Фарғона туманидаги

ФАРҒОНА ТУМАНИДАГИ

АКАДЕМИК ЛИЦЕЙ

ЎҚУВЧИЛАРИ УЧУН МАХСУС ТАЙЁРЛАНГАН


КИМЁДАН ТЕСТ МАСАЛАЛАРИ
ВА УЛАРНИ ЕЧИШ
УСУЛЛАРИ.
KITOB -4 . B.S


Олий ўқув юртларига кирувчи абитуриентлар, мактаб, коллеж ҳамда
академик лицейларнинг ўқувчилари учун.
Барчангизга омад ёр булсин!!!
Bahodir Sodiqov
Chimyon


Фарғона 2018 йил.
(2017 yil variantlari asosida)
Noma’lum elementni aniqlash
1. Noma’lum ikki valentli metall hosil qilgan MeSO4 · nH2O tarkibli kristallogidrat tarkibida metallning massa ulushi vodorodning massa ulushidan uch marta, kislorodning massa ulushidan esa 0,1875 marta ko’p bo’lsa, noma’lum metallni aniqlang?

Yechimi:

J: MgSO₄ • 4H₂O
2. 1 mol metal gidroksid qizdirilganda 27 g suv hosil bo’ldi. Hosil bo’lgan metal oksidining molyar massasi parchalangan metal gidroksidining molyar massasidan 49 g/mol ko’pligi ma’lum bo’lsa, reaksiyadan hosil bo’lgan metall oksid massasini (g) toping.

Yechimi:
27:18=1,5 mol H2O hosil bo'lgan yoki 3 mol

2Me(OH)3=Me2O3+3H2O

(x+51)+49=2x+48

x=52. Cr

Cr2O3 Mr=152 g/mol

3 mol H2O-------1 mol Cr2O3

1,5 mol-------------x=1/2 mol

Cr2O3(m) 0,5×152=76 g

J: D.
3. 11,2 g MeOH noma'lum miqdordagi eritmasiga 2 M li 50 ml H2SO4 qo'shilganda pH=7 ga teng bo'ldi. Metallni aniqlang.

Yechimi:
pH=7. pOH=7 muhit neytral har ikkisi ham to'liq reaksiyaga kirishgan ! ! !

1000 ml-------2 mol

50 ml--------x=0,1 mol H2SO4

H2SO4+2MeOH=Me2SO4+2H2O

1 mol---------------2 mol

0,1 mol----------x=0,2 mol MeOH

0,2 mol-----------11,2 g MeOH

1 mol-------------x=56 g/mol

Me(m) 56-17=39 g/mol.

J: K

4. Noma’lum elementning oxirgi elektronining kvant soni qiymati n=3; l=2; m=x; l=-1/2. Agar shu qiymatlar yig’indisi 3,5 ga teng bo’lsa, noma’lum elementni aniqlang.
A) Ti B) Ni C) Sc D) Co

Yechimi:
n=3

l=2
ml=x
l=-1/2

3,5=3+2+x+(-1/2)

x=-1. ml=-1

n=3 )))
l=2 d orbital yani 3d

ml=-1
l=-1/2 elektron juft holatda

[||] [||] [|] [|] [|]

-2 -1. 0. 1. 2

3d7 yani Co

J: D

5. Массаси 2.7 г булган модда учта элементдан ташкил топган. Унинг хлор билан реакцияси натижасида металлар хлоридлар аралашмаси ва 4.48 л (н.ш) да HCl хосил булган. Агар бошлангич модда таркибидаги металларнинг бири 42.59% булиб, у узининг хлоридида 39.32% ни ташкил этиши маълум булса , бошлангич модда формуласини аникланг.

Yechimi:
MeCl
100-39,32=60,68% Cl

60,68---------------39,32 Me

35,5 g/ekv-----x=23 g/ekv Na

NaEX+Cl2=NaCl+ECl+HCl

X=H ekan

E amfoter Me

42,59---------100

23--------------x=54 g

54-23=31 g Me va H

2,7 g ---------4,48 l

54 g---------x=89,6 l

89,6/22,4=4 mol HCl

NaMeH+4Cl2=NaCl+MeCl3+4HCl

NaMeH4 ekan

54-23-4=27 g/mol Al

J:NaAlH4

6. Ikki negizli anorganik kislota tuzlarining suvli eritmasida 5 atom oltingugurtga 7 atom natriy, 185 atom kislorod va 333 atom vodorod to'g'ri keladi (boshqa atomlar yo’q). Eritmaning massasi 1807 g bo’lsa, undagi natriy atomlari sonini aniqlang.

A) 12,04∙10^23

B) 24,08∙10^23
C) 21,07∙10^23
D) 33,11∙10^23

Yechimi:
S. Na. O. H.
5 ta. 7 ta. 185 ta. 333 ta

xNa2SOn
yNaHSOn

xNa. va yNa

2x+y=7
x+y=5

x=2. y=3

2Na2SOn
3NaHSOn. 3 ta H

333-3=330 ta H.

330:2=165 mol SUV. 165H2O

185-165=20 ta O

Agar n=4 deb olsak

2×4=8
3×4=12. 8+12=20

2Na2SO4 (Mr)=284 g

3NaHSO4 (Mr)=360 g
165H2O (Mr)=2970 g

Em=284+360+2970=3614 g

3614 g ----------7 ta Na

1807 g-----------x=3,5 ta Na

3,5×6,02•10²³=21,07•10²³ ta

J: C

7. x mol ( suvda eruvchan) Me2SO4 va 156 g BaCl2 tutgan eritmalar 500 g dan aralashtirilganda y g 22%li eritma olindi , Me ni aniqlang?

A)Na
B)K

C)Li
D)Rb

Yechimi:
Me2SO4+BaCl2=2MeCl+BaSO4

BaCl2 2MeCl

208 g ------------2 mol
156 g -----------x=1,5 mol

BaCl2. BaSO4

208 g ----------------233 g
156 g------------x=174,75 g

Em 500+500-174,75=825,25 g

MeCl(m) 0,22×825,25=181,555

1,5 mol----------181,555 g

1 mol-------------x=121 g

Me(g/mol) 121-35,5=85,5. Rb

J: D

8. XH va YH2 dan iborat aralashmaning 0.8 moli 32.96 gramm keladi. Huddi shunday aralashmaning 61.8 grammi suvda eritildi. Reaksiya natijasida 53.76 litr gaz modda ajraldi. Agar Y(OH)2 ning massasi XOH ning massasidan 33 grammga ko'p bo'lsa, X va Y elementlarni toping.

Yechimi:
. XH
0,8 { } 32,96 g
. YH2

32,96 g ---------0,8 mol

61,8 g -----------x=1,5 mol

A(X+1)+B(Y+2)=61,8

A+B=1,5
A(X+17)+33=B(Y+34)

XH+H2O=XOH+H2

{1,5 mol. } 53,76/22,4=2,4
YH2+2H2O=Y(OH)2+2H2

A+B=1,5
A+2B=2,4

A=0,6. B=0,9

XOH(m)=0,6x+(0,6×17)10,2

Y(OH)2 (m)=0,9y+(0,9×34)30,6

0,6(x+1)+0,9(y+2)=61,8

0,6x+10,2+33=0,9y+30,6

X=39. Y=40

J: KH va CaH2

9. 1:2 hajmiy nisbatda olingan X va Y gazlari aralashmasining o’rtacha molyar massasi bilan 2:1 hajmiy nisbatda olingan X va Y gaz aralashmasining o’rtacha mol’yar massasi ayirmasi 8 ga teng yig’indisi esa ayirmasidan 13 marta katta, X va Y gazlarni toping.
Yechimi:
Hajmiy nisbat mo'l nisbatga teng
X+2Y 2X + Y
--------- ---- ------------ = 8
1+2 2+1

X+2Y 2X + Y

--------- + ------------ = 8×13
1+2 2+1

X= 40; Y = 64

Javob: B
10. 1hajm XO va 3 hajm YO3 aralashmasining H2ga nisbatan zichligi 33,75 ga teng.Agar gazlar 2:3 hajmda olinsa aralashmadagi O2 ning massa ulushi 58,667% ga teng bo'lsa noma'lum elementlarni aniqlang. A)N; S B)C; S C)N;Se D)C;Se

Bio-Cemistry, [24.12.17 00:24]

Yechimi:
👇👇👇👇👇👇
(x+16)+(3y+144)
----------------------------=33,75×2
. 1+3

32+144
----------------------------=0,58667

(2x+32)+(3y+144)

x=14. N. y=32 S

J: A
11. Ma'lum miqdordagi metallni eritish uchun massa ulushi 20% bo'lgan HCl eritmasidan 73 gr sarf bo'lgan. Bunda massa 30,31% ga teng bo'lgan metal xlorid eritmasi hosil bo'ldi. HCl kislotada qaysi metal ekanligini toping.

A)Zn B)Fe C)Al D)Sc

Yechimi:
HCl(m) 73×0,2=14,6 g

Me. +. 2HCl=MeCl2+H2

1 mol. 73 g. 1 mol. 2 g
x=0,2. 14,6. x=0,2. x=0,4
0,2x. 0,2(x+71)

0,2(x+71)

----------------------=0,3031
(0,2x+73)-0,4

x=56 g/mol. Fe

J: B
12. Valent elektronining kvant sonlari n=4; l=0; ml=0; ms=+1/2 bo'lgan metallarning oksidi va karbanatli tuzi mo'l miqdordagi HCl kislotada eritilganda 4,48 litr (n.sh) gaz hosil bo'lgan bo'lsa reaksiyadan so'ng hosil bo'lgan tuzning massasini( gr) toping. (Reaksiya uchun olingan oksid va karbanatli tuzning mol miqdorlari teng).

A)30,6 B)25,3 C)59,6 D)43,4

Yechimi:
n=4 ))))
ml=0 s
ms=+1/2 toq 1 ta
4s¹ bu metall K

K2O+2HCl=2KCl+H2O

K2CO3+2HCl=2KCl+CO2+H2O
1 mol----------------------22,4 l
0,2 mol=x---------------4,48 l

Mollar teng 0,2+0,2=0,4 mol

1 mol------------149 g 2KCl

0,4 mol-------------x=59,6 g

J: C

13. 8 g X2(YO4)3 tarkibida 0,04 mol X va massa jihatidan 24% li Y elementlari bor. 160 g shu modda tarkibidagi neytronlar sonini toping. (NA---Avagadro doimiysi) A)81,6• N A B)65,2•N A C)40,8•NA D)25,5•NA

Yechimi:
0,04/2=0,02 mol X2(YO4)3

0,02 mol -----------8 g

1 mol----------------x=400 g/mol

Y(m) 400×0,24=96/3=32g/mol S

X(m) 400-(32+64)×3=112/2=56 g /mol. Fe

Fe2(SO4)3 60+48+96=204 N

400 g -------------204 ta N

160 g ------------x=81,6 ta N

J: A

14. MeXO4 molekulyar massasi 156 g/mol ga teng.X2O3 va MeSO3 molekulyar massalari farqi 32 m.a.b ga teng bo'lsa MeSO4 molekulyar massasini (m.a.b) toping.
A)136 B)120 C)152 D)160

Yechimi:
Me+x+64=156
(2x+48)-(Me+80)=32

Me+x=92. |-1

-Me+2x=64.

3x=156
x=52. Cr

Me 92-52=40 Ca

CaSO4. Mr=136 g/mol

J: A

15. No'malum MeOH 40% li eritmasining 240 g miqdorini to'la neytrallash uchun 2 mol/ kg H2SO4 kislota eritmasidan (p=0,598g/ml) 320 ml sarflandi. Me toping.
A)Rb B)K C)Na D)Cs

Yechimi:
Em 320×0,598=191,36 g

1000 g suvda 2 mol H2SO4 erigan

Em 1000+196=1196 g

1196 g -------------2 mol H2SO4

191,36 g -----------x=0,32 mol

MeOH (m) 240×0,4=96 g

2MeOH+H2SO4=Me2SO4+2H2O

0,32 mol---------96 g MeOH

1 mol-------------x=300 g

2MeOH 300/2=150

Me 150-17=133 g/mol Cs

J: D

16. Ishqoriy metall xloridining 80°C dagi 660g to'yingan eritmasi 10°C gacha sovitilganda ajralib chiqadigan MeCl•H2O kristallgidratidan 306 gr cho'kmaga tushdi.(S80=120; S10=55,26) MeCl•H2O tarkibidagi O2 ning massa ulushini (%) toping.
A)20,915 B)26,44 C)29,75 D)26,75

Yechimi:
Eritmada qolgan tuzni massasini aniqlaymiz...

10°C S=55,26

Em 100+55,26=155,26 g

155,26 g -----------55,26 g MeCl

660 g ---------------x=235 g

MeCl. MeCl•H2O

x+35,5. x+35,5+18
------------=-------------------
235. 306

x=23. Na

NaCl•H2O. Mr=76,5 g/mol

. 16
W O (%)=----------×100%=20,915%

. 76,5

J: A
17. Agar ikki gaz teng hajmda aralashsa, aralashma massasi 30 g/mol ni tashkil etadi. Agar shu ikki gaz teng massada aralashsa, aralashma massasi 26,67 g/mol keladi. Mana shu ikki gazlar 4:3 mol [Mr (kichik):Mr (katta)] nisbatda aralashsa, aralashmaning o’rtacha molyar massasi qancha bo’ladi?

A) 26,67 B) 28,57 C) 29,71 D) 28,0

Yechimi:
A+B

--------=30
1+1

A+Bx
-----------=26,67

1+x
A=Bx

Shundan A=20. B=40. x=0,5

. (4×20)+(3×40)

M------------------------=28,57
. 4+3

J: B
18. X mol MeOH dan 60% unum bilan 38.25 g MeNO3, 80 % unum bilan esa 35.1 g MeCl olingan bo'lsa, X aniqlang.

Yechimi:
. 60%.
MeOH--->MeNO3. 38,25/0,6=63,75 g

. 80%
MeOH---->MeCl 35,1/0,8=43,875 g

X+62. X+35,5

----------=--------------
63,75. 43,875

X=23. Na

J: Na

Yanabir yechim:

1) 38.25÷0.6=63.75

2) 35.1÷0.8=43.875

3)63.75-43.875=19.875

4) 62(NO3)-35.5(Cl)=26.5

5)19.875-----------63.75 MeNO3

bõlsa
26.5---------------X

Javob: 85-62=23 Na

X = 0.75 mol

19. Ishqoriy va ishqoriy yer metall gidrokarbanatlari qizdirilganda aralashma massasi 61 g ga kamaydi. Olingan gaz 160 g 50% NaOH eritmasidan o'tkazilganda hosil bo'lgan o'rta tuz massasi nordon tuz massasidan 78,6 g ga ko'p bo'lsa dastlabki tuzlar qanday mol nisbatda olingan?
A)1:2 V)2:1 C)3:2 D)2,5:1

Yechimi:
CO2+NaOH=NaHCO3
44x. x. 84x

NaHCO3+NaOH=Na2CO3+H2O

84 y. y. 106y

NaOH(n) 160×0,5:40=2 mol

(84y+106y)-84x=78,6

x+y=2

x=1,1. y=0,9

CO2+NaOH----->

1 mol----1 mol
1,1. 1,1 mol

CO2(m) 1,1×44=48,4 g

H2O(n) (61-48,4):18=0,7 mol

2MeHCO3=Me2CO3+CO2+H2O

. 1,1 { }0,7
M(HCO3)2=MeO+2CO2+H2O

x+2y=1,1
x+y=0,7

x=0,3. y=0,4

H2O----------2MeHCO3

1 mol--------2 mol
0,3 mol-------x=0,6 mol

H2O-----------M(HCO3)2

1 mol---------1 mol
0,4 mol-------x=0,4 mol

0,6:0,4 yoki 3:2

J: C

20. 2 valentli metallning nitrati, oksidi va o'zidan tashkil topgan aralashma ochiq havoda qizdirilganda massa o'zgarmay qoldi.Agar dastlabki aralashma massasi 1480 g va shu aralashmada nitrat tuzi bilan oksidining modda miqdori 1: 1,5 mol nisbatda bo'lsa aralashma tarkibidagi metall oksid moddasining massa ulushini % toping.
A)38 B)36,6 C)25,4 D)16,2

Yechimi:
Me(NO3)2. 1

MeO. 1,5
Me.

2Me(NO3)2=2MeO+4NO2+O2
2 mol ---------------------216 g
1 mol------------------x=108 g

2Me+O2=2MeO

32 g ---------2 mol Me

108 g---------x=6,75 mol

(x+124)+1,5(x+16)+6,75x=1480

x=144 Me

1,5(144+16)
----------------------×100%=16,2%
1480

J: D

21. Noma'lum 33,1 gr metall nitrati parchalanganda, kislorodga nisbatan zichligi 1,35 ga teng bo'lgan va tarkibida 1,12 l oddiy gaz saqlagan gazlar aralashmasi hosil bo'lgan bo'lsa, Me ni toping.

Yechimi:
M=32×1,35=43,2 g/mol

22,4 l O2--------32 g

11,2 l O2--------x=1,6 g yoki 0,05 mol

2Me(NO3)2=2MeO+4NO2+O2

46x+1,6
--------------=43,2

x+0,05

x=0,2 mol NO2

0,2 mol NO2----33,1 g Me(NO3)2

4 mol---------------x=662 g

662/2=331 g/mol Me(NO3)2

331-124=207 g/mol Pb

J: Pb

22. AB3 180-190°C da parchalansa AB va B2 ni hosil qiladi. AB parchalansa AB3 va A ni hosil qiladi. 121,4 g AB3 dan necha gr A modda olinadi?
A)68,95 B)78,8 C)49,25 D)52,5

Yechimi:
Demak I va III valentli Me Au

303,5 g----1 mol

AuCl3-------->AuCl+Cl2
121,4 g-------x=0,4 mol

3 mol----------------------394 g

3AuCl---------->AuCl3+2Au
0,4 mol-------------------x=52,5 g

J: D
23. 7,14 g noma'lum elementdan 7,34 g EH4 va E2H6 moddalar teng mol nisbatda olindi. Noma'lum elementni toping.

A)C B)Si C)Ge D)Sn

Yechimi:
3E+5H2=EH4+E2H6
7,34-7,14=0,2 g H2

0,2 g --------7,14 g E

10 g---------x=357 g

3E=357
E=119 g/mol. Sn

J: D

24. Qora rangli AB modda C3 bilan ta'sirlashganda ABC va C2 modda hosil bo'ladi. Oq rangli A(CD)2 modda C3 bilan ta'sirlashganda AC2, D2C va C2 moddalar hosil bo'ladi. 84,35 g oq rangli moddadan necha gr qo'ng'ir tusli modda olinadi. A)83,65 B)79,5 C)82 D)71,7

Yechimi:
PbS(qora)+2O3=PbSO4(oq) +O2

2Pb(OH)2 (oq)+2O3=2PbO2(qo'ng'ir)+2H2O+2O2

2Pb(OH)2. 2PbO2

482 g ----------------478 g
84,35 g -------------x=83,65 g

J: A
25. X3+ ioni tarkibidagi elektronlar soni Y2- ioni tarkibidagi elektronlar sonidan 2 taga ko'p. Bunga ko'ra X3- ioni tarkibidagi elektronlari soni Y atomi tarkibidagi elektronlari sonidan nechtaga ko'p?

A)3 B)5 C)8 D)10

Yechimi:

X³+ (3+2)=5 ta 3 ta elektron bergan
Y²- (5-2)=3. 2 ta elektron olgan

X³-. (5+3)=8 ta

Y °. (3-2) =1 ta

8/1=8 marta

J: C
26. Davriy sistemada ketma-ket joylashgan X,Y va Z element atomlaridan hosil bo'lgan X-3,Y+4 va Z+5 zaryadli ionlari tarkibida 42 ta elektron bo'lsa X atomning yadro zaryadini toping.

A)+15 B)+16 C)+17 D)+18

Yechimi:
Elementlar ketma ket kelgani uchun 0,1,2 tarzida pratonlar sonini ortirib boramiz

X³- (x+3)

Y⁴+ (x-4) +1
Z 5+ (x-5) +2

(x+3)+(x-3)+(x-3)=42

x=15

J: A
27. Davriy sistemada ketma-ket joylashgan X,Y,Z vaT element atomlari tarkibidagi protonlari yig'indisi 66 ga teng bo'lsa X ning eng yuqori oksidlanish darajasidagi elektron konfiguratsiyasini toping.
A)3s2 3p0 B)3s2 3p6 C)2s2 2p6 D)3s2 3p3

Yechimi:
x+(x+1)+(x+2)+(x+3)=66

x=15 P

J: D
28. Agar nisbiy atom massa birligi sifatida C absolyut massasining 1/12 qismi emas 3/x qismi olinsa Al ning NAM qiymati 3 ga teng bo'ladi. x ning qiymatini toping.

A)2 B)3 C)4 D)6

Yechimi:
. 1. 3

27---------:--------- =3
. 12. x

27x
----------=3

12×3

x=4

J: C
29. +1 oksidlanish darajasiga ega bo’lgan metall sulfiti va oksidi aralashmasida massa ulushi 32% oltingugurt va 51,2% kislorod bo’lsa, metallni toping.
Yechimi:

S =32% bu bunda demak aralashma 100 gr Me2SO3 esa 1mol bo'ladi

Me2SO3 S----------O
32 48
32---------x=48

(Me2O dagi O ) 51,2-48= 3,2

3,2/16 = 0,2 demak oksid 0,2 mol ekan aralashmadagi metal massasi 100-83,2=16,8
16,8/1,2=14/2 = 7 bu Li
J: Li
30. 160 gr radiaktiv X va Y elementlarnig yarim yemirilish davri mos ravishda 3 oy va 4 oy. Bir yildan so’ng aralashma 12.5 gr qolgan bo’lsa, X elementni massasini aniqlang ?

Yechimi:

X+y= 160
X/16 +Y/8 =12.5
X+Y=160
X+2Y=12.5*16=200
| X+Y=160
-- |
| X+2Y= 200

Y=40, X=160-40=120

J: 120
31. n mol suvning massasi m mol MeOH massasidan 10.00 gramm ga ko'p bo'lgan eritmada MeOH ning molyalligi 11.11 ga teng bo'lsa, MeOH ni aniqlang.
(n-m=0.8).

Yechimi:
18n=m(x+17)+10
n-m=0,8

Molyalli bo'yicha yechamiz

1000 g suvda 11,11 mol MeOH

H2O(n) 1000/18=55,56 mol

55,55-11,11=44,44

44,44-------11,11 mol MeOH

0,8 mol------x=0,2 mol

44,44---------55,55 mol SUV

0,8 mol--------x=1 mol SUV

18=0,2(x+17)+10

x=23 g/mol. Na

J: NaOH

32. Massasi 28 gramm bo'lgan A, B hamda C moddadan iborat 0.9 mol aralashmadagi A va C moddaning miqdori B modda miqdoridan 0.1 mol ga ko'p. A,B,C moddalar gaz bo'lib ularning massa nisbatlari 1:3:3 bo'lsa gazlarni aniqlang. (A va C ning miqdori 1:1,5 nisbatda)

Yechimi:
A+B+C=0,9
A+C=B+0,1

A. 1
----=-----

C. 1,5

A=0,2 mol. B=0,4 mol.

C=0,3 mol

x+3x+3x=28

x=4

A=4 g. B =12 g. C =12 g

A 4/0,2=20 g/mol

B 12/0,4=30 g/mol
C 12/0,3=40 g/mol

J: A=20. B=30. C=40

33. ) MeBr2 tuzi o'z atomlari sonidan 20 marta ko'p atom tutgan suvda eritilganda bromid anionnining massa ulushi 2/7 ga teng bo'ldi. Metallni toping. (a=1 gidroliz jarayonini hisobga olmang)

A)Mg B)Ba C)Ca D)Zn

Yechimi:
MeBr2 + 20H2O

160. 2
----------------------=-------

(x+160)+360. 7

x=40 g /mol

J: C

34. 20,3 g MgA2•6H2O tarkibli kristallogidrat 39,2 ml suvda eritilganda eruvchanligi 19 g bo'lgan tuzning to'yingan eritmasi hosil bo'ldi. Tuzni toping.
A)MgBr2 B)MgI2 C)MgCl2 D)MgF2

Yechimi:
19

S=-------*100= 15,96%
119
m(tuz)=0,1596*59,5=9,5g
m(kr.H2O)=20,3-9,5=10,8g

9,5 g tuzga ------ 10,8g suv

x= 95 g -------------108 g suv

M(A)= 95 - 24= 71 bu Cl

MgCl2*6H2O

35.