Estetikaning falsafiy mohiyati. Estetikaning ijtimoiy fanlar bilan aloqadorligi. Estetikaning amaliy ahamiyati

Estetikaning amaliy ahamiyati
Har bir fanning inson va jamiyat hayotida o4ziga xos amaliy ahamiyati
bor: estetika ham bundan mustasno emas. Awalo, u kundalik hayotimizdanafosat tarbiyasini to‘g‘ri yo‘lga qo‘yish borasida katta ahamiyatga ega.
Erkin, demokratik jamiyatimizning har bir a’zosi go‘zallikni chuqur his
etadigan, uni asraydigan nafis did egalari boMishlari lozim. Haqiqiy badiiy
asar bilan saviyasi past asarni farqlay bilishlari, “ommaviychilik san’ati”ni
rad qila olishlari lozim. Ana shu nuqtayi nazardan qaraganda, estetika
jamiyatning barcha a’zolari uchun muhim ahamiyatga ega.
Estetikaning, ayniqsa, badiiy asar ijodkorlari uchun amaliy ahamiyati
katta. Chunonchi, biror-bir san’at turida ijod qilayotgan san’atkor birinchi
galda, m a’lum ma’noda, o‘z sohasining bilimdoni bo‘lishi kerak. Deylik,
bastakor notani bilmasdan, musiqali asar yaratish qonun-qoidalarini,
shu jumladan, musiqaga ham taalluqli bo4gan estetikaning umumiy
qonuniyatlaridan bexabar holda tuzukroq asar yaratishi dargumon. Ba’zilar
“Daho san’atkorlar qonun-qoidalarsiz ham ijod qilaveradilar”— degan
noto‘g‘ri tasawurga egalar. Vaholanki, daholarning o‘zlari ko‘p hollarda
nafosat nazariyasi bilan shug'ullanganlar. Bu borada Abduruhmon Jomiy,
Alisher Navoiy, Leonardo da Vinchi, Fridrix Shiller kabi buyuklarning
nomlarini eslashning o‘zi kifoya qiladi.
Badiiy asarni tadqiq etuvchi olimlar, tanqidchilar, san’atshunoslar va
adabiyotshunoslar uchun ham estetikani bilish zarur. Deylik, “sof teatr”ni
— faqat sahna san’atinigina yaxshi bilgan san’atshunos u qanchalik iste’dodli
bo‘lmasin, yuksak talab darajasida tadqiqot olib borolmaydi, hatto e’tiborga
molik maqola ham yoza olmaydi. Chunonchi, u dramaturgiyadan,
musiqadan, uslub va kompozitsiya qonun-qoidalaridan, bir so‘z bilan
aytganda, estetika qonuniyatlaridan xabardor emas. Natijada uning
tadqiqoti, maqolasi yoki taqrizi bir yoqlama, falsafiy umumlashmalardan
holi, jo‘n va sayoz jumlalar yigeindisidan iborat bo‘lib qoladi.
Estetikaning san’atni xalq orasida yoyadigan va targeib etadigan
tashkilotlar rahbarlari uchun ahamiyati muhim. Ayniqsa, m a’naviyat va
mafkura sohalariga mutasaddi rahbarlarning estetikadan bexabar boclishlari
mumkin emas. Aksincha, m a’naviyat targMbotchilarining estetikaga
e’tiborsizligi san’at uchun fojiali holatlarni yuzaga keltiradi.
Shuningdek, dizaynchi injenerlar, atrof-muhitni obodonlashtirish bilan
shug‘ullanadigan mutaxassislar faoliyatiga nafosat ilmining sezilarli ta’siri
mavjud. Shuningdek, korxona rahbarlari, sex boshliqlari mazkur korxona
yoki sexda dastgohlar dizaynidan tortib, devorlar ranglari-yu, “ichki
gulzor”larning joylashtirilishigacha nafosat qonun-qoidalari asosida
bo‘lishini ta’minlashlari lozim Zero, o‘shandagina ish joyida mehnat
unumdorligining oshishi tabiiy. Buning uchun esa mazkur rahbarlar
estetikadan albatta xabardor bo'lishlari shart.