Fani bo’yicha O’quv-uslubiy majmua bilim soxasi

2. Asosiy vositalarni turkumlash va baholash
Asosiy vositalar bajaradigan vazifasiga ko‘ra ishlab chiqarish va noishlab chiqarish vositalariga bo‘linadi. Ishlab chiqarish asosiy vositalari bevosita moddiy ne’matlarni yaratishda ishtirok etadigan vositalaridir, Noishlab chiqarish asosiy vositalari guruxiga uy-joy hamda kommunal-xo‘jalik maishiy xizmat, soglikni saklash, ta’lim va boshqa-larning asosiy vositalari kiritiladi.
Ishlab chiqarish va xo‘jalik faoliyatida asosiy vositalar ob’ektlardan foydalanish darajasiga ko‘ra quyidagi guruxdarga bo‘linadi:

• foydalanilayotgan;

  
  

• zaxirada turgan;

  
  

• ishlamayotgan asosiy vositalar.

  
  

Asosiy vositalarning bunday guruxlanishi ulardan foydalanish samaradotlya baholash, eskirgan vositalarni almashtirish, keraksiz asosiy vositalarni boshqa kog berish yoki sotish to‘g‘risida Qaror qabul qilish, shuningdek ularning eskiripshn::hisob-kitob qilish uchun zarur.

♦
♦ ♦ ♦
♦ ♦
Asosiy vositalar natural-moddiy tarkibiga ko‘ra quyidagi guruxlarga bulin!
er;
erni obodonlashtirish bo‘yicha kapital sarflar;
imoratlar;
inshootlar;
o‘zatuvchi moslamalar;
mashina va jixrzlar; _e
transport vositalari;
asbob-uskunalar;
ishlab chiqarish inventarlari;
xo‘jalik inventarlari;
ish xayvonlari va maxsuldor chorva;
ko‘p yillik daraxtlar;
boshqa asosiy vositalar.
Er amaldagi konunchilikka binoan korxonaga mulk tarzida berilgan er mayds O‘zbekiston Respublikasi Er kodeksining 17-moddasiga binoan, «yuridik shaxs: kodeksi va boshqa konun xujjatlariga muvofiq doimiy egalik qilish, doimiy fonda, muddatli (vaqtincha) foydalanish, ijaraga olish va mulk xukuki asosida er uchastka ega bulishlari mumkin». Erning qiymatiga uni xarid qilishda kuchmas mulk agentlik to‘lanadigan komission to‘lovlar, advokatlik xizmati uchun haq xarid qilishdagi to‘lovlari, drenaj qiymati, erni tozalash va boshqa xarajatlar qo‘shiladi.