Energetika fakulteti

4.14-rasm. Dunyodagi eng katta biomassa yoquvchi stansiyaning koʻrinishi.

Sinov savollari:

1. Noananaviy elektrenergetikaga nimalar kiradi.

   
   

2. An’anaviy va noan’anaviy manbalari farqlari nimalarda tashkil topgan.

   
   

3. QTE boʻyicha elektrenergiya tannarxini koʻrsating.

   
   

4. QTE ESlariga sarflanadigan kapital mablagʻlar.

   
   

   1. SUV ENERGIYASI (GIDROENERGIYA)DAN FOYDALANISH. SUV OQIMINI KOʻPAYISHI VA ORQAGA QAYTISHI

ENERGIYASI.

Reja.

1. Suv energiyasidan foydalanish

   
   

2. Suv oqimini koʻpayishi va orqaga qaytishi energiyasi.

   
   

3. Suv toʻlqini energiyasi.

   
   

4. Kichik gidroenergetika.

   
   

5. Kichik va mikro gidroelektr stansiyalari.

   
   

Suv oqimining orqaga qaytishi hodisasi juda qiziq holat boʻlib, ancha vaqtgacha anglab boʻlmagan. Katta kamchiligi (Yer sayyorasiga yaqin boʻlgan) Quyosh va Oy singari kosmik obyektlar oʻz gravitatsiyasi ta’sirida dengiz va okeanlar suvini betartib taqsimlanishi natijasida "Doʻnglik"lar paydo boʻlgan. Yerning oʻz oʻqi atrofida aylanishi bilan bu "Doʻnglik"lar harakatga kelib, qirgʻoq tomon yurgan. Lekin, yerning aylanishi sababli, okeanlar holati Oyga nisbatan oʻzgarib, gravitatsiya kuchi kamaygan. Oqim koʻpaygan paytda qirgʻoq boʻyida joylashgan rezervuarlar toʻldirilgan, bu rezervuarlar toʻgʻonlar evaziga hosil boʻladi. Oqim qaytayotganda suvning orqaga harakatlanishi turbalarni aylantirib boshqa turdagi energiyaga aylantiradi. Etiborlisi shundaki, oqim koʻpayishi va qaytishi vaqtida ular orasidagi balandlik farqi iloji boricha koʻproq boʻlishi kerak, aks holda bunday stansiya oʻzini oqlamay qolishi mumkin.

Shuning uchun oqim koʻpayishida ishlaydigan elektr stansiyalar, odatda oqim oʻzanning tor joylarida, balandligi juda boʻlmaganda 10 metr boʻlgan joylarda quriladi.
Lekin, bunday stansiyalarning oʻziga xos kamchiliklari ham bor. Toʻgʻonni qurish okean tomondan oqim koʻpayishi amplitudasini ortishiga, quruqlikni shoʻr suv egallashiga, bu oʻz oʻrnida, yashil tabiatning biologik oʻzgarishiga olib keladi.
Oqim koʻpayishi va kamayishi hisobiga ishlaydigan elektr stansiyalar, yuqorida aytib oʻtilgandek, Yerning Quyosh va Oyga nisbatan oʻz oʻqi atrofida aylanayotgandagi gravitatsiya kuchlarining ta’sirida hosil boʻladigan oqimlar hosil qiladigan energiya ishlaydi.
Oy chiqqan paytda oqim koʻpayishi, Quyosh chiqqan paytdagiga qaraganda ikki yarim barobar kuchliroq. Koʻp hollarda quyoshli va oyli oqim koʻpayishlar bir- birini oʻrnini egallashi, birgalikda bir-birini kuchini koʻpaytirishi yoki susaytirishi mumkin (5.1 rasm).

1.