Excel dasturida parametrlarni tanlash uchun tenglamalar va vazifalar

---

EXCEL DASTURIDA PARAMETRLARNI TANLASH UCHUN 
TENGLAMALAR VA VAZIFALAR
 
Ko‘pincha biz ma’lum kirish parametrlari bilan hisob-kitoblarning 
natijalari qanday bo‘lishini oldindan taxmin qilishimiz kerak. Masalan, 
bankdan pastroq foiz bilan tovar sotib olish uchun kredit olib, tovar 
narxini biroz oshirsangiz, bunday sharoitda foyda sezilarli darajada 
oshadimi? 
Turli xil o‘xshash vazifalar qo‘yilganda, hisob-kitoblarning natijalari bir 
yoki bir nechta o‘zgaruvchan shartlarga bog‘liq bo‘lishi mumkin. 
Excelda prognoz turiga qarab, tegishli ma’lumotlarni tahlil qilish 
vositasidan foydalanishingiz kerak. 
EXCEL DASTURIDA PARAMETR TANLASH VA 
TENGLAMALARNI YECHISH
 
Ushbu vosita bitta noma’lum (yoki o‘zgaruvchan) shartli ma’lumotlarni 
tahlil qilish uchun ishlatilishi kerak. Masalan: 
 y=7 bu x ning funksiyasi; 
 biz y ning qiymatini bilamiz, formula bo‘yicha hisoblangan y ni x 
ning qaysi qiymatida olishimizni aniqlashimiz kerak. 
Keling, ushbu muammoni ma’lumotlarni tahlil qilish uchun o‘rnatilgan 
Excel hisoblash vositalari(instrumentlari) bilan hal qilaylik: 
1. Quyidagi rasmda ko‘rsatilganidek, varaqning katakchalarini 
to‘ldiring: 
2. B2 katakka o‘ting va Excelda parametr tanlash joylashgan asbobni 
quyidagi ketma-ketlikda tanlang: «Данные»("Ma’lumotlar") - 

---

«Работа с данными»("Ma’lumotlar bilan ishlash") - «Анализ что 
если»("Agar tahlil qilish") - «Подбор параметра»("Parametrni 
tanlash"). 
3. Ko‘rsatilgan 
oynada, 
quyidagi 
rasmda 
ko‘rsatilganidek, 
maydonlarni qiymatlar bilan to‘ldiring va OK tugmasini bosing: 
Natijada biz to‘g‘ri bo‘lgan 3 qiymatni oldik. 
Biz eng aniq natijaga erishdik: 
TENGLAMALAR UCHUN PARAMETRNI TANLASHDAN 
FOYDALANISHNING IKKINCHI MASALASI
 
Keling, vazifani biroz murakkablashtiramiz. Bu safar formula 
quyidagicha ko‘rinishga ega bo‘ladi: 
Yechish: 
1. B2 katakchani quyidagi rasmda ko‘rsatilganidek formula bilan 
to‘ldiring: 

---

2. B2 katakka o‘ting va Excelda parametr tanlash joylashgan asbobni 
quyidagi ketma-ketlikda tanlang: «Данные»("Ma’lumotlar") - 
«Работа с данными»("Ma’lumotlar bilan ishlash") - «Анализ что 
если»("Agar tahlil qilish") - «Подбор параметра»("Parametrni 
tanlash"). (bu safar qiymat 4 ga teng):
3. Ko‘rsatilgan 
oynada, 
quyidagi 
rasmda 
ko‘rsatilganidek, 
maydonlarni qiymatlar bilan to‘ldiring va OK tugmasini bosing: 
2 ta hisoblash natijasini solishtiring:
Eslatma! Birinchi misolda biz eng aniq natijani oldik, ikkinchisida esa 
eng maksimal taqribiy(yaqin keluvchi) natijani oldik. 
Bu Excel yordamida formulalar yechimini tezda topishning oddiy 
misollari. Bugungi kunda har bir talaba x qiymatini qanday topishni 
biladi. Masalan: 
x=(7-1)/2 
Excel o‘z algoritmlarida ma’lumotlarni tahlil qilish vositalari uchun 
oddiyroq usuldan foydalanadi - o‘rniga qo‘yish(almashtirish). U x ning 
turli qiymatlarini o‘rniga qo‘yish(almashtirish) bajariladi va hisoblash 
natijasi asbob parametrlarida ko‘rsatilgan shartlardan qanday og‘ishini 

---

tahlil qiladi. Maksimal aniqlik bilan hisob-kitob natijasiga erishilgandan 
so‘ng, o‘rniga qo‘yish(almashtirish) jarayoni to‘xtaydi. 
Odatiy bo‘lib, asbob 0,001 aniqlik bilan 100 ta takrorlashni (iteratsiyani) 
quyidagicha bajaradi. Agar siz takrorlash sonini ko‘paytirishingiz yoki 
hisoblashning aniqligini oshirishingiz kerak bo‘lsa, sozlamalarni 
o‘zgartiring: 
«Файл»("Fayl") 
-«Параметры»("Parametrlar") 
- 
«Формулы»("Formulalar") - «Параметры вычислений»("Hisoblash 
parametrlari"): 
Shunday qilib, agar hisob-kitoblar natijasidan qoniqmasak, biz 
quyidagilarni bajarishimiz kerak bo‘ladi: 
1. Sozlamalarda takrorlashning chegaralangan soni parametrini 
oshirish. 
2. Nisbiy xatolikni o‘zgartirish. 
3. O‘zgaruvchilar hujayraga (ikkinchi misol, A3 kabi) yechimni tezda 
topish uchun taxminiy qiymatni kiriting. Agar hujayra bo‘sh 
bo‘lsa, Excel istalgan raqamdan boshlanadi (tasodifiy). 
Ushbu sozlash usullaridan foydalanib, siz eng aniq echimni topish 
jarayonini sezilarli darajada osonlashtirishingiz va tezlashtirishingiz 
mumkin.