Erkin bozor va kuchli raqobat muhitida nomoddiy aktivlarni kengaytirish zaruriyati

Xarajatli yondashuvni qo’llash orqali baholash quyidagi asosiy jarayonlarni o’z ichiga oladi:

• – baholash ob’ektiga shunga o’xshash yangi baholash ob’ektini yaratish uchun sarflanadigan xarajatlar miqdorini aniqlash;
• – baholash ob’ektining shunga o’xshash yangi ob’ektga nisbatan eskirganligi hajmini aniqlash;
• – baholash ob’ekti qiymatini unga nisbatan shunga o’xshash yangi baholash ob’ektini yaratish uchun sarflanadigan xarajatlar miqdorini chegirib tashlash yo’li bilan hisoblash.

Qiyosiy yondashuvni qo’llagan holda qiymatni aniqlash quyidagi asosiy jarayonlarni o’z ichiga oladi:

• – baholash ob’ektini shunga o’xshash ob’ektlar bilan solishtirishdagi elementlarni aniqlash;
• – baholanayotgan intellektual mulk ob’ektining har bir solishtirish elementlari bo’yicha shunga o’xshash har bir ob’ektdagi xususiyat va farqlari darajasini aniqlash va h.k.

• Franchayz – bu biror bir shaxs (jismoniy yoki yuridik) tomonidan yaratilgan va shu nom bilan ishlash orqali bozorda iste’molchilar tan oladigan nomni ikkinchi bir shaxsga muayyan bir shartlar evaziga foydalanish uchun berilishidir.
• Franchayzer – bu litsenziyalash berish orqali yoki o’ziga tegishli bo’lgan bo’lgan nom, nou-xau yoki operatsion sistema xuquqidan foydalanishni ikkinchi shaxsga beruvchi kompaniyadir.

Nomoddiy aktivlar tarkibida “gudvill” va uni baholash.

• Gudvill - bu xaridor tomondan faoliyat yuritayotgan kompaniya (firma, korxona, biznes)ni sotib olishda, uning yangidan tashkil etishga nisbatan qo’lga kiritilgan afzalliklaridir. Gudvillni baholashning ikki usuli bor:
• 1) proportsional baholash usuli 2) to’liq baholash usul
• GUDVILL = investitsiya – sof aktivlar qiymati * egalik ulushi (1)
• summasi (sho’ba korxonaning)
• Bu usul orqali baholashda birgina aktsionerlar ulushigina o’rganilmasdan, balki sho’ba korxonaning xaqiqiy narxining barcha aktivlariga nisbatini olish bilan o’rganiladi.
• GUDVILL = (aksiyanerlar nazoratidagi + aksiyanerlar nazoratida) – sho’ba korxonaning (2)
• investitsiyalar bo’lmagan ulush sof aktivlari