Falsafa turmush tarzi va dunyoni anglash usullari. Dunyoqarash shakllari

Mavzu: Markaziy Osiyo madaniyati rivojlanishida zardo’shtiylikning o’rni

• NavDPI Tabiiy fanlar fakulteti GIBA yo’nalishi 1-kurs talabasi Dushamova Mahbuba

REJA

• 1 Zardo’shtiylik dininng paydo bo’lishi. 2 zardushtiylik talimoti. 3 Avesto haqida malumot

Foydalanilgan adabiyotlar

• 1 I. A.Karimov. O’zberiston o’z istiqilol va madaniyat yo’li . T O’zbekiston -1992. 2 A.R. Beruniy. Qadimgi xalqlardan qolgan yodgorliklar. 3 Ibragimov A . Sultonov X. Vatan tuyg’usi. T., O’zbekiston -1996

• Zardushtiylik dini eraMizdan avvalgi VII-VI asrlarda O’rta Osiyo va QadiMiy Eronda yuzaga kelgan dindir. Bu din Zaratushtra (yoki Zardust, yoki Zaroastr) noMi bilan bog’lik.

Zardushtlik oqimida olov gunoxlardan tozalovchi sehrli kuch deb qaraladi. Zardushtiylik oqimida murdani tuproqqa koʻmish yoki kuydirishni taqiqlaydi. Bu oqim jonning oʻlmasligini, uning abadiyligini tan oladi, jannat va doʻzaxni ham eʼtirof etadi. Otashkada zardushtiylarning ibodatxonasi hisoblanadi.

• «Avesto» – jahon madaniyatining, jumladan, Markaziy Osiyo va Eron xalqlari tarixining qadimgi noyob yodgorligidir. Avesto (parfiyoncha: apastak – matn; koʻpincha "Zend-Avesto", ya’ni "tafsir qilingan matn" deb ataladi) – Zardusht dinining Muqaddas kitoblari toʻplami.

• «Avesto» oromiy va pahlaviy yozuvlari asosida yaratilgan maxsus alifboda dastlab toʻqqiz hoʻkiz terisiga yozilgan. Ilk nusxalari asosida sosoniylar (mil. ol. 7-3 asr) davrida 21 kitob holida yigʻilgan, bizgacha ularning chorak qismi yetib kelgan. Tiklangan matnga «Zand» nomi bilan sharhlar bitilgan.

• Avesto» toʻrt qismdan iborat:
• Yasna («Diniy marosimlar»),
• Yasht (maʼno jihatdan Yasnaga yaqin),
• Visparad («Barcha Ilohlar haqidagi kitob»),
• Vendidad («Yovuz ruhlarga qarshi qonunlar majmuasi»).

• Zardusht diniga amal qiluvchilarning muqaddas kitobi sifatida Yagona Tangriga topinish shu taʼlimotdan boshlangan. Bu kitob tarkibi, ifoda uslubi va timsollar tizimi bilan adabiy manbalarga yaqin turadi. «Avesto»da tilga olingan joy nomlari (Varaxsha, Vaxsh)dan kelib chiqib, uning Amudaryo sohillarida yaratilgani aniqlangan. Shu asosda uning vatani Xorazmdir degan qarash mavjud.

• Oʻzbekiston Respublikasi hukumatning qarori bilan 2001-yilda «Avesto»ning 2700-yilligi nishonlandi. «Avesto» vatani Xorazmda bogʻ barpo qilindi, asarning oʻzbek tilidagi tarjimalari chop etildi, u haqda yangi tadqiqotlar yuzaga chiqdi.