Evklid va Eratosfen hayoti va ijodi haqida ma'lumot

Evklid va Eratosfen hayoti va ijodi haqida ma'lumot
Eratosfen (miloddan avvalgi taxminan 276, Kirena, hozirgi Liviya — 194, Aleksandriya, Misr) — qadimiy yunon olimi. Aleksandriya (Iskandariya) va Afina shahrilarida tahsil koʻrgan. Iskandariya kutubxonasining boshligʻi boʻlgan. Mat. fanida tub sonlarni topish usulini taklif etgan. Matematik geografiyaga asos solgan, jumladan, yer yuzining obod qismi (eykumena) ning xaritasini tuzgan. Birinchi boʻlib yer meridiani yoyi uzunligini hisoblagan. Fanga "geografiya", "kenglik", "uzunlik" tushunchalarini kiritgan. E. xronologiya, astronomiya, tilshunoslik, falsafa va musiqa bilan ham shugʻullangan. E. asarlarining ayrim qismlarigina bizgacha yetib kelgan.
Yevklid yoki Iskandariya Yevklidi^[1] (qadimgi yunoncha: Εὐκλείδης — Eukleídēs; mil. av. 3-asrda tugʻilgan) — yunon matematigi; matematika, optika, mexanika, musiqaga oid asarlar muallifi. Yevklid asli tir (Livan)lik boʻlib, Iskandariyada yashab, ijod etgan va u yerda oʻz ilmiy maktabini yaratgan. Asosiy matematik asari — „Negizlar“. Unda Yevklid oʻzigacha Yunonistonda toʻplangan boy matematik materialni mantiqiy tartibga tushirgan, matematikaning kelgusi taraqqiyotiga asos solgan. Bu asar matematika taraqqiyotida muhim oʻrin tutdi. „Shakllarni boʻlaklarga boʻlish toʻgʻrisida“ asarining arabcha tarjimasi saqlanib qolgan.
Tarix davomida sayyoramizda juda ilm-fan rivojlangan bir necha kishi bo'lgan. Bu odamlardan biri edi Eratosfen. Miloddan avvalgi 276 yilda Kirenada tug'ilgan. C. Astronomiya va uning katta deduktiv qobiliyati bo'yicha olib borgan tadqiqotlari tufayli Yerning hajmini hisoblab chiqishda edi. O'sha davrdagi juda kam texnologiyaga qaramay, Eratosfen kabi odamlar sayyoramizni tushunishda ulkan yutuqlarga erishdilar.

Shuni yodda tutishimiz kerakki, hozirgi paytda kuzatuv texnologiyasi deyarli mavjud emas edi, shuning uchun astronomiya deyarli boshlang'ich bosqichida emas edi. Shuning uchun Eratosfenning e'tirofi juda yuqori. Dastlab u Iskandariya va Afinada o'qigan. U xioslik Ariston, Kallimax va Kireniyalik Lizaniya shogirdlariga aylandi. Shuningdek, u taniqli Arximedning ajoyib do'sti edi.