Educational Research in Universal Sciences
ISSN: 2181-3515 VOLUME 1 | ISSUE 4 | 2022
https://t.me/Erus_uz Multidisciplinary Scientific Journal September,
2022
160
turadi. Ayni vaqtda tuproq eritmasi va uning tarkibi tuproq singdirish kompleksi uning
tarkibiy qismiga ta’sir ko‘rsatadi.
Cho‘l mintaqasi sug‘oriladigan o‘tloqi saz tuproqlarining singdirish sig‘imi
singdirilgan kationlar miqdoriga ko‘ra uncha katta emas. Bu holat cho‘l mintaqasidagi
o‘rganilgan tuproqlarda chirindi miqdorining kamligi va mexanik tarkibi bilan bog‘liq.
Singdirilgan kationlar orasida kalsiy va magniy asosiy miqdorni tashkil qiladi. Bu,
ayniqsa, sug‘oriladigan tuproqlar uchun xos.
Singdirilgan kalsiyning miqdori sug‘oriladigan tuproqlarda singdirilgan kationlar
yig‘indisiga nisbatan 38-65 % ni, haydov va haydov osti qatlamlarida bu ko‘rsatkich
47-57 % ni, singdirilgan magniy miqdori bu tuproqlarda 33-51 % ni tashkil etgani
holda haydov va haydov osti qatlamlarida 33-40 % ga yetadi. Agar bu ko‘rsatkichlarni
nisbiy solishtiradigan bo‘lsak, ya’ni tuproqlarni madaniylashganlik darajasiga e’tibor
beradigan bo‘lsak, u holda sug‘orish davri ortishi bilan singdirilgan kalsiy miqdorini
ortishi, magniyni esa kamayishini ko‘ramiz. Bu holatni ijobiy deb qabul qilish mumkin.
Agar sug‘oriladigan tuproqlarni qo‘riq sho‘rxokka solishtiradigan bo‘lsak, u holda
sho‘rxoklarga nisbatan sug‘oriladigan tuproqlarda singdirilgan kalsiy miqdorini keskin
ortishi magniyning esa nisbatan kamayishini 1-4 grafiklarda ko‘rish mumkin.
1-grafik. Yangidan o‘zlashtirilgan o‘tloqi saz tuproqlarning singdirilgan kationlar
tarkibi, mg-ekv.
Educational Research in Universal Sciences
ISSN: 2181-3515 VOLUME 1 | ISSUE 4 | 2022
Do'stlaringiz bilan baham: |
