1-muammo: Viko xonimning ajralishga haqi bormi? 2-muammo

5-Kazus
Mishel degan bir fransuz o‘z xotni Viko xonimga nisbatan sadoqatli bo‘lib chiqmadi: turli buzuq ayollarga ilakishib, shubxali maishatxonalarga qatnay boshladi, oilasiga tegishli pul jamg‘armalarini, mol-mulklarini ,, ko‘kga sovurdi’’, oilasini xalokat yoqasiga olib keldi, xatto xotinining sep-sidirg‘asi xisoblangan yerni ham sotib yubordi. Natijada Viko xonimning ,, sabr-kosasi to’ldi’’ va eri bilan ajrashishga qaror qildi.
Ushbu vaziyatni 1804-yilgi Fransiya Fuqarolik kodeksi bo’yicha hal qiling.
Kazusga Javob
Fransiya 1804-yildagi Frantsiya Fuqarolik Kodeksi (FGC) Napoleon kodeksi tizimida markaziy oʻrin tutadi, chunki u kapitalistik jamiyatning eng muhim iqtisodiy munosabatlarini tartibga soladi. Ushbu Kodeks o'z hajmi bo'yicha eng ahamiyatlisi (dastlabki nashr etilgan paytda u 2281 ta maqolani o'z ichiga olgan), shuningdek, taqdimot shakli, jumladan tuzilmasi bo'yicha "klassik" kodlarning eng mukammali hisoblanadi. FGK kirish sarlavhasi va 3 ta kitobdan iborat. fuqarolik kodeksiga 1804- yilda Napalyon Banapar asos solgan. Yuqoridagi kazusdagi holatni tahlil qilishda, avvalo, bir necha muammolarni aniqlab olish maqsadga muvofiq sanaladi.
1-muammo: Viko xonimning ajralishga haqi bormi?
2-muammo: Mishel isimli fuqaroga xotinining buymlarini uning ruxsatisiz ham sotish huquqiga egami.
1-muammoga keladigan bo’lsak¹ 1804-yildagi Fuqaroli Kodeksning “Nikoh to‘g‘risida”gi V titulida nikoh tuzish shartlari, nikohdan kelib chiqadigan majburiyatlar, er-xotinning huquq va burchlari
haqidagi me’yorlar mustahkamlandi. Nikoh yoshi erkaklar uchun –
18 yosh, ayollar uchun – 15 yosh qilib o‘rnatilgan edi. Nikoh
tomonlarining o‘zaro roziligi bilan tuzilishi lozim bo‘lgan. Yaqin
qarindoshlar o‘rtasida nikoh tuzish taqiqlangan. Birinchi nikohni bekor
qilmay turib, ikkinchi nikohga kirish mumkin emas edi. Nikoh tuzilishi
faktining o‘zi er-xotinning birgalikda o‘z bolalarini boqish, ta’minlash va
tarbiyalash majburiyatini keltirib chiqargan (203-modda).
Napoleon FK, garchi, er va xotinning tengligini qayd qilgan bo‘lsa
ham, jumladan, “er-xotinlar o‘zaro sadoqatli bo‘lish, yordam berish,
qo‘llab-quvvatlashga majbur” (212-modda) deb o‘rnatsa-da, umuman
olganda er oilada hukmron mavqeni egallagan. 213-moddaga binoan er o‘z xotiniga homiylik qilishga, xotin eriga quloq solishga majbur edi. Er oila uchun turar joyni belgilash huquqiga, xotin esa erining orqasidan boorish majburiyatiga ega edi. Kodeksning er-xotinlardan birining xiyonati sababli nikohni bekor qilishga taalluqli moddalari o‘ziga xos bo‘lgan. 229-moddada ko‘rsatilishicha, xotinning xiyonat qilishining o‘ziyoq erning nikohni bekor qilishni talab qilishi uchun kifoya qilgan. ²230-modda yerning xiyonati uchun xotinning nikohni bekor qilish huquqini boshqacha, qo‘shimcha shartlar bilan belgiladi. Masalan, xotin eri xiyonat qilganda, agar u umumiy uyda o‘z ma’shuqasini ushlab tursagina, nikohni bekor qilishni talab qilishi mumkin edi. Ayollarni kamsituvchi bu shart 1884-yilda bekor qilinadi. Ayollarning teng huquqli emasligi ularning oiladagi mulkiy ahvolida ham namoyon bo‘lgan. Umumiy qoida bo‘yicha er va xotinning mulki uchun umumiy rejim nazarda tutilgan. Bunday rejim sharoitida oila mulkini boshqarish to‘liq erga taqdim qilingan edi. U xotinining ishtirokisiz va roziligisiz oila mulkini boshqarishi mumkin bo‘lgan. Kodeks er-xotinning boshqacha mulkiy munosabatlari ham bo‘lishi mumkinligini nazarda tutdi. Masalan, er-xotinning mulklari ajratilishi va ularning o‘zlari tomonidan alohida-alohida tartibda boshqarilishi ham mumkin edi. Biroq, hatto shu holatda ham xotin o‘z mulki va undan keladigan daromadlardan foydalanib, o‘z ko‘chmas mulkini erining ruxsatisiz begonalashtirishi mumkin emas edi.