Ertaklarda mifik unsurlar. O’zbek xalq ertaklari quyidagilarga bo’linadi


Download 0.53 Mb.
bet2/3
Sana18.12.2022
Hajmi0.53 Mb.
#1032321
1   2   3
Bog'liq
Taqdimot (1)

Hayvonlar haqidagi ertaklarda uzoq qadimgi zamonlarda ajdodlarimiz ot,tuya, ayiq , bo‘ri , qaldirg’och, ilon kabi hayvon va qushlarni homiy deb bilganlar..Shuningdek , bu hayvonlar avval miflarda, keyin afsona va rivoyatlarda qahramon sifatida ishtirok etganlar.Masalan “Ilon og‘a” ertagida magiya ko‘zga yaqqol tashlanib turadi.”Ilon- kuyov niqobini olsa, insonga aylanadi, qiz ilonni niqobini kuydirib yuborsa, u kaptar bo‘lib uchib ketadi.Ilon og'aning onasi va xolasi yalmog’iz kampir bo‘ladi .Ular qizga va ilon og‘aga qancha yovuzliklar va to'sqinliklar qilishmasin o‘z tabirlari bilan murod maqsadlariga yetadilalar”.Hayvonlar haqidagi ertaklarda mifik obrazlarga asoslanga hayvonlar ertaklari ham bor. Masalan, “Kiyik bilan kadi “ ,” Qaldirg'ochning dumi nega ayri “. Ya’ni bunday ertaklarda odamlar hayvonlarga sig'inishgan va e'tiqod qilishgan .Chunki ularning tasavvurlarida ularda qandaydir ilohiy kuch bor deb o'ylashgan.

Sehrli ertaklar o‘zbek xalq ertaklari orasida alohida o‘rin tutadi. Sehrli ertaklarga xos syujet yaratuvchi epizod va motivlar, obrazlar tizimi obyektiv hodisa, real predmetni hissiy qabul qilishning sintezi sifatida yuzaga kelgan. Odamlar hayolida o'zlarini tabiat bilan chambarchas bog‘liq deya fikr qilishgan .Shuningdek,osmon jismlari, tosh , gul, tog’, turli narsa buyumlarni jonli deb hisoblashgan va jonli narsalar odamlar bilan gaplashadi deb o'ylashgan. Natijada odamlarda tabiat va ijtimoiy hayotni bilish, tushunishga urinishning ana shunday dastlabki namunalari turli xil dunyoqarashni,mifik ishonch va e'tiqodni yuzaga keltirgan.Eng muhimi sehrli ertakalarda turli mo'jizalar, afsungarlik ,fantastik tasvirlar yetakchilik qiladi.Chunonchi Hamid Olimjon “ Oygul va Baxtiyor dostonning boshlanishida aytgan: “o‘zi uchar gilamlar “ ,”o‘t bog'lagan qanotlar” ,”beqanot uchgan otlar ‘,”bola bo‘lib qolgan chollar” kabi misralarida mifik unsurlar mavjuddir.

Sehrli ertaklar o‘zbek xalq ertaklari orasida alohida o‘rin tutadi. Sehrli ertaklarga xos syujet yaratuvchi epizod va motivlar, obrazlar tizimi obyektiv hodisa, real predmetni hissiy qabul qilishning sintezi sifatida yuzaga kelgan. Odamlar hayolida o'zlarini tabiat bilan chambarchas bog‘liq deya fikr qilishgan .Shuningdek,osmon jismlari, tosh , gul, tog’, turli narsa buyumlarni jonli deb hisoblashgan va jonli narsalar odamlar bilan gaplashadi deb o'ylashgan. Natijada odamlarda tabiat va ijtimoiy hayotni bilish, tushunishga urinishning ana shunday dastlabki namunalari turli xil dunyoqarashni,mifik ishonch va e'tiqodni yuzaga keltirgan.Eng muhimi sehrli ertakalarda turli mo'jizalar, afsungarlik ,fantastik tasvirlar yetakchilik qiladi.Chunonchi Hamid Olimjon “ Oygul va Baxtiyor dostonning boshlanishida aytgan: “o‘zi uchar gilamlar “ ,”o‘t bog'lagan qanotlar” ,”beqanot uchgan otlar ‘,”bola bo‘lib qolgan chollar” kabi misralarida mifik unsurlar mavjuddir.


Download 0.53 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling