Fani bo’yicha O’quv-uslubiy majmua bilim soxasi

BUXGALTERIYA HISOBI (3-4 MODUL) MOLIYAVIY VA BOSHQARUV HISOBI
10-MAVZU: ASOSIY VOSITALAR VA NOMODDIY AKTIVLAR HISOBI.
REJA:

• 
  
  Asosiy vositalar hisobining ahamiyati va vazifalari
  
• 
  
  Asosiy vositalarni turkumlash va baholash, asosiy vositalar harakatini hisobga olish
  

3.Asosiy vositalar amortizatsiyasi (eskirishi) hisobi
4.Nomoddiy aktivlar hisobining vazifalari, ularni turkumlash va baholash


Tayanch iboralar: Asosiy vositalar, asosiy vositalarni turkumlash va baholash, asosiy vositalar amortizatsiyasi, 5-son BHMS, imoratlar, inshootlar, o‘zatuvchi moslamalar; mashina va jixrzlar, transport vositalari, asbob-uskunalar, ishlab chiqarish inventarlari, xo‘jalik inventarlari, ish xayvonlari va maxsuldor chorva, ko‘p yillik daraxtlar, boshqa asosiy vositalar.


1. Asosiy vositalar hisobining ahamiyati va vazifalari
Bozor iqtisodiyoti sharoitida korxonalar moliya-xo‘jalik faoliyatini amalga oshiyshda asosiy vositalarning urni nixryatda kattadir. Asosiy vositalar korxonaning ishlab chiqarish jarayonida juda katta rol uynaydi, chunki ular barcha korxona tayanadigan va korxonaning ishlab chiqarish kuvvatini badolash mezoni bo‘lgan ishlab-chiqarish texnika bazasini tashkil etadi.
«Asosiy vositalar» nomli 5-son BHMSning 7-bandiga asosan, asosiy vositalar ueoq davom etadigan vaqt mobaynida (bir yildan ortik vaqt davomida) moddiy ishlab « chiqarish sohasida xam, noishlab chiq;arish sohasida xo‘am amal qiladigan, shuningdek ijaraga bsrish uchun foydalaniladigan moddiy aktivlardir.
Korxonalar da asosiy vositalarni hisobga olish quyidagilarni ta’minlashi lozim: asosiy vositalarning harakati bilan bog‘liq muomalalarni hujjatlarda o‘z vaqtida .hamda to‘g‘ri rasmiylashtirish;

• asosiy vositalarning olinishi, joyi o‘zgartirilishini to‘g‘ri va o‘z vaqtida aks

  
  ettirish;
  

• asosiy vositalarni boshqa aktivlardan ajratilgan holda guruhlarga bulib, ularni

  
  hisobga olishni tashkil qilish;
  

• asosiy vositalarni joriy hisobda hamda buxgalteriya balansida tegishli

  
  andozalarga va me’yoriy xxujjatlarga asosan to‘g‘ri va o‘z vaqtida baholash;
  

• ularni sotib olinganidan keyin hisobdan chiqarilishiga kadar turgan joyi

  
  (foydalanish joyi) bo‘yicha mavjudligi va saqlanishini, ayrim xollarda ularning
  saqlanishi uchun ma’sul bo‘lgan shaxslar bo‘yicha nazorat qilish;
  

• asosiy vositalarning eskirishini to‘g‘ri va o‘z vaqtida hisoblab chiqish hamda uni

  
  hisobda to‘g‘ri aks ettirish;
  

• ta’mirlash bo‘yicha xarajatlarni aniqlash va bu maksadlar uchun ajratilgan

  
  mablag‘larning okilona ishlatilishini nazorat qilish;
  

eskirgan, xo‘jalik uchun oshikcha bo‘lgan asosiy vositalarni o‘z vaqtida hisobdan chiqarishni ta’minlash