Falsafada gneosologiya

Falsafa tarixida vaqti-vaqti bilan dunyo haqida ishonchli bilimlarga erishish mumkinligini Shubha ostiga qo’’yuvchi ta’’limotlar paydo bo’libturgan. Bunday ta`’limotning birinchisi eramizdan avvalgi IV asrda paydo bo’lganan tik skeptisizmidir. Skeptiklar bilishning mumkinligiga e’tiroz bildirmaganlar, lekin bizning bilimlarimizning ishonchliligini, ularning tashqi dunyo hodisalariga muvofiqligini Shubha ostiga qo’’yganlar.

• Falsafa tarixida vaqti-vaqti bilan dunyo haqida ishonchli bilimlarga erishish mumkinligini Shubha ostiga qo’’yuvchi ta’’limotlar paydo bo’libturgan. Bunday ta`’limotning birinchisi eramizdan avvalgi IV asrda paydo bo’lganan tik skeptisizmidir. Skeptiklar bilishning mumkinligiga e’tiroz bildirmaganlar, lekin bizning bilimlarimizning ishonchliligini, ularning tashqi dunyo hodisalariga muvofiqligini Shubha ostiga qo’’yganlar.

Skeptisizm tarafdorlari ikki qoidadan kelibchiqqanlar. Birinchisi – falsafada tizimni tashkil etuvchi yagona asos yo’q, ya’ni u o’’z Ichida mantiqan ziddiyatlidir. Ikkinchisi – faylasuflar bir-biriga zid keladigan va bab-baravar rad etilishi mumkin bo’’lgan qoidalarni asoslashlari sababli falsafa haqiqatni topa olmaydi. Binobarin, dunyo haqida ishonchli bilimning bo’lishi mumkin emas.

• Skeptisizm tarafdorlari ikki qoidadan kelibchiqqanlar. Birinchisi – falsafada tizimni tashkil etuvchi yagona asos yo’q, ya’ni u o’’z Ichida mantiqan ziddiyatlidir. Ikkinchisi – faylasuflar bir-biriga zid keladigan va bab-baravar rad etilishi mumkin bo’’lgan qoidalarni asoslashlari sababli falsafa haqiqatni topa olmaydi. Binobarin, dunyo haqida ishonchli bilimning bo’lishi mumkin emas.
• Skeptisizmning asoschilaridan biriPirron (eramizdan oldingi taxminan 365-275 yillar) xissiy idrokni ishonchli deb hisoblagan (masalan, agar biron narsa subyektga achchiq yoki Shirin tuyulsa, shuhaqidagi fikr haqiqat bo’ladi), yanglishuv esa, uningch asubyekt bevosita hodisadan mohiyatni, obyekt asosin ibilishga o’’tmoqchi bo’’lganda paydo bo’’ladi. Uning fikricha, obyekt haqidagi har qanday da’’voga uning mazmuniga zid bo’’lgan da’’voni qarama-qarshi qo’’yish mumkin. Demak skeptik uzil-kesil hukmlardan tiyilib turmog’i’I lozim.