Fakulteti guruh talabasi ning

2.6. Mavzuga oid masalalar.
1-masala
Yog' konturidan tashqarida suv bilan to'yingan, yopishqoqligi taxminan neftnikiga teng bo'lgan cheksiz rezervuarda foydalanishga topshirildi. Bir vaqtning o'zida bir xil oqim tezligiga ega ikkita ishlab chiqarish qudug'i q =10^-3 m³/s. Kollektor qalinligi va uning moyli o'tkazuvchanligi, qismlar va moyli konturdan tashqari bir xil bo'lib, mos ravishda h=12 m ni tashkil qiladi k=0,5×10^-12 m². Kollektorning neft va suv o'tkazuvchi qismlarining elastik sig'imlari b bir xil va b =5×10^-10 Pa moyning yopishqoqligi m_k = 1 mPa×s. Orasidagi masofa quduqlar l=300 m. Bunga ko'ra rezervuardagi bosim qanday o'zgarishini aniqlash kerak? Orasidagi masofaning o'rtasida joylashgan dastlabki suv ombori bilan solishtirganda, quduqlar 29 kundan keyin (25×10⁵c) quduq ishga tushirilgandan keyin.
Masalaning yechilishi:









2-masala
Rejada shaklga ega bo'lgan neft ombori bilan o'ralgan R = 500 m radiusli doira bilan ifodalanishi mumkin cheksiz cho'zilgan suv qatlami. t = 0 vaqtida kon doimiy bilan o'zlashtirila boshladi suyuqlikni tortib olish, bu rezervuar sharoitida q = 864 m³/ kun Chet suvining yopishqoqligi m = 1 mPa×s, chekka mintaqada hosil bo'lish o'tkazuvchanligi k = 0,3×10^-12 m², qalinligi h = 10 m, k = 1 m²/s.




XULOSA
Shunday qilib, yuqori qovushqoqli neft va tabiiy bitum zaxiralari ananaviy kichik va o’rta qovushqoqlikga ega bo’lgan neft zaxiralariga nisbatan bir qancha katta bo’lib, dunyoda qazib olish murakkab bo’lgan xomashyo konlari keng tarqalgan.
Og’ir neft va tabiiy bitum konlarini qazib chiqarish bo’yicha Kanada, AQSH, Rossiya, Venesuela, Nigeriya va boshqa davlatlarda jadal amalga oshirilmoqda.
Yuqori qovushqoqli neft va tabiiy bitumlarlarni kompleks xomashyo sifatida qarash kerak. Yuqori qovushqoqli neft va tabiiy bitumlarlar tarkibiga neftli kislota, sulfokislotalar, oddiy va murakkab efirlar kabi qimatbaho geteroorganik brikmalar, noyob katalizator manbayi bo’lib, xizmat qiladigan metalloporfirinlar, sensibilizatorlar, organik yarim o’tkazgichlar kabi noyob komponentlar uchraydi. Bu komponentlar va birikmalar tibiyotda, biotexnologiyada, kimyoviy texnologiyada mikroelektronikada foydalaniladi, shuning uchun, texnologiya jadal rivojlanadigan davlatlarda bu maxsulotlarga talab yuqori.
Yuqori qovushqoqli neft va tabiiy bitumlarni qazib qicharish yo’nalishini rivojlantirish, quyidagi ishlarni o’z ichiga oladi:
-yuqori qovushqoqli neft va tabiiy bitum konlarini qazib chiqarish bo’yicha chet el tajribasini o’rganish;
-yuqori qovushqoqli neft va tabiiy bitumlarni qazib chiqarishning oqilona metodlarini tahlil qilish va ishlab chiqish, shuningdek, barcha foydali komponentlarni maksimal qazib olish uchun neft beraoluvchanlikni oshirish metodlarini ishlab chiqish;
-konda yuqori qovushqoqli neft va bitumdan mahsulot olish texnologiyasiniyaratish va bu olingan mahsulot magistral quvurlarga harakatlanishga muvofiq bo’lishi kerak;
-yuqori qovushqoqli neft va tabiiy bitumlarni qayta ishlash ko’lamini va yo’ldosh komponentlarni qazib olish darajasini oshirishga yo’naltirilgan texnologiyani ishlab chiqish va neft qayta ishlash quvatini yaratish;
-yuqori qovushqoqli neft va tabiiy bitumlarni qazib olish, tashish va qayta ishlash bilan bog’liq o’ziga xos ekologik muamolarni hal qilish. Shuni qayid qilib o’tish keraki yuqori qovushqoqli neft va tabiiy bitumlarni qazib olish bugungi kunda yotakchi yo’nalish hisoblanmaydi, lekin, yaqin kelajakda o’z o’rniga ega bo’ladi.