Endogen geologik jarayonlar. Magmatizm. Intruziv va effuziv magmatizmi xaqida. Magmatik jarayonlar bilan bog‘liq qazilma boyliklarning hosil bo‘lishi xaqida X. M. Abdullaevning genetik qonuniyatlari

Endogen geologik jarayonlar. Magmatizm. Intruziv va effuziv magmatizmi xaqida. Magmatik jarayonlar bilan bog‘liq qazilma boyliklarning hosil bo‘lishi xaqida X. M. Abdullaevning genetik qonuniyatlari.

Reja: Endogen geologik jarayonlar. Magmatizm. Intruziv va effuziv magmatizm Magmatik jarayonlar bilan bog‘liq qazilma boyliklarning hosil bo‘lishi X. M. Abdullaevning genetik qonuniyatlari.

BLIS SAVOL 1 Xemogen jinslarning xillarini aytib Bering. 2 Allitlar nima, ularni xarakterlab Bering. 3 Ferrolitlar va silitsitlarning bir-biridan farklarini aytib,ularni xarakterlab Bering. 4 Kalbonatli jinslar nima 5 Xemogen jinslarning paydo bulish sharoitiga Birma-bir tarif Bering.

GEOLOGIK JARAYoNLAR Yer po‘stlorining sirtqi qismlarida, tog‘li, tekislik qism-larida atmosfera, gidrosfera va biosferaning o‘zaro ta’sir kuchlari natijasida litosferada fizikaviy va kimyoviy o‘zgarishlar yuz beradi.Bu o‘zgarishlar atmosferalarda sodir bo‘lib turadigan elektr zarrachalTrShging va kuyosh energiyasining ta’-siri ostida, haroratning o‘zgarib turishi, atmosfera yogingarchi-ligi, shamol, bo‘ron va o‘simlik hamda hayvonot dunyosining mexa-nik ta’siri tufayli yuz beradi. Bu hodisalar yig‘indisi Yer sharining sirtqi dinamik ta’siri yoki bo‘lmasa ekzogen geologik jarayonlar deb ataladi.

Effuziv magmatizm – vulkanizm. Vulkanlar va ularning faoliyati, effuziv va eksplyuziv vulkanizm. Vulkan mahsulotlari: suyuq, gazsimon, qattiq. Markaziy va chiziqli vulkanlar tiplari. Ularning lava tarkibi bilan bogliqligi. Vulkanlarning ichki tuzilishi – jerlo, krater, konus, kaldera. Qalqon va stratovulkanlar. Vulkan otilishi turlari. Gidrotermal va postvulkaniq jarayonlar. Gidrotermlar turi. Fumarolalar, termalar, geyzerlar, travertinalar. Harakatdagi vulkanlarning geografik va geologik tarqalishi.

FOYDALI QAZILMA BOYLIKLAR HAQIDA TUShUNChA Qazilma boyliklar deb odatda Yer po‘stida mavjud, xalq xo‘-jaligi va sanoat ehtiyojini ta’minlash uchun kerak bo‘ladigan har xil tabiiy mineral moddalar yig‘indisiga aytiladi. Bular-dan bevosita tabiiy holda yoki qayta ishlangach, foydalaniladi. Bevosita foydalaniladigan qazilma boyliklarga: toshko‘mir,. osh tuzi, oltingugurt, sof oltin, olmos, gaz va boshqalar kirsa, qayta ishlash yo‘llari bilan foydalaniladigan xillariga te-mir, mis, qo‘rg‘oshin, rux, qalayi, volfram, berill va boshqa ma’danlar knradi. Aslida foydali qazilma boyliklar: gaz,. suyuqlik va qattiq holida uchraydilar

Talabalar bilimini mustahkamlash uchun savollar: metamorfizm jarayoni nima? regional bilan kontakt metamorfizmlari orasidagi fark va ularning muhim belgilari qanday? metamorfik tog‘ jinslari uchun xarakterli tekstura, strukturalarini ayti bering? metamorfik tog‘ jnslaring qanday tiplari bor? metamorfik tog‘ jinslarining magmatik, cho‘kindi jinslardan farqi nimlardan iborat?