Ma’ruza: Sinxron motorining ishga tushish, tormozlasah va

Ma’ruza: Sinxron motorining ishga tushish, tormozlasah va 

revers qilish. 
Sinxron motorning elektromagnit momenti stator va rotor magnit maydonlari ta 
’sirlashishi natijasida hosil bo’lib, rotorning va stator magnit maydonining 
aylanish chastotalari sinxron bo’lsa, elektromagnit moment o’zining ishorasini
o’zgartirmaydi. 
Agarda sinxron motorning stator chulg‘ami bevosita  tarmoqqa ulansa,motor
ishga tushib keta olmaydi, chunki rotori qo’zg‘almas bo’lganda stator magnit 
maydonining qutblari yarim davrda rotorning bir xil qutblari bilan, davrning 
qolgan yarmida rotorning boshqa qutblari bilan ta’sirlashadi. Buning oqibatda 
momentning ishorasi o'zgaradi, hamda rotorning mexanik inersiyasi hisobiga 
moment rotorni yarim davrda aylantirib yubora olmaydi. Sinxron motorni ishga 
tushirishning quyidagi usullari mavjud: yordamchi motor vositasida, tok 
chastotasini o’zgartirish yo’li bilan va asinxron usulda ishga tushirish. Bu 
usullardan eng ko’p qo’llaniladigani asinxron usulda ishga tushirishdir. 
Yordamchi motor vositasida ishga tushirish. Dastlab sinxron motorning 
rotori 


ga yaqin aylanish chastota bilan yordamchi motor vositasida 


aylantiriladi. Bunda qo’zg‘atish chulg’ami o’zgarmas tok manbayiga ulangan, 
stator chulg‘ami esa ochiq bo’lib, sinxron motor salt ishlayotgan generato r 
rejimida ishlaydi. So’ngra generator parallel ulash shartlari bajarilgan holda 
tarmoqqa parallel ulanadi. Shundan so‘ng yordamchi motor ajratiladi va sinxron 
generator motor rejimiga o’tadi. Yordamchi motor sifatida odatda qutblar soni 
sinxron motornikidan ikkita kam bo’lgan faza rotor li asinxron motor qo’llaniladi
(bu holda sinxron motorning aylanish chastotasini sinxron chastotagacha yetkazish
mumkin) va uning quvvati sinxron motor quvvatinin g 10‚ 20 % ini tashkil etadi. 
Tok chastotasini o'zgartirish yo’li bilan ishga tushirish. Bu usul chastota
o’zgartgich qurilmasi bo’lgan sharoitda amalga oshirilishi mumkin. Bunday 
chastota o’zgartgich yordamida kuchlanish chastotasi noldan nominal qiymatgacha
oshirib boriladi, natijada stator magnit maydonining aylanish chastotasi ham oshib 
boradi. Rotor esa aylanma magnit maydoni yo’nalishi bo’yicha nominal chastota 
bilan aylanadi.