Fan va innovatsiyalar vazirligi urganch davlat pedagogika instituti "pedagogika" fakulteti

kiriting Arduino bilan loyihangiz uchun DHT11 harorat va namlik sensorini 
boshqarish. Masalan:
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
#include "DHT.h"
const int DHTPin = 7;
DHT dht(DHTPin, DHTTYPE);
void setup() {
Serial.begin(9600);
Serial.println("Midiendo...");
dht.begin();
}
void loop() {
delay(2000);
float h = dht.readHumidity();
float t = dht.readTemperature();
if (isnan(h) || isnan(t)) {
Serial.println("Fallo en la lectura del sensor DHT11");
return;
}
Serial.print("Humedad relativa: ");
Serial.print(h);
Serial.print(" %\t");
Serial.print("Temperatura: ");

---

8 
21
22
Serial.print(t);
Serial.print(" ºC ");
Annotatsiya: Bugungi kunda respublikamizda muhtaram Prezidentimiz 
tomonidan qishloq xo‘jaligini raqamlashtirish, qishloq xo‘jaligi sub'ektlari 
o‘rtasidagi o‘zaro munosabatlarda bozor tamoyillarini joriy etish, zamonaviy 
resurs tejovchi va intensiv agrotexnologiyalarni joriy etishga alohida e'tibor 
qaratilmoqda. 2017-yildan hozirgi kungacha butun dunyo bo‘ylab qishloq 
xo‘jaligi uchun avtomatlashtirilgan tizimlar va texnologiyalarning ommalashib 
kelmoqda. 
Kalit soʻzlar: datchik, namgarchilik datchiklari, ma’lumotlar liniyasi, namlik 
miqdori. 
 
Dehqonchilikda datchik va sensorlardan foydalanish — intellektual ferma 
tashkil etishda muhim qadam hisoblanadi. O‘nlab kvadrat kilometr joydan ular 
radiokanallar orqali nazoratdagi ob’yektlar holati — asosan, tuproqning namlik 
darajasi, harorati, o‘simlikning sog‘lomlik darajasi, yonilg‘i zaxirasi va boshqa 
muhim parametrlar haqida uzluksiz ma’lumot yetkazib tura oladi. Masalan, 
nazorat nuqtalariga o‘rnatiladigan sensorlar tuproq xususiyatlarining asosiy 
tizimlarini aniqlashga moslashtirilgan. Datchiklar esa tabiiy xilma-xillik (relef, 
tuproq turi, yorug‘lik, ob-havo, begona o‘tlar va zararkunandalar miqdori), 
kasallikka chalingan o‘simlik, hosildorlik haqida oldindan ma’lumot beradi. 
Sensor va datchiklar nafaqat ekin yetishtirishga, balki hosilni to‘liq saqlashga 
ham yordam beradi. Bularning bari o‘simliklarni parvarishlashga aql bilan 
yondashuvni ta’minlaydi. 
Ma’lumotlarga qaraganda Dunyo bo‘yicha 70 foiz toza suv qishloq xo‘jaligi uchun 
sarflanib, achinarlisi uning 60 foizi shunchaki isrof bo‘lib ketar ekan. Bu 
muammoni ham qishloq xo‘jaligini raqamlashtirish tizim hal qiladi — tizim suv 
nasoslarini masofadan turib boshqarish imkonini berib, fermerlarni suv oqishi va 

---

9 
yetishmovchiligi haqida ogohlantiradi. Hindistonlik fermerlar bu borada «Nano 
Ganesh» mobil tizimidan foydalanishadi. Tizim yordamida ular suvni, 
mablag‘larini va vaqtlarini tejab qolishga erishmoqdalar[1]. Chilida esa mevalar 
plantasiyasini datchiklar bo‘yicha sug‘orish suv sarfini 70 foizga kamaytirish 
imkonini bermoqda. 
Endilikda esa bir qator innovatsion g’oyalar asosida yuqoridagi ishlarni amalga oshirish 
yo’lga qo’yilmoqda. Jumladan tuproqning namgarchilik xolatidan kelib chiqqan 
holda sug‘orish texnologiyalaridan keng foydalanish yo’lga qo’yilmoqda. Bu 
texnologiyaning asosi bir necha turdagi datchiklardan foydalanish bilan bog’liq. 
Shunday datchiklardan biri sifatida namgarchilik datchiklarini misol sifatida keltirsak 
bo’ladi. Bu turdagi datchik atrofdagi bo'shliqdagi namlik miqdori bir kubometr 
havodagi suv massasi sifatida hisoblanadi va to'yinganlik foizi sifatida 
aniqlanadi. Har qanday namlik sensori ishlashi namlikning fizik miqdorini elektr 
signaliga aylantirishga asoslangan bo’ladi. Suv miqdorini aniqlashda esa namlik 
sezgichlari to'g'ridan-to'g'ri yoki bilvosita o'lchash usullaridan foydalanish 
mumkin[1]. Namlik sensori (yoki gigrometr) namlik va havo haroratini 
sezadi, o'lchaydi va
1-rasm. Namlikni sezuvchi sensori namunasi. 

---

10 
Namlik sensori elektr tokini yoki havodagi haroratni 
o'zgartiradigan 
o'zgarishlarni 
aniqlash 
orqali 
ishlaydi. 
Zamonaviy namlik o'lchagichlarda dukkakli va donli ekinlar, 
shuningdek, turli urug' va o'tlarning namlik darajasini tez 
tekshirish uchun ishlatiladi. Bunday holda, qurilma nafaqat 
laboratoriya sharoitida, balki ekinlarni saqlash, sotish yoki 
yetishtirish 
joyida 
ham 
ishlatilishi 
mumkin. 
Namlik 
o'lchagichni yig'ish, quritish yoki saqlash vaqtida ishlatish 
mumkin [2]. Bu esa quyidagi 2-rasmda ko’rsatilgan. 
2-rasm. DHT11 harorat va namlikni o'lchaydigan oddiy 
datchik. 
Bu yerda 1-VCC - Plus manba 3,5 … 5,5 V, 2-Data - Namlik 
va temperatura ma’lumotlari vaqtini (Data) orqali habar berish, 
3-NC – Zaxira, 4-Ground - Minus manba. Ushbu qurilmalar 
modelga qarab har xil sozlamalarga ega bo'lishi mumkin[3]. 
Birinchidan, ishlatishdan oldin o'rganilayotgan obektni turi 
aniqlanadi. Namlik o'lchagichni ishlatganda, namuna to'g'ridan- 
to'g'ri qurilmaga qo’yiladi va namlik darajasini tekshirish 
dasturi boshlanganidan bir necha soniya o'tgach, sinov natijasi 
displeyda ko'rsatiladi. 
Namlik datchiklari namlik sezgichlarining eng arzon turlaridan 
biri. Uning ishlashi namlikni yutish uchun ba'zi o'tkazuvchi 

---

11 
materiallarning xususiyatiga asoslanadi, buning natijasida 
elementning omik qarshiligi o'zgaradi. Bunday datchik Arduino 
mikrokontrollerga ulagan holda dasturiy ta’minot asosida 
nazoratni amalga oshirish prinsipi quyida ko’rsatilgan (3- 
rasm). 
3. Arduino bilan DHT11 namlikni o'lchaydigan datchik orqali 
mikrokontrollerga ulanish 
sxemasi. 
Sug'orishda tuproqdagi namlik ko'payadi, bu esa tuproqning 
o'tkazuvchanligini 
sezilarli 
darajada 
oshiradi. 
Suv 
bug'langandan so'ng, tuproq quriydi va datchik elektrodlari 
orasidagi qarshilik yana oshadi. Bu jarayonni grafikda 
ko`radigan bo`lsak u quyidagicha bo`ladi[4]. 
Har bir yangi bitni uzatishdan oldin, datchik ma'lumotlar 
liniyasini 50 mks davomida nolga tushadi, so'ngra uni 1 holatga 
qo'yib yuboradi. Datchik ma'lumotlar liniyasini 1 ga qancha 
chiqarishiga qarab, mikrokontroller qaysi bit uzatilganligini 
aniqlaydi. Agar keyingi nolga tushgungacha bo'lgan vaqt 
oralig'ining davomiyligi 26-28 mks bo'lsa, u holda 0, 70 mks 
bo'lsa, 1 uzatiladi[5]. Uzatilgan ma'lumotlarning umumiy 
miqdori 40 bitni tashkil qiladi: 1 va 2 bayt namlik haqidagi 
ma'lumotlarning mos ravishda butun va to`ldiruvchi qismini, 3 
va 4 baytda harorat haqidagi ma'lumotlarning butun va 
to`ldiruvchi qismini o'z ichiga oladi va nazorat summasi 5 bayt, 
bu oldingi 4 bayt qo'shilgandan so'ng oxirgisi 8 bit 
hisoblanadi[6]. Ma'lumotlar paketini uzatgandan so'ng, datchik 
mikrokontrollerning keyingi so'roviga qadar to’xtash rejimiga 

---

12 
o'tadi. 
Yuqorida ko’rib o’tilgan oddiygina misol bu texnologiyaning 
naqadar samaradorligini, keng masshtablarda joriy etilsa 
suvdan oqilona foydalanish, tejash imkonini yaratib berishini 
ko’rsatadi. 
Adabiyotlar ro’yhati 
1. 
E. Udd, Fiberoptic sensors, CRC Press, 2006 
2. 
R. Narayanaswamy, O. S. Wolfbeis, Optical Sensors: 
Industrial, Environmental and Diagnostic Applications, 
2004. 
3. 
P. Ficocelli, “Fiber optic Thermal Monitoring Systems for 
SAGD”, PTAC Technology Information Session, March, 
2008. 
4. 
P.Ferdinand,La saga des Capteurs à Fibres Optiques depuis 
35 ans, Colloque 2013 du Club CMOI «Contrôles et
Mesures Optiques pour l’Industrie» de la 
Société Française d’Optique, 18-21 nov. 2013, Orléans 
5. 
O. Sezerman, “Fiber Optics Distributed Strain and 
Temperature 
Sensor 
(DSTS)”, 
www.ozoptics.com, 
September, 2008. 
6. 
NI, “Fiber-Optic Sensing”,http://www.ni.com/opticalsensing/, 2012. 
AM2302 namlik sig'imi raqamli harorat va namlik moduli kalibrlangan raqamli signal 
chiqishi bilan harorat va namlik sensori. U yuqori ishonchlilik va mukammal uzoq 
muddatli barqarorlikka ega mahsulotlarni ta'minlash uchun maxsus raqamli modul 
olish texnologiyasi va harorat va namlikni aniqlash texnologiyasidan foydalanadi. 
Sensor sig'imli sezgir elementni va yuqori aniqlikdagi haroratni o'lchash elementini 
o'z ichiga oladi va yuqori samarali 8-bit mikrokontroller ulangan. Shuning uchun 
mahsulot mukammal sifat, o'ta tezkor javob, shovqinga qarshi qobiliyat, iqtisodiy 

---

13 
jihatdan samarali afzalliklarga ega. Har bir sensor juda aniq namlik kalibrlash 
kamerasida sozlangan. Kalibrlash koeffitsientlari mikrokontrollerda dastur shaklida 
saqlanadi, bu kalibrlash koeffitsientlarini chaqirish uchun aniqlash signalini qayta 
ishlash ichidagi sensor. Standart yagona avtobus interfeysi, yaratish tizimi integratsiya 
osonroq va tezroq. Kichkina o'lcham, kam quvvat iste'moli, signal uzatish masofasi 20 
metrgacha yoki undan ko'p, bu uni barcha turdagi ilovalar va hatto eng talabchan 
ilovalar uchun eng yaxshi tanlov qiladi. Ulanishni osonlashtirish uchun 3-pin (yagona 
avtobus interfeysi) uchun mahsulotlar. Foydalanuvchi ehtiyojlariga ko'ra maxsus 
qadoqlash taqdim etilishi mumkin.
Ikkinchidan, qo'llash doirasi HVAC, namlagichlar, sinov va tekshirish uskunalari, 
iste'mol tovarlari, avtomobillar, avtomatik boshqaruv, ma'lumotlarni qayd qiluvchilar, 
maishiy texnika, namlik regulyatorlari, tibbiy, ob-havo stantsiyalari va boshqa tegishli 
namlikni aniqlash nazorati. 
Uchinchidan, 
mahsulotning 
diqqatga 
sazovor 
joylari
Ultra past energiya iste'moli, uzatish masofasi, barcha avtomatik kalibrlash, sig'imli 
namlik sensoridan foydalanish, to'liq almashtiriladigan, standart raqamli bitta avtobus 
chiqishi, mukammal uzoq muddatli barqarorlik, yuqori aniqlikdagi haroratni o'lchash 
komponentlari.
To'rtinchidan, mahsulot parametrlari 
Hajmi: 40 * 23 mm 
Og'irligi:4g 
Voltaj: 5V 
Portlar: 
raqamli 
ikki 
yo'nalishli 
bitta 
avtobus
Harorat 
diapazoni: 
{0}} 
± 
0,5
Namlik 
diapazoni: 
20-90 
foiz 
RH 
± 
2 
foiz 
RH
Platforma :, bitta chipli 
DHT11 va DHT22 datchiklari tez va aniq emas, lekin ular oddiy, arzon va 
mashg‘ulotlar uchun ajoyib. Ular ikki qismdan iborat - namlik sensori va termistor. 
Ichidagi chip A / D konvertatsiyasini amalga oshiradi va har qanday 
mikrokontroller o‘qishi mumkin bo‘lgan raqamli signalni chiqaradi. 

---

14