Excel elektron jadval dasturi yordamida amaliy masalalarni yechish

7. Excelda jadval hisoblashlar, diagrammalar va grafiklar qurish.
7.1. Tashkilot xodimlaridan 10 nafari xizmat safari bilan mos ravishda turli kunlarga va turli shaharlarga borib kelishdi. Xizmat safariga borib kelgan xodimlarning xarajatlarini MS Excel dasturi yordamida hisoblang. Hisoblangan jadvalning oxirgi ustunidagi ma‘lumotlarga nisbatan diagramma tuzing.

Ushbu masalani yechish uchun rasmda ko’rsatilganidek hamma ma‘lumotlar kiritilib bo’lgandan sung, ya‘ni xizmat safari manzili, kunlik xarajat, yul chiptasi narxi, mexmonxona narxi va safar kunlari soni kiritilib jami xarajatni hisoblash uchun qo’yidagi =D5*G5+E5*2+F5*G5 formulani kiritib Enter tugmasi bosamiz. natijada 1-xodim uchun xizmat xarajatini hisoblagan bo’lamiz.

9-rasm

Qolgan xodimlar (ya‘ni pastki kataklar) uchun hicoblash uchun usha formulani pastdagi kataklarga tegishli qilamiz. Buning uchun kursorni H5 katagiga qo’yib sichqoncha kursatgichini katakning pastki o’ng burchagiga olib kelib sichqonchani chap tugmasini bosgan holda pastga tortamiz. Bu jarayon 10-rasmda tasvirlangan. Shu tarzda xizmat safari xarajatlar hisoblash qaydnomasi tuziladi. Bu 10-rasmda ko’rsatilgan.

10-rasm

Hisoblangan jadvalning oxirgi ustunidagi ma‘lumotlar buyicha diagramma tuzish uchun, ushbu ustundagi axborotlarni belgilab Diagramma ustasi ni ishga tushirish uchun menyudan Вставить ► Диаграмма burug’idan yoki instrumentlar panelidan Diagramma ustasi tugmasidan foydalanish mumkin.

1. 
   Diagramma ustasi panelidan diagramma tipi va ko’rinishi tanlang. Masalan, гистограмма.
   

11- rasm


2. Далее ► tugmasini bosing va diagramma parametrlarini tanlang. Bu panelda diagrammani qurish uchun aniq qator yoki ustun adreslari ko’rsatiladi. Diagramma qator yoki ustun bo’yicha qurilishi mumkin.

12- rasm

2. 
   Keyingi etapga o’tish uchun Далее ► tugmasini bosing. Bu panel olti qisмдан - Заголовки, Оси, Линии сетки, Легенда, Таблица данных va Подписи данных iborat bo’lib, tanlangan grafikni mavzusi, sonlarni mazmuni, ularni ifodalanish formatlarini tanlash orqali uni bezash va boshqa amallarni bajarish mumkin.
   
3. 
   Shundan so’ng Далее ► tugmasini bosib keyingi etapga o’tiladi.
   

13-rasm

4. 
   Oxirgi etapda qurilgan jadvalni ishchi listga yoki yangi listga joylashtirish varianti tanlanilib Готово tugmasi bosiladi.
   

14- rasm

7.2. y1=sinx va y2=cosx funktsiyalarning x([-10; 10] oraliqdagi qiymatlarini h=1 qadam bilan hisoblab, funktsiyalarning grafiklarini tuzish.

Ushbu y1=sinx va y2=cosx funktsiyalarning grafigini Excel dasturi yordamida chizish uchun avvalo Excel dasturini yuklaymiz. Excel dasturi yuklangandan sung qo’yida berilganlarni kiritamiz. Barcha berilganlar kiritilib bo’lingandan sung jadval qo’yidagi ko’rinishga ega bo’ladi. Bu 15-rasmda ko’rsatilgan

14-расм

Endi X ning qiymatlari uchun y1=sinx va y2=cosx funktsiyalarning qiymatlarini hisoblaymiz. X =-10 bo’lganda y1=sinx funktsiyaning qiymatini hisoblash uchun Vstavka menyusidagi funktsiya buyrug’idan yoki formulalar qatoridagi tugmasidan foydalanish mumkin. Bu ikkala buyrug’dan birini tanlaganimizda ekranda qo’yidagi muloqot oynasi paydo bo’ladi. Bu oyna funktsiyalar ustasi oynasi bo’lib undan foydalanib matematik funktsiyalar bo’limidan sinx funktsiyani topamiz va OK tugmasini bosamiz(16-rasm).

16-rasm 17-rasm

Natijada X ning qiymatini so’rovchi oyna hosil bo’ladi. U yerga X ning qiymati uchun -10 qiymatini kiritiladi yoki -10 turgan yacheyka nomini ham kiritsak bo’ladi(18-rasm).

18-rasm
Bu ikki usulning birinchisida har bir qiymat uchun alohida shu jarayon bajariladi. Ikkinchi usulda esa faqat birinchi qiymat hisoblanib, qolgan qiymatlarni hisoblash uchun S3 yacheykaning pastki o’ng burchagiga ko’rsatgichni olib borib sichqonchani chap tugmasi bosgan holda S23 yacheykasigacha yurgizamiz(19-rasm). y2=cosx funktsiyani qiymatlarini hisoblash uchun ham shu jarayonni takrorlaymiz(20-rasm).

19-rasm 20-rasm

Ushbu funktsiyalarni grafigini chizish uchun Diagramma ustasi ni ishga tushirish lozim bo’ladi. Bu uchun menyudan Вставить ► Диаграмма burug’idan yoki instrumentlar panelidan Diagramma ustasi tugmasidan foydalanish mumkin.

1.