boshqaruv buyruqlari;
У1, У2...,Уn. - releli markazlashtirishning mantiqiy-aylantiruvchi qurilmalari (masalan, strelkani o’tkazishda boshqaruvchi va ishga tushirish sxemalari bo'yicha o'rnatilgan qurilma), poyezdlar harakati xavfsizligini kafolatlaydigan;
1ОУ,2ОУ,…,nОУ- boshqaruv qurilmalari (masalan, strelkali o’tkazgich);
КУ - kodlash qurilmasi;
П1 - kodlash qurilmasining buyruq jo’natish punkti ;
П2 - kod qurilmasining buyruqni qabul qilish punkti .

1-rasm. Obyektlarni boshqarish strukturasi

1-rasmda ko’rsatilgan strukturaviy sxemada ДНЦ dan EM ga boshqaruv buyruqlarini yuborish sxemasi ko’rsatilgan. Ko’rib o’tilgan sxemada EM dan ДНЦ ga nazorat signallarini yuborishni ha ko’rsatadi.

Bunday holatda, 1РИК– n РИК lar mavjud bo’lmaganda va ular:
1ИК– nИК - EM relesi (masalan, yo'l, strelka holatini nazorat qilish va boshqalar);
У1– Уn - nazorat qilish releleri, dispetcher tablosidagi chiroqni yoqadi.
1ОУ– nОУ - dispetcher pultidagi chiroqlar.
КУ ning ishlash tamoyili quyidagicha:
Buyruqlar 1К– nК qurilmalariga muayyan qonunlarga (qoidalarga) muvofiq ikkilik raqamga aylanadi. Keyin ikkilik raqamning raqamlari qiymatlari aloqa liniyasi orqali navbatma-navbat uzatiladi, har bir raqam ikkita mumkin bo'lgan qiymatdan biriga ega bo'lgan bir impuls bilan uzatiladi (masalan, f1 radioimpuls chastotasi “1” raqamini qabul qilsa, f2 “0” ni qabul qiladi).
P2 qurilmasi aloqa liniyasidan bir qator pulslarni olib, avval ularni 1K - nK buyrug'iga aylantiradigan ikkilik raqamga aylantiradi. Shunday qilib, P2 P1 va teskari tartibda amalga oshirilgan operatsiyalarga teskari operatsiyalarni bajaradi.