Ergometriya odamning-mexanik-ishi pdf
Download 213.42 Kb.
|
1 2
Bog'liqErgometriya odamning-mexanik-ishi pdf-fayllar.org
|
Ergometriya odamning-mexanik-ishi pdf Да
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI SOG’LIQNI SAQLASH
Odamning kun bo'yi bajaraoladigan mexanik ishi ko'pgina sabablarga bog'liq bo'lgani tufayli oldindan odam ishining biror chegaraviy qiymatini ko'rsatish qiyin. Bu aytilganlar odam quwatini belgilashga ham taalluqlidir. Masalan,ayrim qisqa muddatli zo'r berishlarda odam o'z quwatini bir necha kilo vattga yetka- zishi mumkin. Agar massasi 70 kg bo'lgan sportchi turgan o'rnida uning massalar markazi o'zining normal turish holatiga nisbatan 1m yuqoriga ko'tariladigan darajada sakrasa, itarilish fazasi 0,2 s davom etsa, sportchining quwati 3,5kVt ga уetadi. Odam yurganda ish bajaradi, bunda inersiya gavdani davriy ravishda qisman ko'tarish uchun va asosan oyoq harakatini tezlatish va sekinlatish uchun sarflanadi. Odam gavdasi qismlarining kinetik energiyasini o'zgartirish uchun sarfla- nadigan ishni (5.32) formula yordamida hisoblash mumkin. Massasi 75 kg bo'lgan odam 5km/soat tezlik bilan yurganda o'z quwatini 60Vt gacha oshiradi. Tezlik ortishi bilan buquvvat yana tezroq oshib boradi, ya’ni tezlik 7 km/soat bo'lganda quwat 200Vtga yetadi. Odam massalar marka- zining vaziyati velosipedda yurganda piyoda yurgandagiga qaraganda deyarli kam o'zgaradi, oyoqning tezlanishi hamkichik bo'ladi. Shu sababli velosipedda yurganda sarflanadigan quvvat ancha kam bo'ladi: tezlik9 km/soat bo'lganda 30 Vt. 18km/soat bo'lganda esa 120 Vt quvvat sarflanadi. Agar ko'chish bo'lmasa, ish ham nolga aylanadi. Shu sababli yuk tayanch ustida, taglik ustida yoki ipga osib qo'yilgan bo'lsa, og'irlik kuchining bajargan ishi nolga teng. Agar qo'lni cho'zilgan holatida gantel yoki tosh ushlab turilsa, Yelka va qo‘l muskullarining toliqishi bizning har biri- mizga ma’lum. Agar o‘tirgan kishining orqasiga yukortilsa, orqa va bel muskullari ham xuddi shunday toliqadi. Har
Lekin muskullarning charchashi ish bajarilayotganidan dalolat beradi. Bundayishni
Ergometrga tormozlanuvchi velosiped (veloergometr, 6.4- rasm) misol bo‘ladi. Aylanuvchan 1g‘ildirak gardishi orqali 2 po‘lat lenta o‘tkazilgan. G‘ildirak gardishi bilan po‘lat lenta orasidagi ishqalanish kuchi 3 dinamometr yordamida o‘lchanadi. Sinovchining hamma ishi ishqalanish kuchini yengish uchun sarfla- nadi (ishlaming boshqa turlarini hisobga olmaymiz). G‘ildirak aylanasi uzunlig- ini ishqalanish kuchiga ko‘paytirib, har biraylanishda bajarilgan ishni topamiz, aylanishlar sonini va sinov vaqtini bilgan holda bajarilgan to‘liq ishni va o‘rtacha quwatni aniqlaymiz. ERGOMETRIYA. Velosiped ergometri - bu stress tizimlari ta'sirida stressni tekshirish uchun ishlatiladigan qurilma. Tadqiqot davomida bemorga ma'lum bir yuk rejimi beriladi, buning natijasida puls, bosim, EKG va harorat o'lchovlari olinadi. Shuningdek, velosiped ergometri sensor bilan jihozlanishi mumkin,tanadagi yog 'va mushak to'qimalarining foizini aniqlash.Bugungi kunda elektromagnit yukni sozlash tizimi tufayli velosiped ergometrining qarshiligini eng yuqori darajada boshqarish mumkin.
ishlash darajasini baholaydigan diagnostika usullari to'plami. Ergometriyaning to'g'ridan-to'g'ri usullari insonning turli xil yuklar yordamida bajarishi mumkin bo'lgan ishni bevosita aniqlashga asoslangan. Bu sportchilar, uchuvchilar, harbiy xizmatchilar va boshqalarning salomatlik holatini baholash uchun zarur. Garvard step testi, qadam ergometriyasi, kislorodning maksimal iste'molini bilvosita aniqlash (MOC) kabi bilvosita usullar ham keng qo'llaniladi. Bir vaqtning o'zida elektrokardiografik va klinik monitoring bilan ergometrda dozalangan mushaklarning ishlashi sub'ektning jismoniy holatini aniqlashga, tananing aerob qobiliyati darajasini baholashga imkon beradi. Energiya iste'moli va kislorod iste'molining o'sish dinamikasi birinchi navbatda ish intensivligiga bog'liqligini hisobga olsak, ergometrik tadqiqotlar bilvosita maksimal kislorod iste'moli (MPV) qiymatini baholash uchun ishlatiladi. Klinik amaliyotda E., xususan, yurak ishemik kasalliklarining yashirin va erta shakllarini aniqlash, shuningdek, davom etayotgan dori terapiyasining samaradorligini nazorat qilish uchun ishlatiladi. Davolash jarayonida ma'lum bir jismoniy faoliyat uchun tolerantlik chegarasini aniqlash mumkin, uning ortishi miokard ishemiyasining klinik va elektrokardiografik belgilarining rivojlanishiga olib keladi. Bunday chegaraning o'rnatilishi bemorning jismoniy faoliyatga qarshilik darajasining miqdoriy tavsifini berishga imkon beradi, tadqiqot natijalarini takrorlash imkoniyatini yaratadi. E.dori vositalari ta'sirining ta'sirini (harakatni sifat jihatidan baholash) va uning namoyon bo'lish darajasini (miqdoriy baholash) aniqlash uchun ishlatilishi mumkin. Nisbatan sodda va informatsion usul sifatida E. sport, aviatsiya, klinik va tibbiyotning boshqa tarmoqlarida keng qoʻllaniladi. Ergometriya (ergo- + yunoncha metrō o'lchash, aniqlash) maxsus mexanik asboblar (ergometrlar) dan foydalanishga asoslangan odam tomonidan bajarilgan jismoniy mehnatni o'lchash usuli. Velosiped ergometri jismoniy stressni aniq tartibga sola oladigan maxsus mashqlar velosipedidir. Velosiped ergometriyasi protsedurasi qanday amalga oshiriladi, degan savolga javob berish uchun aytilishicha, bu turli intensivlikdagi velosipedga o'xshaydi, bu vaqtda qon tomirlari va yurak ishi avtomatik ravishda nazorat qilinadi .. Natijada shifokorlar taklif qilingan stressga bo'lgan munosabatni baholaydilar.Velosiped ergometri uchun alternativa - - yugurish yo'lagi. Ushbu protsedura baholashga imkon beradi qon bosini, elektrokardiogrammning pulsi va ro'yxatga olinishi ko'rsatkichlari, shunga o'xshash testlar boshlanishidan oldin, ularni amalga oshirish davrida va 5 daqiqadan so'ng, bemor tinch holatda bo'lganda amalga oshiriladi.Keyin, ushbu protsedurani amalga oshirgandan so'ng, velosiped ergometriyasining xotirjam holatdagi ko'rsatkichlari yurak faoliyatini tiklash jarayonini o'rganish uchun zarurdir. Yuqori jismoniy zo'riqish davrida yurak faoliyatining intensivligi sezilarli darajada oshadi, bu kislorod iste'molining ko'payishiga olib keladi . Sog'lom yurak ushbu davrda u bunday stressga xotirjamlik bilan munosabatda bo'ladi va odam charchaganida, u ko'p noqulayliklarga duch kelmaydi, bu vaqtda velosiped ergometriyasi normal ko'rsatkichlarni beradi. Tez orada zaif yurak normadan chiqadi, bu darhol qayd etilgan EKGda xarakterli o'zgarishlar sifatida qayd etiladi.Tsikl ergometriya protsedurasini tayinlashda, uni amalga oshirish usuli mutaxassislar tomonidan uning sog'lig'i va yoshini hisobga olgan holda bemorlar uchun alohida tanlanadi, shuning uchun keskinlik intensivligi va uning eng yuqori darajasi va dalgalanish darajasi boshqacha . Velosiped ergometriyasi quyidagilarni amalga oshirishga imkon beradi: -yurak etishmovchiligini aniqlash, ishemiya, yashirin arterial yuqori qon bosimi, stress bilan bog'liq bo'lgan yurak ritmidagi uzilishlar; -bag'rikenglikni aniqlash jismoniy stressni kuchayishi va unga munosabat yurak qon tomir tizimi; -aniqlang, og'riq va qon oqimiga zarar etkazish o'rtasidagi bog'liqlik bormi, shundaymi? og'riq koronar belgi; -dinamikani baholash kasallikning paydo bo'lishi va o'tkazilgan terapiyaning samaradorligi; -tiklanish davrini kuzatib boring stress to'xtaganidan keyin qon bosimi va yurak faoliyati; -ish qobiliyatini baholash keyin kasal ishemik kassalik qalblar. Yurakning ishemik kasalligi bilan og'rigan bemorlarda EKGda xarakterli o'zgarishlar faqat jismoniy mashqlar paytida, qon bosimi ko'tarilganda, yurak urishi tezlashganda, yurakning intensiv ravishda ishlashida, yurakning kislorodga bo'lgan talabini oshirishda bo'ladi.Sog'lom odamlarda jismoniy mashqlar paytida tomirlar kengayishni boshlaydi, qon oqimi seziladi va yurak mushagiga kislorod etkazib berish kuchayadi. Yurak kasalligi bilan og'rigan insonlar kislorod etishmovchiligini sezadilar, sternumda og'riq paydo bo'ladi va EKGda maxsus o'zgarishlar qayd etilishi mumkin. Velosiped ergometriyasi yashirin shaklda yuzaga keladigan kasalliklarni o'rganish, ularning paydo bo'lish omillarini aniqlash va terapiya taktikasini yoki tiklovchi profilaktika choralarini aniqlash maqsadida amalga oshiriladi. Ushbu manipulyatsiyaning asosiy ko'rsatkichlari quyidagicha: -Yurakdagi og'riq va angina pektorisining namoyon bo'lishi davrida tinch holatda elektrokardiogrammada o'zgarishlar bo'lmaydi . Zaif yurak etishmovchiligi. Semptomlar bo'lmaganida, elektrokardiogrammadagi anormalliklar. Statsionar angina davrida uning og'irlik darajasini aniqlang. Yurak urishida yurak etishmovchiligini va uning ish faoliyatini kuchaygan davrda yurak etishmovchiligini aniqlash. Halokat yog' almashinuvi yurak tomirlari kasalligining alomatlari bo'lmagan taqdirda. Yurak-qon tomir tizimi kasalliklarini davolashni nazorat qilish. Ishlari xavf bilan bog'liq bo'lgan bemorlarning diagnostikasi (havo uchuvchilari, g'avvoslar, ishlayotgan odamlar) transport vositasi va hokazo.).40 yoshdan katta odamlarning diagnostikasi. Harbiy yoshdagi shaxslarning diagnostikasi. Yurak faoliyatini baholash uchun professional sportchilar diagnostikasi. Ergometriya - bu aniq ma'lumotlarni olish uchun qo'llaniladigan amaliyot yoki texnika bo'lib, u tebranish yo'lakchasida yoki ba'zi bir hodisalarni kutishni o'rganish uchun indikativ maqsadlarda maxsus velosiped kabi transport vositasida mashq bajarishdan iborat bo'lgan o'lchov sifatida tanilgan. Ergometriya yoki stressni baholash asosiy ko'rgazmali sxema bo'lib, u asosan ko'krak qafasidagi og'riqlar bilan og'rigan bemorlarda angina pektorisini aniqlash va markaziy mushakning ishiga reaktsiyasini baholash uchun ishlatiladi. Uning koronar infektsiyada qo'llanilishi, sub'ekt jismoniy bezovtalik yoki tiqilishsiz tinch holatda bo'lmagan yurak-qon tomir o'zgarishlarini ko'rsatish qobiliyatiga bog'liq. Agar sub'ektda koronar kurs etishmovchiligi bo'lsa, ta'minot yo'lidagi blokirovka markaziy mushakdagi odatdagi qon oqimining harakatsiz qolishiga imkon beradi, bu esa xavfli oqibatlarga olib kelmaydi va elektrolit normal bo'lishi mumkin. Qanday bo'lmasin, jismoniy mashqlar yoki jismoniy zo'riqishlarning bajarilishi asosiy mushakdan va shu yo'nalishda qon ta'minoti talabidan rivojlanadi. Agar koronar to'siq mavjud bo'lsa, qon oqimining tanqisligi bo'ladi, bu esa angina pektorisining mavjudligini va yoki elektroda o'zgarishlarni keltirib chiqaradi. Uni tahlil qilish uchun nazorat ostida angina tarqalishiga erishadi. To'g'ri aniqlashga yordam berishiga qaramay, prognozni, jismoniy mashqlar chegarasini baholash va ma'lum bo'lgan koronar infektsiyali bemorlarda davolanishning ta'sirini o'rganish qimmatlidir. oralig'i yurak kassaligi bosimni baholash kengayib bormoqda: gipertenziya, yurak urishining buzilishi, kadans o'zgarishi, ichki koronar etishmovchilik va boshqalar. Bu yugurish yo'lakchasida yoki statsionar velosipedda jismoniy mashqlarni o'z ichiga oladi, oldindan belgilab qo'yilgan konventsiyalarda ko'rsatilganidek, to'pni doimiy ravishda kengaytiradi (eng ko'p ishlatiladigan konventsiya Bryus, ammo boshqalar ham bor). Mavzu bo'yicha oldindan o'rganishni talab qilmaydigan ko'proq fiziologik mashqlarni bajarish uchun eng mos keladigani yugurish yo'lakchasida baholashdir, shuning uchun u odatda eng ko'p qo'llaniladi. Baholash deyarli har doim 6 dan 12 minutgacha davom etadi. Ergometriya boshlanishidan oldin ikkita elektrodni bajarish kerak: biri dam olish holatida, ikkinchisi esa tik turgan holda. Bosimni baholash boshlangandan so'ng, uzluksiz elektrokardiografik kuzatuv olinadi. Agar bemorda angina pektorisi yoki sinovning o'rtasida va oxirigacha nafas qisilishi bo'lsa, eng yuqori mavsumda elektroga kamdan-kam e'tibor berish kerak. Shuningdek, u tiklanish vaqtida (3-5 daqiqa) qayd etiladi. Bundan tashqari, qon aylanishining kuchlanishini vaqti-vaqti bilan baholash kerak. Download 213.42 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|
1 2