Fanga kirish, prеdmеti

Absalyut qattiq jism – har qanday kuch ta’sirida ham istalgan ikki nuqtasi orasidagi masofa o’zgarmay qoladigan jismga aytiladi.
Soddalashtirish maqsadida jismlar harakati uch turga bo‘lib o‘rganiladi: ilgarilanma, aylanma va tebranma.
Ilgarilanma harakat: Harakat davomida jismning hamma nuqtalari bir xil ko‘chsa, bunday harakatga ilgarilanma harakat deyiladi.
Jismlar harakatini uch turga: ilgarilanma, aylanma va tebranma harakatlarga
bo‘lish shartli bo‘lib, bu murakkab harakatlarni tahlil qilishni osonlashtiradi
va matematik ko‘rinishda ifodalash imkonini beradi.
SKALYAR VA VEKTOR KATTALIKLAR
Fizik kattaliklarni ikkita guruh – skalyar va vektor kattaliklarga bo‘lish mumkin. Yo‘nalishining ahamiyati bo‘lmagan, faqat son qiymati bilan aniqlanadigan
kattaliklar skalyar kattaliklar deb ataladi.
M: Hajm, vaqt, yo‘l, massa, energiya kabi fizik kattaliklar skalyar kattaliklardir. Son qiymatlari va yo‘nalishlari bilan aniqlanadigan kattaliklar vektor
kattaliklar deb ataladi.
M: Odatda, vektor kattaliklar ustiga yo‘nalish – _{strelka qo‘yiladi. M: kuch –} ⃗_{, tezlik – ⃗, ko‘chish} – ⃗ko‘rinishda ifodalanadi.
Vektor kattaliklarni qo„shish va ayirish Ikkita vektorni qo‘shish uchun birinchi
vektorning oxiriga ikkinchi vektorning boshi
qo‘yiladi va birinchi vektorning boshidan ikkinchi vektorning oxiriga yo‘nalgan vektor o‘tkaziladi. ⃗ ^⃗⃗ ⃗ Shu vektor ikki
vektorning yig‘indisi bo‘ladi.
Bir vektordan ikkinchi vektorni ayirish uchun ikkala vektorning boshlari bir nuqtaga qo‘yiladi va ikkinchi vektor uchidan

4
birinchi vektor uchiga yo‘nalgan vektor o‘tkaziladi. ⃗ ⃗ ^⃗⃗ Shu vektor ikki vektorning ayirmasi bo‘ladi.
Yo‘nalishi va son qiymati bir-xil bo‘lgan vektorlar teng vektorlar deyiladi Vektor kattaliklarni songa ko„paytirish va bo„lish
Vektor kattalik musbat songa ko‘paytirilsa, uning kattaligi shu son marta ortadi, yo‘nalishi esa o‘zgarmaydi.
Vektor kattalik musbat songa bo‘linsa, uning kattaligi shu son marta kamayadi, yo‘nalishi esa o‘zgarmaydi.