Эволюция управленческой мысли: направления и школы

Бошқарув фикрининг эволюцияси: йўналишлари ва мактаблари

Мундарижа

• Илмий Менежмент мактаби
• Маъмурий бошқарув мактаби
• Хулқ-атвор Менежмент мактаби

(инсон муносабатлари)

• Математик мактаб ёки миқдорий ёндашув
• Эмпирик Менежмент мактаби

Илмий менежмент мактаби (1886-1920)

• Ходимларнинг ишни бажаришга сарфлайдиган вақти ва кучини ўрганиш. Ходимларни максимал самарадорлик учун ўқитиш ва таййорлаш.
• Ходимларни синовдан ўтказиш ва уларни энг муқобил бўлган иш турларини бажариш учун танлаш.
• Ишчи ихтисослашуви. Ҳар бир ходимга маълум бир ихтисосликни тайинлаш.

Frederick Winslow Taylor

Илмий менежмент мактаби(1886-1920)

• Техник ишларни бажариш қоидалари, стандартлари ва нормаларини ишлаб чиқиш
• Моддий рағбатлантириш тизими-белгиланган меъёрдан ортиқ иш учун бонуслар.
• Менежерлар ва ходимлар ўртасида меҳнат тақсимоти учун жавобгарликни тақсимлаш.

Frank and Lillian Gilbreth
Henry Gantt
Henry Ford

Фредерик Уинслоу Тейлор (1856-1915)

• адвокат оиласида туғилган.
• У Франция ва Германияда, кейин Ню-Хемпширдаги Ф. Экстер Академиясида таҳсил олган.
• 1874 йилда у Гарвард юридик коллежини тугатган,
• Филаделфиядаги гидравлик ускуналар заводининг саноат устахоналарида оддий ишчи сифатида ишга жойлашди.
• техник маълумот олди (муҳандис-механик даражаси, Стивенс технология институти, 1883)

1884 йил - меҳнат унумдорлиги учун дифференциал тўлов тизими;

• 1884 йил - меҳнат унумдорлиги учун дифференциал тўлов тизими;
• ўзининг бошқарув консалтинг бизнесини ташкил қилди;
• Тейлор ўз асарларида ёзган:

"Корхонани бошқаришнинг асосий вазифаси корхонада ишлайдиган ҳар бир ходим учун максимал фаровонлик билан биргаликда тадбиркор учун максимал фойда олишни таъминлаш бўлиши керак."

БИРИНЧИ тажриба: ишчи Шмидт

• БИРИНЧИ тажриба: ишчи Шмидт
• САВОЛ: одам турли ўлчамдаги белкуракларда қанча темир рудаси ёки кўмир кўтариши мумкин?
• (Унинг 15 тури таклиф қилинган),
• НАТИЖА:
• oптимал вазн аниқланди = 21 фунт),
• нафақат иш вақтини, балки дам олиш вақтини ҳам белгилаш керак;
• фақат ҳар бир аниқ вазифани бажаришга қодир бўлган ходимлар ишлайди;
• моддий мукофот;
• 3,5 йилдан кейин 400-600 ишчидан 140 нафари қолди.
• Карталарда операцияни бажариш усуллари, улардаги ишлаб чиқариш ставкалари тасвирланган