Eurasian journal of technology and innovation

---

EURASIAN JOURNAL OF TECHNOLOGY 
AND INNOVATION 
Innovative Academy Research Support Center 
Open access journal
 
www.in-academy.uz
 
Volume 1, Issue 3, March 2023 ISSN 2181-2020 
Page 66 
QO’SHIMCHALI SEMENTLARNING MUSTAXKAMLIGINI 
ANIQLASH 
1
Boboqulova Shaxzoda Ravshan qizi, 
assistent
 
2
Ro'zmurodova Sevinch Shuxrat qizi, 
talaba
 
3
Ortiqqulov Davron Jahongir o’g’li, 
talaba
 
“QM va K” kafedrasi 
Jizzax politexnika instituti 
ARTICLE INFO 
 
ABSTRACT
 
Received: 16
th
March 2023 
Accepted: 26
th
March 2023 
Online: 28
th
March 2023
 
 
Ma’lumki, ishlab chiqarish korxonalaridan turli xil 
chiqindilar va shu bilan birga zararli moddalar ajralib 
chiqadi. Masalan, rangli metallurgiya sanoatidan – rangli 
metall tuzlari, mashinasozlik korxonalaridan-sianitlar, 
berilliy birikmalari, margimush va hokazolar, kimyo – 
sanoatidan benzin, efir, fenol metilakriat, stirol, 
xlorbenzol, katronlar va hokazolar, sellyuloza - qog‘oz 
ishlab chiqarish korxonalaridan etil spirti, skipidar, fenol 
va boshqalar, plastmassa va sintetik kauchuk ishlab 
chiqarish korxonalaridan davlat standartlariga mos 
kelmaydigan 
mahsulotlar, 
masalan, 
g‘ijimlangan 
plyonkalar, turli diametr va uzunlikka ega bo‘lgan sirtida 
tirqishlar, yorishmalar va g‘adir - budirliklari bo‘lgan 
mahsulotlar yig‘ilib qoladi. Bunday chiqindilar suyuq 
holatda ham, qattiq holatda ham bo‘lishi mumkin. 
KEY WORDS 
Sanoat chiqinlari, bog’lovchi, 
metallurgiya 
chiqindilari, 
peroksin, portlandsement, suv, 
mayinlik darajasi, qo’shimcha. 
Sanoat chiqindilaridan bog‘lovchi sifatida foydalanib tayyorlangan beton va temirbeton 
konstruksiyalar mustahkamligini tadqiq qilish xozirgi kunning dolzarb mavzularidan 
sanaladi. 
Volfram konining ikkilamchi chiqindisini Olmaliq tog‘ kon metallurgiya kombinatiga 
qarashli Jizzax sement zavodining klinkeri bilan birga maydalab, qo‘shimchali sement olinib, 
ushbu qo‘shimchali sementning kimyoviy, fizik va mexanik xossalarini o‘rganildi. Shu bilan bir 
qatorda peroksinning kimyoviy tarkibiva Jizzax viloyati Sanitariya-epidemiologik 
osoyishtalik va jamoat salomatligi xizmati Radiologiya laboratoriyasida tekshiruvdan 
o‘tkazilib, ushbu chiqindi SanQvaM 0193-06 talablariga mos holatda qurilishda foydalanish 
uchun radiologik jihatdan yaroqli ekanligi aniqlandi. Tajriba ishlarida foydalanish uchun
tarkibiga 15% hamda 20% li peroksin qo‘shilgan sement tayyorlab olindi.
Sement kukunining maydalanganlik darajasi 008 nomerli to`r tutilgan elakdagi qoldiq 
kabi, namuna dastlabki massasining protsentlarida hisoblab chiqariladi. O`zgarishlar 
kiritilgan RST Uz 761-96 dagi talablarga muvofiq, sement kukunining mayinlik darajasi 
shunday bo`lishi kerakki, 008 nomerli to`r tutilgan elakdan namunaning kamida 85% o`tib 
ketishi, elakdagi qoldiq esa namunaning 15% idan oshmasligi lozim.Peroksin chiqindisili 

---