“fandagi yangiliklar, fanni o‘qitishning dolzarb masalalari” moduli bo‘yicha

Aralashmadagi 
moddalarning agregat 
holati 
Aralashmalarning 
namunalari 
Aralashmalar turi 
(gomogen, geterogen) 
Qattiq – qattiq
Suyuq – qattiq
Suyuq – suyuq 
Gazsimon – suyuq 
Gazsimon – qattiq 
Gazsimon - gazsimon 
Mustaqil ish uchun quyidagi jadvalni toʻldirish taklif etiladi: 
Aralashmalarning 
namunalari 
Aralashmadagi 
moddalarning agregat 
holati 
Aralashmalar 
turi (gomogen, 
geterogen) 
Kir yuvish kukuni
Tish pastasi
Shampun
Sut
“Spirtlar”, “Fenol” mavzularini o‘qitishda quyidagi muammoli topshiriqlarni 
berish tavsiya etiladi. 
1. 2-xlorobutandan spirt olishda, bitta o‘quvchi kaliy gidroksid eritmasini, 
boshqa o‘quvchi Shu ishqorning suvli eritmasini oldi. Ular bir xil moddalarni 
olishdimi? Reaksiya tenglamalarini yozing. 
2. Laboratoriyada propanol-1 mavjud va tajriba uchun propanol-2 kerak. Uni 
qanday olish mumkin? 
3. A va B moddalar C
4
H
10
O tarkibidagi rangsiz suyuqliklardir. Suyuqlik natriy 
bilan reaksiyaga kirishadi, vodorodni chiqaradi, Shuningdek HI bilan, C
4
H
9
I B 
moddasini hosil qiladi va sulfat kislota bilan konsentratsiyalangan (C
8
H
8 
tarkibli
G
modda modda hosil boʻladi). V modda natriy bilan reaksiyaga kirishmaydi, lekin HI 
bilan reaksiyaga kirishib, C
2
H
5
I tarkibidagi D moddani hosil qiladi. A va B 
moddalarni aniqlang, koʻrsatilgan barcha reaktsiyalarning tenglamalarini yozing. 

---

4. Yorliqlari boʻlmagan ikkita probirkada geksanol-1 va nonan suyuqliklari 
mavjud. Bitta moddadan foydalangan holda har bir kolba ichida nima borligini 
aniqlang? 
5. Benzol, metanol va fenol misollaridan foydalanib, molekulalardagi atomlar 
oʻzaro ta’sir qilishini isbotlang. 
6. Birinchi jahon urushi paytida rus armiyasi portlovchi "shimoza" bilan 
qurollangan edi. Agar fenol va nitrat kislotadan olinganligi ma’lum boʻlsa, shimoza 
molekulasining tuzilishi qanday? Ushbu moddaning sintezi uchun tenglama tuzing 
va uni tizimli nomenklatura boʻyicha nomlang. 
7. Ma’lumki, konsentrlangan sulfat kislotasi ta’sirida spirtni suvsizlanishi 
alkenlar yoki efirlarning paydo boʻlishiga olib kelishi mumkin. Fenollarga oʻxshash 
reaksiyalarni koʻrib chiqing. 
Shunday 
qilib, kimyo darslarida muammoli oʻqitish usullaridan 
oʻquvchilarning intellektual va ijodiy tafakkurini rivojlantirish uchun foydalanish 
imkoniyatlari, ularning mustaqilligi va samaradorligi cheksizdir va yaxshi natijalar 
beradi.