Fan: turkiy tillarning qiyosiy-tarixiy grammatikasi

MAVZUNI MUSTAHKAMLASH UCHUN SAVOL VA TOPSHIRIQLAR:

1. 
   Turkiy tillar shakllanish va taraqqiyot bosqichlarini tushuntiring?
   
2. 
   Oltoy tillar oilasi haqida ilmiy ma`lumot bering?
   
3. 
   Turkiy tillar tasnifi va tasnifga xos belgilarni tahlil qiling?
   
4. 
   Hozirgi turkiy tillarning tarqalish doirasi haqida ma`lumot bering?
   
5. 
   Turkiy tillar oilasida o`zbek tilining o`rni haqida fikr yuriting?
   

MAVZU BO`YICHA TUZILGAN TEST TOPSHIRIQLARI:

1.O`g`uz tillari guruhi

1. 
   turkman, ozarbayjon, gagauz
   
2. 
   turk, turkman, qozoq
   
3. 
   ozarbayjon, qirg`iz, gagauz
   
4. 
   qirg`iz, o`zbek, turkman
   
5. 
   turk, qirg`iz, Gagauz
   

2. Eronlashgan turkiy tillar

1. 
   ozarabayjon, o`zbek, uyg`ur
   
2. 
   yoqut, tatar, o`zbek
   
3. 
   turk, xakas, ozarbayjon
   
4. 
   tatar, xakas, turk
   
5. 
   yoqut, ozarbayjon, turk
   

3. Qorluq tillari guruhi

1. 
   o`zbek, uyg`ur
   
2. 
   qirg`iz, turkman
   
3. 
   no`g`ay, uyg`ur
   
4. 
   qirg`iz, uyg`ur
   
5. 
   no`g`ay, yoqut
   

4. Eng kuchli singarmonizmli tillar

1. 
   yoqut, oltoy, turkman
   
2. 
   ozarbayjon, uyg`ur, gagauz
   
3. 
   o`zbek, uyg`ur, ozarbayjon
   
4. 
   uyg`ur, gagauz, o`zbek
   
5. 
   turkman, ozarbayjon, o`zbek
   

5. Turkiy tillar qiyosiy lug`atini yaratgan mashhur turkshunos olimlar.

1. 
   N.F.Katanov, A.K.Borofkov, N.A.Baskakov
   
2. 
   Kashg`ariy, Baskakov, Radlov
   
3. 
   Koshg`ariy, Radlov, Budagov
   
4. 
   Baskakov, Radlov, Katanov
   

6. Barcha turkiy tillarning mustaqil tillarga aylanish davri

1. 
   oltoy davri
   
2. 
   o`rta turk davri
   
3. 
   yangi turk davri
   
4. 
   A va V
   
5. 
   to`g`ri javob yo`q
   

GLOSSARIY

Bobo til - genetik jihatdan o’zaro bogliq tillarningkelib chiqishi va taraqqiy etish manbai (asosi) deb qaraladigan til.

Dialekt (yun.) -umumxalq tilining ma’lum bir hududda qo‘llanadigan ko‘rinishi.

Tasnif (a. – tanlab olish, turlarga ajratish) – biror narsa va hodisalarni ularning o`ziga xos belgi, xususiyatlariga qarab tur, turkumga ajratish.

Qardosh tillar – kelib chiqishi bir bo`lgan tillar
ZARURIY ADABIYOTLAR:

1. Abdurasulov Yo. Turkiy tillarning qiyosiy-tarixiy grammatikasi. -T.:, 2009.

2. Dadaboyev H., Xolmonova Z. Turkiy tillarning qiyosiy-tarixiy grammatikasi. -T.:, 2015.

3. Rafiyev A. Turkiy tillarning qiyosiy-tarixiy grammatikasi. -T.:, 2004.

4. Xolmonova Z. Turkiy tillarning qiyosiy-tarixiy grammatikasi. O`quv-uslubiy majmua. -T.:, 2020.

1^ Is`hoqov М., Sodiqov Q., Omonov Q. Mangu bitiglar. - Т., 2009. B.116.

2^ H.Vamberi. “Buxoro yohud Mavorounnahr tarixi”. –T., 1990, 17–18- b.

3^ Abulg‘ozi Bahodirxon. “Shajarai turk”. –T., 1991, 48- bet.