Ёруђлик ќаљидаги таълимот ва геометрик

4-rasm

O’z shakliga qarab tolalar turli xil bo’ladi (2 a, b, v rasmlar)Yorug’likning tarqalish yo’nalishi buylab diametri kamayuvchi tolaga fokon deyiladi (3 - rasm).

Yorug’likning tarqalish yo’nalishida diametri oshib boradigan tolaga afokon deyiladi.
Biz yorug’likning uzun va yo’g’on to’g’ri tola (4 rasm) bo’ylab tarqalishini qaraymiz. Faraz qilaylikki, yorug’lik nuri yo’g’on tolaning markaziy o’qiga nisbatan  burchak hosil qilib tola uchiga tushsin. Odatda tolaning ichki qismi yoki mag’zi to’lqin uzunligi 350 nm dan 900 nm gacha bo’lgan spektr oblasti uchun og’ir shisha - krondan yasaladi. Natijada tola ichida to’la ichki qaytish hodisasi yuz beradi. A = sin kattalikka tolaning nominal son aperturasi deyiladi. Tola mag’zi sindirish ko’rsatkichini n₁ bilan qobiq sindirish ko’rsatkichini n₂ bilan belgilaymiz. Bu holda
(5)

Agar tolaga tushgan yorug’lik intensivligi I₀ va undan chiqadigan yorug’lik intensivligi I₁ bo’lsa, tolaning yorug’lik o’tkazuvchanlik koeffisiyenti deb quyidagi kattalikka aytiladi.

T = I₁ / I₀ (6)

Bu kattalik tola qobig’ining tiniqligiga qobiq mag’zining yorug’likni qaytarish xarakteriga bog’liq.

Elektromagnit to’lqinlarining chastotalari bo’yicha quyidagicha taqsimlangandi (1-jadvalda keltirilgan).
1-jadval
Har bir diapozon o’ziga xos xususiyatga ega xuddi shuningdek o’ziga xos mexanizmga egadir

To’lqin diapazonining nomi	Diapazon chegarasi
	To’lqin uzunligi ()	Kvant energiyasi
Gamma nurlari	0,0012nm	1MeV
Rentgen nurlari	0,001212nm	100eV-1MeV
Ultra binafsha nurlari	12380nm	3,2-100eV
Ko’zga ko’rinadigan nurlari	380760nm	1,63,2eV
Infraqizil nurlari	76010^6nm=1mm	1,210^-3-1,6eV
Radio to’lqinlari	1mm	1,210^-3eV

Ko’zga ko’rinadigan, infraqizil va ultrabinafsha nurlari birgalikda optik diapazondagi nurlari deyiladi.