Fanga kirish, prеdmеti


Download 0.55 Mb.
bet9/10
Sana26.01.2023
Hajmi0.55 Mb.
#1126497
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
Bog'liq
1. “Fizika” faniga kirish. Fizika fanining prеdmеti va uslublari(1)

5. Egri chiziqli tekis harakat. Egri chiziqli harakatning xususiy holi sifatida aylana bo‘ylab tekis harakatni olish mumkin. Bunday harakatda har doim

6
tezlik yonalishi uzluksiz ozgarib, trayektoriyaga urinma boylab yonalgan bo‘ladi. Harakatning asosiy parametrlari: – chiziqli tezlik; ω burchak tezlik; T aylanishlar davri; v aylanishlar chastotasi; Syoy yoy uzunligi; s bosib otilgan yol.
Jism qatnashayotgan harakatlar mustaqil bo‘lib, ularning harakat tezligi (tezlanishi) bir-biriga bog‘liq emas. Bunga harakatlarning mustaqillik prinsipi deyiladi.
JISMLARNING ERKIN TUSHISHI. Jismning havosiz joyda faqat Yerning tortishi tasiridagi Yer tomon harakati erkin tushish deb ataladi.
Erkin tushayotgan jismning tezlanishi ozgarmas bo‘lib, bu kattalik erkin tushish tezlanishi deb ataladi va g harfi bilan belgilanadi. Toshkent sharoitida g = 9,81 m/s2 ga teng.
1. Erkin tushayotgan jismning t vaqtdagi tezligi: , bo’lsa
2. Erkin tushayotgan jismning ortacha tezligi:
, bo’lsa

3. Erkin tushayotgan jismning tushish balandligi: , bo’lsa
JISMLARNING VERTIKAL HARAKATI
Biror jismni qo‘limizda ushlab turib, song uni qo‘yib yuborsak, jism tortish kuchi natijasida togri yer sirtiga tomon harakatlanadi. Jismning bunday harakati pastga qarab vertikal harakat deyiladi.
Jismning yuqoriga tik (vertikal) harakatida masalani soddalashtirish maqsadida havoning qarshilik kuchini va Arximed kuchini hisobga olmaymiz. Jismni yuqoriga vertikal yonalishda boshlang‘ich
tezlik bilan uloqtirib, uning harakatini kuzataylik. Agar jism faqat shu tezlik bilan yuqoriga harakatlanganda u t vaqt ichida h1 = · t balandlikka kotarilgan bolar

edi. Ammo yerning tortish
ichida jismning kotarilish
kuchi tasirida shu t vaqt balandligi h2 = gt2/2 ga

kamayadi. U holda jismning kotarilishi mumkin bolgan balandlik h = h1 h2 ga teng bo‘ladi, yani jismning
harakat tenglamasi: orqali ifodalanadi.

Yuqoriga vertikal otilgan jism harakati tekis sekinlanuvchan harakatdan iborat.

7

Jismning t vaqtdan keyingi tezligi: ifoda yordamida aniqlanadi.
Jismning ko‘tarilishi uchun ketgan vaqti:

Jismning maksimal kotarilish balandligi ifodasi quyidagicha bo‘ladi:

AYLANA BO‘YLAB NOTEKIS HARAKAT. BURCHAK TEZLANISH. TANGENSIAL TEZLANISH
Agar moddiy nuqta aylana boylab ixtiyoriy teng vaqtlar orasida teng uzunlikdagi yoylarni bosib otsa, bunday harakat tekis

Download 0.55 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling