Fan: Jahon tarixi Sinf 8 Dars – 1

III.Yangi mavzu bayoni:

Imperiyaning yuksalishi. XVI asr boshlarida butun imperiya viloyatga, viloyatlar esa sanjoq (tuman)larga bo'lingan edi. Viloyatlami vali, sanjoqlami esa sanjoqbey boshqarardi.

Imperiya bosib olgan hududlardagi yerlar ham davlat mulki deb e'lon qilingan. Sulton bu yerlarni o'z sipohlariga (oltiq askar) harbiy majburiyat evaziga taqsimlab bergan. Ulaming miqdori har xil bo 'lgan. Sipohlar shu tariqa o'z xo'jaliklariga ega bo'lganlar. Sipohlar yerni dehqonlarga ijaraga berganlar.

Ayni paytda sipohlar zimmasiga harbiy harakatlarda qatnashish zarurati tug'ilganida sulton farmon bergani zahotiyoq sanjaqbey qo 'mondaligida belgilangan joyga yetib kelish majburiyati yuklatilgan. Bun dan tashqari ular o'zi bilan birga yeridan oladigan daromadi miq- doriga mos ravishda qurolli askarlar ham olib kelishi shart bo'lgan. Sipohi xo 'jaligining daromadi ni ijarachi dehqon to 'laydigan soliq tashkil etgan. Sipohiga beriladigan yeming katta-kichikligiga qarab olinadigan daromad miqdori oldindan belgilab qo'yilgan. Bundan tashqari, imperiyaning doimiy qo'shini - yanicharlar (yangi qo' shin) shuningdek, kuchli harbiy dengiz floti ham bo 'lgan. Bu omillar Usmonli turklar imperiyasiga keng ko 'lamda bosqinchilik urushlari olib borish imkonini bergan. Bunday urushlar natijasida Usmonli turklar davlatining ulkan imperiyaga ay- langanligi Si zl area VII sinf «Jahon tarixi» darsligidanma'lum. Impe­riya XVI asrda ham bosqinchilik urushlarini davom ettirdi. Bu davrda Eron imperiyaning Osiyo- dagi eng yirik raqibiga aylangan edi.

Sulton Salim I 1514- yilda Eron shohi Ismoil Safaviy qo'shi- nini tor-mor etdi. Bu g'alaba sul- tonga shohning ittifoqchisi Misr sultonligiga qarshi yurish boshlashga yo'l ochdi. Sulton Salim I dastlab, Suriya va Falastinni bosib oldi. 1517- yilda esa Misr poytaxti Qohira shahri egallandi.

Imperiya hududining kengayishi yiiik savdo yo 'llaiining ham Turkiya qo 'liga o 'tishiga olib keldi. Bu omillar imperiya markaziy hokimiyatining hamda harbiy qudratining yanada kuchayishini ta'minladi. Oqibatda, Turkiyaning xalqaro ta'sir-e'tibori Yevropa, Osiyo va Afrika mamlakatlaii taqdiridagi o 'lTii yanada ortdi.