Fan: Jahon tarixi Sinf 8 Dars – 1

Darsning tarkibiy qismlari:

№	Dars bosqichlari	Vaqti
1.	Tashkiliy qism	3 minut
2.	O`tilgan mavzuni takrorlash	7 minut
3.	Yangi mavzu bo`yicha guruhlarda ishlash	20 minut
4.	Yangi mavzuni mustahkamlash	10 minut
5.	O`quvchilarni baholash	3 minut
6.	Uyga vazifa	2 minut

Dars bayoni

1. Absolutize Angliya tarixida qaysi asida shakllandi?

2. Angliya tarixida tyudorlar sulolasi vakillari qanday ishlarni amalga oshirdilar?

3. Angliya burjua inqilobi boshlanishining asosiy sabablari nimalardan iborat?

4. Angliya tarixida O. Kromvel qanday о ‘rin tutadi?

Yangi mavzu bayoni.

Yangi davrga kelib, Yevropaning siyosiy xaritasi zamonaviy ko‘rinishga ega boiib bordi. XVII-XVIIl asrlarda Yevropa davlatlarining jahonda ta’sir doirasiga ega bo’lish va hududlar uchun kurashlari keyingi davrlar uchun muhim ahamiyatga ega bo’ldi. Yevropa sivilizatsiyasi jahon hamjamiyatining iqtisodiy, texnologik va harbiy-siyosiy yetakchisiga aylandi. Yevropa sivilizatsiyasining qadriyatlarini butun dunyoga yoyish uchun uzoq davom etgan kurash boshlandi. Bu kurash davomida jahon bozorini vujudga keltirgan va o ￡z mustamlakalari hamda yarimmustamlaka mamlakatlar xalqlarini bu jarayonlarga jalb etgan Yevropa sivilizatsiyasi ilk umumjahon sivilizatsiyasiga aylanib bordi. Aynan shu jarayonlar XVI—XVIII asrlardagi xalqaro munosabatlarning ham mazmunini tashkil qildi.

XVI—XVI11 asrlardagi xalqaro mojaro va urushlarning bir qancha sabablari bor edi. Birinchidan, Yevropaning kelajagi totg‘risida ikki xi! qarash mavjud bo‘lib, Avstriyadagi hukmron gabsburglar sulolasi katolik imperator boshchiligida yagona imperiya bo￡lishi lozim desa, Angliya va Fransiya Yevropada mustaqil milliy davlatlar mavjud bo’lishi kerak, deb hisoblardi.

Ikkinchidan, XVI asrda Yevropa katolik va protestant diniy mazhablariga bo linib ketgan edi. Ular o ‘rtasidagi ziddiyatlar Yevropa miqyosidagi diniy urushlarga olib keldi.

Uchinchidan, iqtisodiy qarama-qarshiliklar — mustamlakalar, bozorlar va dengiz savdo yo‘llarida hukmronlik uchun k u ra sh ’ham urushlarga sabab bo’ldi.

Bu davrda manfaatlari doim bir-biri bilan to'qnashgan davlatlar Fransiya, Ispaniya va Angliya edi. Ayniqsa, bir-biri bilan chegaradosli bo'lgan Fransiya va Ispaniya o‘rtasida chegara hududlar va qo‘shni davlatlar, birinchi navbatda, Italiyaga ta ’sir ko‘rsatish uchun tez-tez ziddiyatlai bo lib turardi. Bu ziddiyatlar oxir-oqibatda, Italiya urushlariga olib keldi. Urush natijasiga ko‘ra, Italiya ispan qiroliga bo‘ysundirildi. Xalqaro munosabatlarning yana bir muhim omili Yevropaga doimiy xavf solib turgan Usmoniylar imperiyasi bo‘ldi.Usmoniylar imperiyasi Osiyo va Afrikada juda katta hududlarni egallab olgan edi, Turklar bevosita Gabsburglar imperiyasi chegaralariga xavf sola boshladi. Fransiya va Angliya esa Gabsburglar qudratini susaytirish maqsadida Usmoniylar imperiyasi bilan yaxshi munosabatlar o ‘rnatdi.

Bu davrda O'rta asrlarning Xitoy va Usmoniylar imperiyasi kabi qudratli davlatlari hamon harbiy jihatdan kuchli bo’lsa-da) xalqaro munosabatlarda ularning roli pasayib bordi. Yevropada kapitalizmning rivojlanishi millatlarning shakllanishiga olib keldi.Ammo milliy davlatlarning vujudga kelish jarayoni qattiq kurashlarostida amalga oshirildi.

Bu davrda Yevropa davlatlari o'rtasidagi dengiz уо’llarini egallash, Amerika, Osiyo va Afrikada mustamlakalarga ega bo’lish uchun ohb borilgan kurashlar xalqaro munosabatlarning asosini tashkil qildi. Bu kurashlar natijasida jahon mustamlaka tizimi shakllandi. Ylangi davrmng eng sharmandali hodisasi - qul savdosi ham shu davrga xos edi.