Эритмалар. Эритмалар назарияси. Эритмаларнинг хоссалари. Электролит эритмалари

NAVOIY DAVLAT KONCHILIK VA TEXNALOGIYALAR UNIVERSITETI QISHLOQ XO`JALIGI FAKULTETI

• NAVOIY DAVLAT KONCHILIK VA TEXNALOGIYALAR UNIVERSITETI QISHLOQ XO`JALIGI FAKULTETI
• 33B-23 QURILISH MUHANDISLIGI
• BINO VA ISHOOTLAR QURILISHI YO`NALISHINING TALABASI
• SODIQOVA ZARINANING QURILISH KIMYOSI FANIDAN TAYYORLAGAN
• MUSTAQIL ISHI

MAVZU:ERITMALAR HOSSALARINING NAZARIY ASOSLARI OSMOTIK BOSIM

Reja :

Eritmalar — nisbiy miqdorlari keng oraliqda oʻzgarishi mumkin boʻlgan 2 va undan ortiq komponent (tarkibiy qism)lardan tashkil topgan qattiq yoki suyuq gomogen sistemalar. Eritmalarning asosiy belgisi – tarkibining o`zgarib turishi O`ziga xos xususiyati –oddiy fizikaviy va kimyoviy usullar bilan tarkibiy qismlarga ajratish mumkin

• Eritmalar — nisbiy miqdorlari keng oraliqda oʻzgarishi mumkin boʻlgan 2 va undan ortiq komponent (tarkibiy qism)lardan tashkil topgan qattiq yoki suyuq gomogen sistemalar. Eritmalarning asosiy belgisi – tarkibining o`zgarib turishi O`ziga xos xususiyati –oddiy fizikaviy va kimyoviy usullar bilan tarkibiy qismlarga ajratish mumkin

ERITMALAR:

• •Gomogen aralashmalar
• •O`zgaruvchan tarkibli moddalar

ERISH

• Fizikaviy nazariya (Vant-Goff, Ostvald, Arrenius). Erish – bu diffuziya jarayoni, eritmalar – bir jinli aralashmalardir Kimyoviy nazariya (Mendeleyev, Kablukov, Kistyakovskiy). Erish – bu kimyoviy jarayon bo`lib, eruvchi moddaning suv bilan reaksiyaga kirishishi - gidratasiya, eritmalar esa birikmalar -gidratlardir. Zamonaviy nazariya Erish – fizik-kimyoviy jarayon, eritmalar esa, bir jinsli tizim hisoblaniadi, eritmalar - erituvchi va ulardah hosil bo`lgan moddalar – gidratlardir

Erishda kimyoviy ta`sirning belgilari

Eritmalarning ko`rinishlari

• Gazlarning suvda eruvchanligini ta`riflovchi qonunlar
• GENRI QONUNI
• Gazlarning suvdagi eruvchanligi ularning bosimiga to`g`ri proporsionaldir
• = K  P
• - absorbtsiya koeffitsienti
• P – gazning bosimi
• K – gazning tabiatiga bog’liq doimiy
• Genri-Dalton qonuni
• Gazlar aralashmasidagi berilgan gazning suvdagi eruvchanligi uning parsial bosimiga to`g`ri proporsionaldir.
• i = Ki  Pi
• I - absorbtsiya koeffitsienti
• Pi– gazning parsial bosimi
• Ki – gazning tabiatiga bog’liq doimiy

Eruvchanlikni begona moddalar mavjudligiga bog’liqligi. Sechenov qonuni

• Sechenov qonuni: Erigan moddalarning mavjudligi gazlarning suvdagi eruvchanligini kamaytiradi: N
• --------- = n
• N0

Osmos va osmotik bosim

• Har xil konsentratsiyali eritmalar chegarasida erituvchi molekulalarining yarim otkazgich membrana orqali bir tomonlama diffuziyasi osmos deyiladi.
• Osmos vaqtida erigan modda zarrachalarining idish devorlariga ko`rsatayotgan bosimi osmotik bosim deyiladi, ya`ni bu osmosga qarshilik qilishda vujudga keladigan bosimdir.
• Osmotik bosimning qiymati Vant-Goff qonuni yordamida hisoblanadi.
• Osmotik bosim osmometr yordamida o`lchanadi.

Osmos hodisasi yuz berayotgan sistema

• Erituvchi molekulalarining yarim o’tkazgich membrana orqali bir tomonlana diffuziyasi osmos deyiladi

Osmotik bosimni o’lchash uchun moslama

Osmotik bosim. Vant-Goff qonuni

• Diffuziya tufayli erituvchi molekulalarining idish devorlariga ko’rsatayotgan bosimi osmotik bosim deuiladi.
• Vant-Goff qonuni: osmotik bosim erigan modda konsentratsiyasiga to’g’ri proporsional
•  = CRT - noelektrolitlar eritmalari uchun
•  = CRT - elektrolitlar eritmalari uchun
• bu erda:  - osmotik bosim, C - eritma konsentratsiyasi, R -universal gaz doimiysi
• T - absolut harorat,  - izotonik koeffitsient

Turli hil osmotik bosimli eritmalar

Raul qonunlari

• P0-P n P0-P n
• -------- = -------- yoki --------- = ------
• P0 n + N P0 N
• Bu erda: P0 - sof erituvchi ustidagi to’yingan bug’ bosimi
• P - eritma ustidagi bug’ bosimi
• n, N - erigan modda va erituvchining modda
• miqdori

Ebulioskopiya qonuni

• Eritmaning qaynash haroratini ortishi erigan moddaning molal konsentratsiyasiga to’g’ri proporsional:
• tqayn. = E . m
• Bu yerda: tqayn. - qaynash haroratining
• ortishi;
• E - ebulioskopik doimiy
• m - eritmaning molal
• konsentratsiyasi

Krioskopiya qonuni

• Eritmaning muzlash haroratini pasayishi erigan moddaning molal konsentratsiyasiga to’g’ri proporsional:
• tmuzlash. = K . m
• Bu yerda: tmuzlash. - muzlash haroratining
• pasayishi;
• K - krioskopik doimiy
• m - eritmaning molal
• konsentratsiyasi

XULOSA:

• Bu mavzudan shuni tshundimki, eritmalarni hayotimizning har bir jabhasida kuzatishimiz mumkin.Eritmalar turli xil ya`ni suyuq ,qattiq,kalloid va boshqa holatlarda bo`lishi mumkin.Eritmalar nazaryasi juda ham keng va juda ko`plab sohalarda tadbiq qilinuvchi mavzu hisoblanadi.

Foydalanilgan manbaalar:

• L.Glinka Umumiy kimyo 1990y
• Muftaqov.A.G Umumiy kimyo 2004y
• Saidnosirova Anorganik kimyo
• Myshared.ru
• Giu.uz
• http://kompy.info/eritmalar.html?page=6