Fanidan labaratoriya Ishi

Mavsumiy komponentalar baholash uchun turistlar soni(C ustun) bilan markazlashtirilgan o‗rtacha (E ustun) orasidagi farq hisoblanadi (F ustun).

Ulardan mavsumiy komponenta(S)larning qiymatlarini hisoblashda foydalaniladi. Buning uchun yillar bo’yicha har bir chorak uchun o’rtacha mavsumiy komponenta qiymatlari (S_i )larni F ustun) jadvalga joylashtiriladi.

Yillar bo’yicha har bir chorak uchun mavsumiy turistlar soni oqimi

Ko'rsatkichlar	Yil	chorak raqami
		I	II	III	IV
	2014			-19028,2	-99 229,5
	2015	-180068	-196273	-198842	-247138
	2016	-89292,9	-596057	-870102	-893680
	2017	-329062	-256024	370268,9	1044710
	2018	605401,5	-237335
I -chorak bo'yicha jami yillar uchun		6978,966	-1285689	-717704	-195338
i-chorak uchun mavsumiy komponentlar o’rtacha qiymati		1744,741	-321422	-179426	-48834,5
Tuzatilgan mavsumiy komponentlar(s)		138729,2	-184438	-42441,4	88149,96

(4.4 – rasm)
Choraklar bo’yicha mavsumiy komponentalar o’rtachalarining yig’indisini nolga teng yoki teng emasligi tekshiriladi (4.4-jadvalning ko’rsatkichlar ustunida 3-qator): (1744,741) + (-321422) + (-179426) +
(-48834,5)= -547938
Yig’indi nolga teng bo’lmaganligi sababli tuzatish koeffitsiyenti hisoblanadi:
K= -547938/4=136984.5
Mavsumiy komponentalarning choraklar bo’yicha tuzatilgan qiymatlari o’rtacha turistlar soni bilan tuzatish koeffitsiyenti(k) orasidagi farqi S_i S_i k , formula yordamida topiladi, bu yerda, i= 1, 2, 3 ,4.

Topilgan qiymatlarni jadvalga qo’yib (4.4-jadvalning ko’rsatkichlar ustunida 4-qator) mavsumiy komponentalarning qiymatlari yig’indisi nolga teng bo’lish shartini takroran tekshirib ko’ramiz:

I-chorak S1 =137420,7
II- chorak S2= -184002
III- chorak S3=-42005,3
IV chorak S4=88586,15

XULOSA.
Xulosa qilib aytolamizki Qozog’iston Tashqi savdo va Tovar va xizmatlari bo’yicha mavsumiy komponetalar quyidagilarg teng bo’lgan .

9. 
   chorak: S₁ = 137420,7
   

II chorak: S₂ = -184002
III chorak: S₃= -42005,3
IV chorak: S₄ = 88586,15