1 sh. T. Otaboev t. I. Iskandarov

Tuproqning namligi. Tuproq namligining gigienik ahamiyati 
shundaki, bunda kimyoviy moddalar, viruslar, mikroblar, gijja tu- 

---

378
xumlari, bir hujayrali hayvonlar harakatga keladi. Tuproqda bo- 
radigan bioximik va o’z-o’zini tozalash jarayonlari faqat namlik 
tufayli sodir bo’ladi. 
Tuproqdagi namlik mustahkam bog’langan, suyuq va bug’ holatida 
bo’lishi mumkin. Gigienik nuqtai nazardan suyuq holdagi suv katta 
ahamiyatga ega bo’ladi. Ular quyidagilar: tuproq donachalari yuzasida 
kondensaciyalashgan gigroskopik suv; b) tuproq zarrachalari yuzasida 
ushlanib qolgan parda suv; v) kapillyar suv va 4) grayaitaciov erkin suv. 
Bunday suvlarning tuproqdagi iflosliklarni harakatga keltirishda roli katta. 
Gigroskopik yoki mustahkam bog’langan suv o’simlik ildizi va 
baktyeriyalar tomonidan o’zlashtirila olmaydi. SHuyaing uchun ham 
baktyeriyalar bunday suvda yashay olmaydilar. Pardali suvni o’simlik ildizi 
o’ziga shima olmaydi, ammo baktyeriyalar tomonidan o’zlashtirilishi 
mumkin. 
Kapillyar va erkin gravitacion suv ham o’simlik va baktyeriyalar 
tomonidan o’zlashtirilishi mumkin. Demak, tuproqning kimyoviy 
moddalar, baktyeriyalar, viruslar bilan ifloslanishida pardali, erkin va 
kapillyar suvlarning ahamiyati katta ekan. 
Tuproq havosi. Tuproqda havoning aylanib yurishi gigienik jihatdan 
katta ahamiyatga ega. Atmosfera havosi tuproq havosi bilan doimo 
almashinib turadi. Tuproq havosining sarfi karbonat angidrid gazining 
paydo bo’lishi bilan boshqarilib turadi. Quyidagi jadvalda tuproq 
havosining miqdori byerilgan. 
35-j a d v a l 
Tuproq havosiniig uning chuqurligiga qarab o’zgarishi 
 
Tuproqning 
chuqurligi (metr 
hisobida) 
Tuproq havosidagi moddalar miqdori, % da