Фармацевтика иқтисодиёти

303

---

Харажатлар 
— булар барча харажатлар ва йўқотиш (зиён)лар бўлиб, 
корхонанинг ишлаб чиқариш жараёнига тўғридан-тўғри боғлиқ 
бўлмай, молиявий-хўжалик фаолияти натижасида пайдо бўлади. 
Сарфлардан фарқпи равишда харажатлар маҳсулот (хизмат)нинг тан- 
нархига кирмайди. Малиявий натижалар қисоботидд кўрсяпгтиб, фойда 
(зиён) ҳисоблашда ҳисоботдавридаги киримлардан айириб ташланааи.
16. 2. Сарфлар таркиби
Маҳсулотлар таннархига кирувчи харажатларга қуйидагилар 
киради: моддий харажатлар, меҳнатга ҳақтўлаш учун харажатлар, 
ишлаб чиқаришнинс билвосита харажатлари.
Модднн х а р т т л а р г а қуйцаагалар кирадв:
ишлаб чиқариш корхоналарида \тибу маҳсулотни ишлаб чиқариш 
учун иш латилган моддий харажатлар, хизматлар соҳасидаги 
корхоналарда — материаллар учун харажатлар. Савдо корхоналарида 
материаллар учун харажатлар таннархга кирмайди, балки ҳисобот 
даври харажатлари ҳисобланади.
Бевосита модцяй харажатларга қунқцапш р кирали:
— маҳсулотнинг таннар.хига кирган, ишлаб чиқариш жараёнида 
қўлланиладиган маҳсулотлар қиймати;
— маҳсулот тайёрлашда лозим бўлган асосий ёки тайёрлашда 
зарур бўлган хомашё ва материаллар қисмлари;
— ушбу корхонада қайта иш ланадиган ёки йиғиладиган 
яримфабрикатлар ва тўлдирувчи буюмлар;
— ишлаб чиқаришга тааллуқли хизматлар қиймати, бошқа 
корхоналар томонидан бажариладиган ва улар билан боғлиқ мате- 
риалларнинг қийматини орттирадиган қўшимча харажатлар, масалан;
— маҳсулот тайёрлашдаги алоҳида жараёнларни бажаришида, 
хомашё ва материалларни қайта ишлашда;
— ушбу маҳсулот ишлаб чиқаришда қўлланиладиган хомашё ва 
материалларнинг сифатини аниқлаш ва тажрибалар ўтказиш учун;
— технологик мақсадлараро харажатланган барча ёқилғи турлари 
ва турли энергиялар қиймати;
— корхонада қўлланкладиган технологик, транспорт ва бошқа 
ишлаб чиқариш эҳтиёжлари учун зарур бўлган барча турдаги 
энергиялар (электр, иссиқсув) қиймати.
Хизматлар соҳасидаги корхоналар учун асосий фаолияти жараёнида 
ишлатиладиган материаллар учун харажатларга қуйидагилар киради:
— ёрдамчи материаллар;
304

---

— қурилиш материаллари;
— ёқилғи ва мойлаш материаллари;
— таъмирлаш учун эҳгиёт қисмлар;
— бошқа материаллар.