Ёнилги-мойлаш материаллари касб-хунар коллежлари учун укув кулланма


Download 3.47 Mb.
Pdf ko'rish
bet61/70
Sana22.09.2023
Hajmi3.47 Mb.
#1684331
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   70
Bog'liq
8Z3I68T7CijImbrYpUBUagDapfZw2W9hUVFGe5nu

Дор диаметри, мм 
Смолалар микдори, мг/100 мл
6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 
4 11 20 32 43 56 70 85 102 120
Ёнилгида смолалар булмаса, шишада унча катта булмаган би- 
линар-билинмас ок дог кдлади. Агар ёнилБИ мойлар билан ифлос- 
ланган булса, шиша четида жигарранг томчилар крлади.
Крвушокдакни аниклаш. Бунинг учун дала вискозиметридан фой- 
даланилади. Текширилаётган мойнинг ковушоклиги пулат шарик- 
нинг тушиш тезлиги буйича эталон мойнинг крвушокдигига со- 
лиштириб аникданади. Вискозиметрда 100°е хдроратдаги к,овушок- 
лиги 4, 
6
, 10, 16 ва 22 сСт. га тенг булган мойлар солинган бешта 
пробирка бор. Охирги пробиркага текшириладиган намуна соли- 
нади. Барча пробиркалар металл гардиш ичида жойлашган булиб, 
хар бирикинг ичида пулат шарик бор. Пробиркалар юкоридан про­
бирка билан беркитилган.
Хдрорати эталон мойникига тенглашиши учун синаладиган мой 
лаборатория хонасида маълум вакт тутиб турилиши лозим. Охирги 
пробирка текшириладиган мой билан тулдирилиб, пробирка билан 
беркитилади. Текшириладиган мой солинган пробиркадаги хдво пу- 
факчаси эталон намуна солинган пробиркадаги каби булиши лозим. 
Барча шариклар пастга тушгач, вискозиметр 180°Сга бураб к^Иилади 
ва шарикларнинг тушишини кузатган х,одда синалаётган намуна- 
нинг ковушоклиги кайси мойникига якинрокдиги аникланади.
23-чизма.
 Дала вискозиметри. 
99


Тажриба икки-уч марта кдйтарилади. Шариклар хрлатини аник- 
рок белгилаш учун тажриба вакхида приборни горизонтал холатга 
буриш мумкин. Агар текширилаётган мойдаги шарик учинчи про- 
биркадаги шарик тезлиги билан тушса, бу хол мойнинг 100иС даги 
ковушокдиги тахминан 10 сСт, у ёзги мотор мойи эканлигини бил- 
диради. Мойларнинг ковушокдиги хэмма вакх хам эталон мойлар- 
никига турри келавермайди. Масалан, агар синалаётган мойдаги 
шарик иккинчи 
(6
сСт) пробиркадагидан секинрок, лекин учин- 
чисидагидан (100°С да 10 сСт) тезрок тушса, намунанинг 100°С даги 
ковушокдиги тахминан 
8
сСт га тенг бушади.
Туйинмаган углеводородлар. Ёнилганинг баркарорлиги ундаги 
углеводородлар микдорига борлик;. Туйинмаган углеводородлар кднча 
куп булса, нефт махсулотлари шунча тез оксидланади, смолалар, 
органик кислоталар микдори ортади. Бекдрор бирикмалар борли- 
гини аникдаш учун пробиркага тахминан тенг микдорда ёнилги ва 
пуштиранг калий перманганатнинг сувдаги эритмасини солиш 
мумкин. Уларни алмаштириб, сув кдтлами ажралиб чиккунча тин- 
дириш лозим. Калий перманганатнинг сарик рангга кириши ёнил- 
рида туйинмаган углеводородлар борлигини курсатади. Туйинма­
ган бирикмали бензин ва дизел ёнилгисини узок; сакдаб булмайди, 
уларни тезда ишлатиб юбориш даркор.
Паст х;ароратда музловчи совитиш суюкдиклари (автифризлар) 
нинг к,отиш хдроратини аникдаш. Кртиш харорати ташки курини- 
ши ва иш тамойилига кура ареометрии эслатувчи гидрометр ёрда- 
мида аникданади. Гидрометрнинг тор кисмида икки шкала бор. 
Биринчи шкала антифриздаги этиленгликолнинг фоизда улчана- 
диган микдорини 
(20
дан 
100
фоизгача), иккинчиси суюкдикнинг 
котиш хароратини (—
8
°дан —67°С гача) курсатади. Паст хароратда 
музлайдиган суюкдик шиша цилиндрга куйилади, унга гидрометр 
туширилади ва хисобланади. Гидрометрлар 20°С га мулжаллаб дара- 
жаланган. Агар синов бошкд хароратда утказилса, тузатиш киритиш 
лозим. Тузатиш кдймати инструкциядаги жадвалдан олинади.
Узбекистон Республикаси Кдшлок ва сув хужалиги вазирлиги 
нефт махсулотларининг сифатини текшириш буйича йурикнома 
чикдрган. Бу йурикдомага мувофик ёнилгининг зичлигини у ом- 
борга кабул килинишдан олдин ва таркатилаётганда текшириш ло­
зим. Бу ишнинг массасини аникдаш учун керак булади. Ёнилш со- 
линган идишлар тубидаги сув микдори камида ойига бир марта, 
ёнилги ва мойни сакдаш даврида ундаги механик аралашмалар мик­
дори камида хар 3 ойда бир марта аникданади. Паст хароратда 
музлайдиган суюкдикларнинг котиш харорати уларни техникага 
куйиш учун берищцан олдин аникданади.
100


Нефт махсулотларининг сифатини тиклаш
Нефт базалари, шунингдек, ширкат ва дехкон-фермер хужалик- 
ларининг нефт омборлари шароитида нефт махсулотлари сифати 
купинча уларда сув хдмда механик аралашмалар тупланиши нати- 
жасида ёмонлашади. Бу аралашмаларни хужаликнинг узида унча 
мураккаб булмаган усуллар билан чикариб, махсулотни яна ишла- 
тишга ярайдиган килиш мумкин. Одатда, бу макрадда тиндириш ва 
филтрлашдан фойдаланйлади.
Ё
нилри
тиндирилганда сув ва механик аралашмалар резервуар 
тубига чукади. Улчами 50 мкм. дан катта булган йирик абразив ара­
лашмалар тезрок чукади, майдалари эса ёнилги кдтламида узокрок 
колади. Бензиндан крвушокрок булган дизел ёнилгисида аралаш­
малар тезрок чукади (айникса, совук вактда). Хона хароратда дизел 
ёнилрисидан механик аралашмалар ва сувнинг асосий кисмини 
чикариб юбориш учун 4—5 кун керак булади.
Ёнилгини тиндириш билан бирга (ёки тиндириш урнига) уни 
филтрлаш хам зарур. Филтр диагонал, капрон газлама, хлорин каби 
энг куп таркалган филтрловчи материаллар ёнилгини 30—40 
мкм.дан катта механик аралашмалардан тозалайди. Тозалаш дара- 
жасини яхшилаш учун бу материалларнинг бир канча кдтламидан 
фойдаланиш мумкин. Нотукима материаллар, трикотаж фанели, 
намат, лавсан ва нитроннинг филтрлаш самарадорлиги анча юкори 
(10—20 мкм улчамли зарраларни ушлаб колади). К,огоз филтрлар 
ёнилгини бундан майдарок аралашмалардан тозалайди.
Мотор мойи ва трансмиссия мойининг ковушоклиги юкори- 
лиги сабабли амадца уларни филтрлаб булмайди, шунинг учун улар- 
нинг ифлосланишига йул куймаслик керак. Майда кузли турда су- 
зиб олибгина уларни тасодифдан тушган ифлосликлардан тозалаш 
мумкин.
Хужалик шароитида мойларни абразив аралашмалардан тоза­
лаш учун улар 70°—80°С гача иситиб (бундан юкори хароратда сув 
бурлана бошлайди, мой хиралашади ва аралашмалар яхши чукмай- 
ди) тиндирилади. Тозалаш сифати купгина сабабларга, чунончи, 
тозаланадиган мойнинг ковушокдигига, ифлосланиш даражасига
зарраларнинг улчамларига боглик. Тиндириш вакги 2 дан 4—5 кун- 
гача булиши мумкин.
Крвушокдиги паст мойларни (индустриал, трансформатор мой- 
лари) сувсизлантириш учун улар 80°—85°С хароратда бир неча соат 
иситилиб, сунгра тиндирилади. Куп сув аралашган мотор мойлари 
сув ва чукиндилардан тозалангандан кейин хам двигателда ишла- 
тишга ярамайди, чунки сув улардаги кушимчаларнинг куп кисми­
ни эритиб юборади. Улардан осма жихозларнинг гидротизими, транс­
миссия, хаво тозалагич ва бошкэ агрегатлардан фойдаланиш мум-

Download 3.47 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   70




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling