Фанни ўқитишданмақсадФойдалиқазилмаконлариниқидиришва разведка қилишнингназарийассолариниваусуллариўргатишдир. Фаннингбошқа фанлар билан алоқалари

4. «Қидириш» ва «разведка қилиш» атамаларининг фарқи.
Қидиришнингвазифаси - ФҚКлариниизлабтопиш.
Разведка қилишнингвазифаси - излабтопилган ФҚКларининг, униқазиболишучунмуҳим бўлганбарчахусусиятлариниўрганиш.
Қидиришвазифасинимуваффақиятли, планливаилмийасосланганҳолдабажаришучунқуйидагиларзарур:
- ФҚКларинингжойлашишинибелгиловчиқонуниятлар (факторлар, қидиришмезонлари)ни билиш (ўрганибчиқиш);
- Турлишароитлардагиконларнингқидиришбелгилариниўрганиш;
- Самаралиқидиришусулларинингкомплексиниишлабчиқишвауларнитабиийшароитвақидиришбелгиларигақараб ишлатишшароитларинианиқлаболиш;
- Қидиришишларинингнатижалари бўйичаконнингсаноатучун аҳамиятига баҳо беришвасаноатучун яроқсиз объектларниўз вақтида «браковка» қилиш.
Разведка қилишжараёнидақуйидагигеологик, тоғ-техник, технологиква иқтисодиймаълумотларйиғилишикерак:
- Фойдали қазилмауюмларининг чўзилиши, ётиши, қалинлиги бўйичашакливаўлчамлари;
- Фойдали қазилма таналарининг ётиш элементлари ва чуқурлиги, уларнинг фазодаги ўзаро муносабати;
- Фойдали қазилматаналаринингичкитузилиши;
- Фойдали қазилманингтаркибивасифати, шу жумладанунингтехнологиква техник хусусиятлари;
- Фойдали қазилмаларни ўраб турган жинсларнинг таркиби, уларнинг тоғ-техник хусусиятлари (зичлиги, ғоваклиги, мустаҳкамлиги ва х.к.);
- Фойдали қазилмаларнинг гидрогеологик шароитлари (сув горизонтларининг сатҳи, сувланганлик даражаси ва ҳ.к.);
- Коннинг очилиш ва қазиб олиш тоғ-техник шароитлари(фойдали қазилма ва ўраб турувчи тоғ жинсларининг мустаҳкамлиги, ҳажмиймассаси, майдаланиш коэффициенти, газлар ва температура режимлари ваҳ.к.) ;
Юқоридаги маълумотларни олиш учун:
- тўғридан-тўғри кузатишлар;
- ўлчашлар;
- жинсларни ва фойдали қазилмаларни ўрганиш ва анализ қилиш
ишлари олиб борилиши керак.
Лекин табиатда тўлалигича кузатиш учун «очиқ», «имкон берувчи» объектлар деярли йўқ. Бундан ташқари хамма қисми бир хил бўлган конлар хам йўқ. Шунинг учун бир нуқтадан олинган маълумотни бошқа нуқтага хар доим ҳам татбиқ этиб бўлмайди.
Саноат учун эса, ўртача (бутун кон бўйича) маълумотлардан ташқари, уларнинг ўзгариш қонуниятлари ва йўналишларини ҳам билиш зарур.