Fakulteti Nооrganik mоddalar kimyoviy tеxnоlоgiyasi

NH₃ ni sintez qilish uchun zarur bo’lgan xom-ashyolar sarfini aniqlash hisoblari.
Kuniga 1200t NN₃ ishlab chiqarish uchun zarur bo’lgan toza N₂ va H₂ ning soatbay sarflari aniqlansin. Agarda dastlabki xom-ashyo orasidagi vodorodni azotga nisbati. N₂:N₂=3:1 bo’lsa, qurilmaning tashlab yuboriladigan puflovchi gazlar hajmi n=3% (x) bo’lsa.
Vaqt o’tishi bilan inert gazlar miqdori oshib ketadi va bu esa N₂ va H₂ ning foydali ulushli bosimini kamaytirishga olib keladi. Bu esa yaxshi emas. Shuning uchun bir qism gaz aralashmasi havoga puflanib turiladi.

Masalaning echimi.

Masalani echish uchun NH₃ ni sintez qilish reaktsiyasini yozamiz.
3N₂+H₂=2NH₃+Q
Amaliyotda qo’llaniladigan H₂ va N₂ tarkibida xar xil inert gazlar: Ar, Kr, He, Xe va xokazolar bo’ladi. NN₃ sintezida tsiklik qurilma ishlatilayotganligi uchun gaz aralashmasi tarkibida

1. 
   Qurilmaning ammiak buyicha soatbay unumdorligini aniqlaymiz.
   

m₂=m₁(t/kun)/24soat=1200/24=50t NH₃/soat

2. 
   Soatiga 50t ammiak ishlab chiqarish uchun kerak bo’lgan vodorodning nazariy sarfini aniqlaymiz. Quyidagi reaktsiya asosida reaktsiyada qatnashuvchi va mos bo’luvchi moddalar molekulyar massalarini hisoblaymiz:
   

3N₂+H₂=2NH₃+Q

shu erdan kelib chiqib N₂ ni sarfini aniqlaymiz.

m₃=m₂(t/soat)/2*17=3,82t N₂/soat

3. 
   Sarf bo’layotgan N₂ ning nazariy hajmini hisoblaymiz.
   

Vn₂=(m₃t/soat*22,4m³*1000)/6t=98784m³ N₂/soat

4. 
   N₂ ning nazariy hajmiy sarfini aniqlaymiz.
   

VN₂=Vn₂/3=32928m³ N₂/soat

5. 
   N₂ ni amaliy sarfini aniqlaymiz.
   

Vn₂=Vn₂(1+(h% /100%))=101747,52 m³ N₂/soat

6. 
   Sintetik NH₃ ishlab chiqarish uchun N₂ ning amaliy sarfini hisoblaymiz.
   

VN₂=VN₂(1+(h%/100%))=33915,84 m³ N₂/soat.