Fanidan amaliy ishlarni

4	5	6	7	8	9
10
Stvol chuqurligi, m	400	900	800	800	500	350	300	450	500	650
Mustahkamlatichning ichki tomoni bo`yicha stvolning diametri, m	4.5	6	7	5.5	6.5	5	7	6	4.5	4.8
Mustahkamlagichning qalinligi, mm	400	400	400	300	350	300	400	350	300	400
SHpur chuqurligi, m	4.5	3	4	2	2.8	3.7	2.5	2.2	3.5	4.6
SHpurlar soni	40	50	55	45	40	40	45	53	58	46
Tog’ jinsining qattiqligi: slanets: peschanik:	4	-	6	-	5	-	4.8	-	6	-
	7	7	-	9	-	8	-	8.5	-	7
Burg’ulash uskunasining turi	ПР-30ЛС	ПР-30ЛС	БУКС-1М	ПР-30ЛС	ПР-24ЛС	ПР-24ЛС	БУКС-1М	ПР-24ЛС	БУКС-1М	ПР-30ЛС
Stvolga yig’iladigan suv hajmi, m^3soat.	6	8	10	6	13	15	18	20	13	9

Mavzuni mustahkamlash uchun savollar.

1. 
   Stvollarning kanaka turlari mavjud?
   
2. 
   Stvollarni utishning usullari?
   
3. 
   Stvollarni utishda shpurlarni joylashtirish sxemalari?
   

Amaliy mashg’ulot №14
Mavzu: Gorizontal kon lahimlarini o’tishda BPI parametrlarini hisoblash va BPI pasportini ishlab chiqish.


Ishning maqsadi: talabalarga gorizontal kon lahimlarini o`tishdagi burg’ulash portlatish ishlari, portlovchi moddalar va burg’ulash portlatish ishlari pasportini tuzishga boshlang’ich ma`lumotlarni o`rgatish.
Gorizontal kon laxmlarini o`tishda burg’ulash portlatish ishlari asosiy bosqich hisoblanadi. Burg’ulash portlatish ishlari “Burg’ulash portlatish ishlarida yagona xavfsizlik qoidalari” (EPB) va boshqa qoidalariga rioya qilgan holda olib boriladi.
Burg’ulash portlatish ishlarini olib borish uchun uchastka noziri tomonida “BPI” pasportini belgilangan me`yorlar asosida tuziladi va undan keyin korxonaning bosh muxandisi tomonidan tasdiqlanadi.
“Burg’ulash portlatish ishlari” pasporti quyidagi ketma-ketlik asosida ishlab chiqiladi;

1. 
   Portlovchi modda turi aniqlanadi va asoslanadi, inertsatsiyalash turi va inertsatsiyalash vositalari, portlovich moddaning solishtirma sarfi hisoblanadi yoki qabul qilinadi, shpurlar soni aniqlanadi, o`yuvchi shpur turini tanlash, shpurlarning umumiy uzunligi, portlovchi moddaning umumiy sarfi, har bir shpurdagi portlovi modda miqdori va boshq.
   
2. 
   Portlatish setkalarini ketma-ketligini hisoblash.
   
3. 
   Burg’ulash portlatish ishlari texnik-iqtisodiy ko`rsatkichlari hisoblash.
   
4. 
   Burg’ulash portlatish ishlari olib borishda xavfsizlik tadbirlari va kov joy (zaboy)ning shamollatish sxemesi tuziladi.
   

Gorizontal kon lahimlarini o`tishda portlovchi modda patronlari (portlovchi modda turi) va burg’ulash koronkalarini tashlash aniq kon-texnik sharoitlar uchun portlatish ishlari texnologiyasidan tomonidan qabul qilgan usullardan foydalanib qabul qilinadi.
Shpurdagi patronlar sonini topish quyidagi formula orqali amalga oshiriladi:

Bu erda L – shpur uzunligi, m;
l – portlovchi modda patroni uzunligi, m;
- shpurlarni to`ldirish koeffitsienti;
SHpur chuqurligini quyidagi formula orqali aniqlaymiz:
, m

Uyuvchi shpurlar chuqurligini 20% kuprok qabul qilamiz:

, m
SHpurlarni umumiy soni quyidagicha aniqlanadi:

bu erda - lahimning ko`ndalang yuzasi, m²;
q – portlovchi moddaning solishtirma sarfi, kg/m³;
d – portlovchi modda patronining diametri, mm;
k - SHpurlardan foydalanish koeffitsienti; k=0.8
p – porlovchi moddaning gravimetrik zinchlik ( ammonit 6 jv):
p=1-1.2 g/sm³
YOrdamchi shpurlar soni quyidagicha aniqlanadi:

Bu erda N – shpurlarning umumiy soni;
- o`yuvchi shpurlar soni;
CHegarovchi shpurlar soni:

Bir marta portlatigan kon massasi hajmini aniqlash quyidagicha amalga oshiriladi:

Bir marta portlatishga sarflanadigan portlavchi modda miqdori quyidagi formula orqali hisoblanadi:

Uyuvchi shpurlarga sarflanadigan portlovchi modda miqdorini aniqlash:

Xar bir qabul qilingan portlovich modda patronini og’irligini hisobga olagan holda o`yuvchi shpurlardagi patronlar soni aniqlanadi:

bu erda - qabul kilingan portlovchi modda patronining og’irligi, kg.
Qolgan shpurlarni har biridagi portlovchi modda miqdorini ainqlash quyidagi tartibda amalga oshiriladi:

Qolgan (chegaralovchi va yordamchi) shpurlardagi patronlar soni quyidagicha aniqlanadi:

Bir tsikldagi shpurometr uzunligini aniqlash formulasi:

Misol: Burg’ulash portlatish ishlarini parametrlarini hisoblash uchun tavfsifnomalar va spravochniklardan foydalangan holda quyidagilarni qabul qilamiz:


Berilgan:
1. Kon lahimining yuzasi - S_pr=30,5 m²;
2. Portlovchi modda (PM) – ammonit AP-5JV;
3. elektrodetanator – eDKZ;
4. PM solishtirma sarfi q=2.45 kg/m³;
5. SHpurninng uzunligi l = 1.8m;
6. Bir vaqtda ishlayotgan perfaratorlar soni 4 ta va 2ta zahirada;
7. Burg’ulash koronkasining diametri 46 mm;
8. PM patroninig diametri d=40 mm;
9. Uyuvchi shpurlar soni n_vr=12 dona ;
10. Uyuvchi shpurlar orasidagi masofa 0,5 m;
11. SHpurlarni to`ldirish koeffitsienti φ=0,5;
12. PM patroninig uzunligi l = 0.22 m.
Yechilishi:
Shpurdagi patronlar sonini topamiz:

Portlovchi modda patronlar soni 4 ta deb qabul qilamiz va shpur chuqurligini aniqlaymiz:
m
Uyuvchi shpurlar chuqurligini 20% ko`proq qabul qilamiz:
, m
SHpurlarni umumiy sonini aniqlaymiz:

YOrdamchi shpurlar sonini aniqlaymiz:

CHegarovchi shpurlar sonini quyidagicha aniqlaymiz:

Bir marta portlatigan kon massasi hajmini aniqlab olamiz:

Bir marta portlatishga sarflanadigan portlavchi modda mikdori:
, kg
Uyuvchi shpurga sarflanadigan portlovchi modda miqdorini aniqlaymiz
, kg
Qabul qilingan portlovchi modda (Ammonit -6JV)ning bitta patronni og’irligi 0,25 kg ga teng bo`lgan holda o`yuvchi shpurlardagi patronlar sonini aniqlaymiz

Qolgan shpurlarning har biridagi portlovchi modda miqdorini aniqlaymiz:
kg
Qolgan (chegaralovchi va yordamchi) shpurlardagi patronlar soni quyidagicha aniqlanadi:

Bir tsikldagi shpurometr uzunligini quyidagicha aniqlaymiz:
m.